Tuy nhiên, đối với quản lý Nhà nước, chỉ đạo chuyên môn, đội ngũ giáo viên… đứng trước nhiều thay đổi. Ngành Giáo dục Nghệ An đang thực hiện các văn bản chỉ đạo và sớm chuyển động để bắt nhịp trong giai đoạn chuyển tiếp.
Chủ động quản lý chuyên môn
Thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, các trường từ mầm non đến THCS được chuyển giao quản lý từ chính quyền cấp huyện sang cấp xã. Ông Nguyễn Văn Thanh - Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Lượng Minh (Tương Dương, Nghệ An) cho biết, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, về mặt quản lý Nhà nước, trường sẽ trực thuộc xã. Còn chuyên môn do sở GD&ĐT trực tiếp chỉ đạo. Điều này không gây khó khăn gì cho trường, ngược lại thuận lợi hơn trong hoạt động.
Đối với trường học xã vùng cao, khó khăn, học sinh dân tộc thiểu số, ông Thanh cho rằng, nếu còn phòng GD&ĐT, sẽ có cấp trung gian quản lý, kiểm tra đánh giá sát sao cũng như tổ chức các đợt sinh hoạt chuyên môn, chuyên đề phù hợp thực tiễn. Tuy nhiên, lúc nào không còn phòng, khâu quản lý sẽ chuyển về sở GD&ĐT. Khi triển khai nhiệm vụ chuyên môn, hoạt động giáo dục, phòng ban chuyên môn của sở hỗ trợ, hướng dẫn, trao đổi với nhà trường.
Điều này đòi hỏi cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường phải tích cực, chủ động hơn trong tương tác, học hỏi, không chờ đợi “cầm tay chỉ việc”. Bên cạnh đó, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện chuyển đổi số, vì việc chỉ đạo từ sở đến trường sẽ bằng con đường trực tuyến là chủ yếu.
Theo ông Nguyễn Tiến Dũng - Trưởng phòng Giáo dục Trung học, Sở GD&ĐT Nghệ An, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, các phòng chuyên môn của sở sẽ trực tiếp chỉ đạo hoạt động chuyên môn đến từng trường học. Như vậy, trong thời gian tới, nhiệm vụ, trách nhiệm của sở lớn và vất vả hơn.
Thực tế, những năm gần đây, trong bối cảnh các phòng GD&ĐT cấp huyện thiếu nhân lực, không biệt phái giáo viên về giúp việc cho phòng, sở đã manh nha chủ động chỉ đạo chuyên môn trực tiếp.
Cụ thể, tổ chức sinh hoạt chuyên đề theo tổ nhóm chuyên môn trên toàn tỉnh như: Chuyên môn Hóa học, Toán học, Lịch sử, Vật lí… Các đợt sinh hoạt chuyên đề này do chuyên viên, cán bộ của Phòng Giáo dục Trung học, Sở GD&ĐT Nghệ An đứng lớp tập huấn, bồi dưỡng, kiểm tra, đánh giá. Gần đây nhất, trong 1 tháng vừa qua, sở đã tham gia chỉ đạo tổng kết năm học, thi tuyển sinh lớp 10 và hoạt động giáo dục dịp hè đến các cơ sở giáo dục.
Dù vậy, theo ông Nguyễn Tiến Dũng, khi không còn phòng GD&ĐT, với một địa bàn rộng như tỉnh Nghệ An, công tác quản lý chuyên môn sẽ có khó khăn nhất định trong giai đoạn chuyển tiếp. Khi trường học trực thuộc cấp xã, nếu địa phương có chuyên viên phụ trách giáo dục chỉ nắm và quản lý về mặt Nhà nước. Còn mặt chuyên môn, họ sẽ không trực tiếp tham gia sâu sát, gắn với trách nhiệm như khi còn phòng GD&ĐT.
“Quản lý nhà giáo đôi lúc phải “cầm tay chỉ việc”, nhất là khi có thông tư, chính sách mới ra đời và áp dụng trong thực tiễn giáo dục. Nếu giáo viên chỉ cần đọc văn bản có thể dạy học được thì làm quản lý chuyên môn rất khỏe. Nhưng thực tế khi các văn bản ra đời, sở phải tập huấn, sinh hoạt chuyên môn, xây dựng giáo án mẫu.
Trong thời gian tới, Sở phải tăng cường sinh hoạt chuyên môn, tập huấn đến các nhà trường và giáo viên. Mở rộng mạng lưới “chân rết” là giáo viên cốt cán, giáo viên giỏi cấp tỉnh, huyện trước đây”, ông Nguyễn Tiến Dũng nói.
Ổn định hoạt động giai đoạn chuyển tiếp
Năm học vừa qua, Trường THCS Nghi Phương (Nghi Lộc, Nghệ An) có 2 giáo viên tăng cường từ Trường THCS Nghi Vạn và Trường THCS Nghi Thạch. Sau khi kết thúc năm học, các giáo viên này được trở về đơn vị cũ, nhưng Trường THCS Nghi Phương chưa được bổ sung giáo viên mới.
“Sau khi chuyển về chính quyền cấp xã, nhà trường lo ngại nhất là vấn đề thiếu giáo viên. Năm trước, ngoài số giáo viên tăng cường, biệt phái, chúng tôi phải hợp đồng thêm 8 giáo viên khác. Nguồn kinh phí để chi trả cho hợp đồng là ngân sách huyện Nghi Lộc hỗ trợ và một phần trích từ nguồn thu dạy thêm trong trường”, ông Nguyễn Diên Tuấn - Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ và thông tin thêm:
Tuy nhiên, thực hiện Thông tư 29/2024, nhà trường không tổ chức dạy thêm, học thêm, nên không còn nguồn thu này. Cùng với xóa bỏ chính quyền cấp huyện, từ năm học tới nhà trường không biết lấy kinh phí nào để chi trả cho giáo viên hợp đồng.
Tại huyện Diễn Châu (Nghệ An) những năm qua, các trường tiểu học không thu tiền dạy học 2 buổi/ngày. Thay vào đó, huyện cấp ngân sách để các trường chi trả tiền tăng tiết, thừa giờ cho giáo viên cơ hữu, hoặc hợp đồng giáo viên thỉnh giảng, giáo viên môn tự chọn. Tuy nhiên, khi xóa bỏ cấp huyện, nguồn ngân sách cấp bù là nỗi băn khoăn của các nhà trường.
Hiệu trưởng nhiều trường học trên địa bàn huyện Diễn Châu cũng băn khoăn, khi thực hiện chính quyền 2 cấp, sẽ khó khăn trong điều động giáo viên trong xã mới sau sáp nhập. Vì các trường trong xã đều đang trong tình trạng không đủ giáo viên.
Ông Nguyễn Quốc Khánh - Phó phòng Tổ chức cán bộ, Sở GD&ĐT Nghệ An, cho biết: Khi còn chính quyền cấp huyện, giải pháp tình thế để khắc phục tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ là luân chuyển, biệt phái từ nơi thừa sang nơi thiếu để đảm bảo đủ tỷ lệ giáo viên/lớp. Tuy nhiên, khi chuyển sang chính quyền 2 cấp, việc điều chuyển sẽ khó khăn do quy mô trường lớp trong mỗi xã ít hơn trong 1 huyện trước đây.
Vừa qua, Chính phủ ban hành Nghị định 143/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Bộ GD&ĐT. Lãnh đạo Sở GD&ĐT Nghệ An cho biết, văn bản này quy định khá rõ về thẩm quyền của sở trong quản lý đội ngũ nhà giáo, nhân sự quản lý, viên chức và người lao động.
Theo đó, khi thực hiện chính quyền 2 cấp, Sở GD&ĐT sẽ phối hợp với các đơn vị có liên quan xây dựng kế hoạch hàng năm về số lượng người làm việc của sở và cơ sở giáo dục trực thuộc, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Đồng thời, thực hiện việc phân bổ số lượng người làm việc theo vị trí việc làm cho các cơ sở giáo dục trực thuộc theo quy định…
Dù chưa thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng sở GD&ĐT đã chủ động ra văn bản chỉ đạo thực hiện một số nhiệm vụ trước khi kết thúc năm học 2024 - 2025 và kết thúc hoạt động cấp huyện.
Trong đó, các đơn vị, cơ sở giáo dục cần tập trung vào việc hoàn thành thi đua khen thưởng, hồ sơ công nhận kiểm định chất lượng, tuyển sinh đầu cấp, tổ chức tốt các kỳ thi, thanh toán chế độ, chính sách đối với giáo viên và học sinh. Trên thực tế, đối với tuyển sinh lớp 1 và lớp 6 năm nay, các địa phương đều đẩy nhanh triển khai sớm hơn 2 tháng so với các năm trước. Kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT cũng đã tổ chức và công bố điểm thi.
Sở GD&ĐT Nghệ An đã yêu cầu các địa phương và nhà trường rà soát các nghị quyết, chính sách, kế hoạch, dự án đang triển khai (tập trung hoàn thành và tổ chức nghiệm thu, bàn giao theo đúng quy định). Đồng thời tham mưu, gấp rút báo cáo với UBND cấp huyện, sở đối với những nghị quyết, dự án chưa hoàn thành và sẽ tiếp tục thực hiện trong thời gian tới sau khi kết thúc hoạt động cấp huyện… Việc này nhằm bảo đảm duy trì hoạt động quản lý giáo dục, ổn định trong thời gian chuyển tiếp.
