Đơn giản, các gia đình chỉ cần thành tâm, dâng bánh trôi, bánh chay và mâm ngũ quả lên bàn thờ để nguyện cầu những điều tốt đẹp, bình an trong cuộc sống.
Thị trường bánh trôi, bánh chay
Năm nay, do ảnh hưởng dịch Covid-19, hầu hết các gia chủ cũng làm Tết Hàn thực đơn giản hơn. Thị trường có nơi sôi động, tấp nập nhưng cũng có nơi chỉ lác đác vài người hỏi mua đồ cúng Tết.
Đĩa bánh trôi truyền thống hấp dẫn.
Chị Minh, người bán chè tại phố Linh Quang cho biết: “Nhà tôi truyền thống nấu chè và làm bánh trôi, bánh chay nên năm nào dịp này hàng xóm cũng đặt, năm nay dịch bệnh người ta cũng đơn giản thôi tuy nhiên, họ cũng kén chọn nơi tin cậy”.
Bánh trôi, bánh chay ngũ sắc.
Chị sôi nổi nói về cách làm bánh: “Bánh trôi làm bằng bột nếp nhào nặn với nước, có nhân bằng đường. Gạo làm bánh trôi, bánh chay phải là gại nếp cái hoa vàng mới ngon. Cứ chín phần nếp cho một phần tẻ hoặc non hai phần tẻ.
Đường làm nhân bánh trôi ngon nhất là đường phên vuông thành, sắc cạnh. Bánh nặn xong, thả vào nồi nước sôi. Bánh chìm xuống rồi nổi lên thì vớt ra và ngâm trong nước đun sôi để nguội lại rồi lại vớt ra bày vào đĩa.
Đĩa bánh trôi được rắc thêm mấy hạt vừng đã rang thơm. Đơn giản thôi nhưng vì người dân bận bịu nên ngày nay họ mua cho tiện”.
Chị Dương, một người bán hàng online cho biết: “Nhà tôi không có mặt tiền nên tôi tranh thủ bán bánh trôi và bánh chay online. Tôi bán đủ thứ, vào dịp nào bán thứ đó. Ví dụ, ngày 8/3 thì bán đồ lưu niệm, bán hoa, ngày Tết Hàn thực thì bán bánh trôi, bánh chay… Tôi chủ yếu phục vụ dân công sở, những người ít thời gian nhưng rất sành ăn”.
Nhà chị Dương ở Quán Thánh (Hà Nội), là người Hà Nội gốc, đồng thời là một gia đình hiếm hoi làm các loại bánh cổ Hà Nội vốn đã thất truyền như bánh gấc, bánh mảnh cộng (chỉ làm cho khách đặt trước).
Vợ chồng chị Dương hồ hởi cho biết: “Có rất nhiều người nói, từ bé đến giờ mới được ăn cái bánh trôi bánh chay chuẩn vị như thế! Bánh trôi tròn đều, dẻo mà không nát, không méo mó, nhân đường thơm ngọt mát không cho cảm giác cắn phải miếng đường trong miệng. Bánh chay dẻo thơm đỗ dừa, đặc biệt thứ nước đổ lên bánh trong như nước dừa, ngọt thanh khiết, nổi bật mùi hương hoa bưởi tự nhiên”.
Còn theo bà Lam, một người bán hàng đồ làm sẵn ở Trương Định, Hoàng Mai: “Dâng bánh trôi chay ngày Tết Hàn thực là nét văn hoá truyền thống của người Việt đặc trưng văn minh lúa nước. Mà phải là bánh trắng tinh khiết chứ biến tấu pha màu nhìn đẹp mắt như nhiều hàng chợ là không đúng đâu.
Bánh trôi chay tượng trưng cho trăm trứng của con Rồng cháu Tiên, Bánh trôi là 50 con theo Mẹ lên rừng, bánh chay là 50 con theo Cha xuống biển. Tết Hàn thực tưởng nhớ nguồn cội, biết ơn Tổ tiên. Vậy nên đã không cúng lễ thì thôi, đã cúng lễ thì thành tâm và tôn trọng truyền thống”.
Vì thế, bà Lam chỉ bán bánh trôi, bánh chay truyền thống, không pha tạp và bà cũng có khách ruột của mình cũng chỉ thích bánh truyền thống.
Giá 1 kg bột nếp tươi trắng giá 35k; giá 1 lạng đường cắt sẵn cho nhân bánh chay là 10k. Thường chị em mua cả set gồm bột trắng, đường, vừng, nhân đậu xanh cho bánh chay, bánh trôi là 50k được 7 đĩa nhỏ xinh.
Tết Hàn thực tại gia
Trong mâm cúng Tết Hàn thực, trước đây không thể thiếu món bánh trôi, bánh chay. Số lượng bánh trôi, bánh chay trong mâm cúng là 5 hoặc 3 bát bánh trôi, 3 hoặc 5 bát bánh chay. Mấy năm gần đây do ảnh hưởng của nó dịch bệnh, dường như người ta đơn giản hơn trong mâm cúng, vì vậy thị trường cũng tẻ nhạt hơn.
Chị Thuỳ Khanh (Hoàng Mai) cho biết “nhà tôi đi làm cả ngày nên sáng nay, tôi dậy sớm hơn chút và ra chợ, mua nhanh vài đĩa bánh trôi, bánh tray và nải chuối. Đơn giản thế thôi nhưng tôi thích sắc màu nên chọn loại ngũ sắc”.
Còn theo Trà My, bà mẹ 2 con (1 con lớn 8 tuổi và con nhỏ 4 tuổi): “Nhà tôi làm tự do, con cái lại không đến trường nên tôi có bày vẽ chút, ra chợ mua bột và đường cắt sẵn, về cả nhà tụ tập nặn bánh. Bọn trẻ rất thích làm bánh trôi bánh chay ngũ sắc, vừa chơi vừa nghe bố mẹ kể chuyện sự tích ngày này, rất vui”.
Anh Lâm, bảo vệ trường học Văn Chương kể: "Bình thường cả nhà đi làm tối mới về nhưng hôm nay, vợ tôi dặn cả nhà cố gắng về buổi trưa để ăn Tết Hàn thực. Sáng ra, tôi thấy vợ mua bánh trôi, bánh chay và cả chè nữa. Có ngày này thấy cũng vui vui. Nhẹ nhàng không quá bận rộn nên cũng là dịp cả nhà thưởng thức món truyền thống Việt Nam”.
Mâm cỗ cúng Tết Hàn thực sẽ gồm các món như sau: Hương, hoa, trầu cau, bánh trôi, bánh chay... Số lượng bánh trôi, bánh chay chuẩn nhất trong mâm cúng là 5 hoặc 3 bát bánh trôi, 3 hoặc 5 bát bánh chay.
Trong lễ cúng dù to hay nhỏ, người Việt đều không thể thiếu nén hương, hoa tươi và trầu cau để trên ban thờ. Do vậy, vào ngày Tết Hàn thực, mâm cúng cũng sẽ không thể thiếu những thứ này. Vào ngày lễ này, các gia đình dâng lên ban thờ ông bà, tổ tiên, nguyện cầu những điều tốt đẹp, an lành trong cuộc sống.
