Dinh dưỡng 1.000 ngày vàng đóng vai trò then chốt
1.000 ngày vàng của bé được chia như sau: 270 ngày mẹ mang thai + 365 ngày nuôi con năm đầu tiên + 365 ngày nuôi con năm thứ 2.
GS.TS Lê Danh Tuyên, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng cho hay, có 2 nhóm yếu tố quyết định đến chiều cao của trẻ đó là gene (chỉ khoảng 20%) và ngoại cảnh (dinh dưỡng, bệnh tật, vận động, môi trường...). Trong đó, gene là yếu tố khó thay đổi (cho đến thời điểm hiện nay), trong khi những yếu tố như dinh dưỡng, vận động… đều có thể tác động để cải thiện tầm vóc.
“Đây là giai đoạn chúng ta can thiệp tích cực để sau này người trưởng thành đạt chiều cao theo tiềm năng di truyền. Bỏ lỡ chăm sóc tốt trong 1.000 ngày vàng đầu đời thì không gì có thể bù đắp được”, GS.TS Lê Danh Tuyên nói.
Thông tin từ website suckhoetoandan.vn – trang thông tin chính thức của Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho thấy, trong 3 năm đầu đời, chiều cao của trẻ có thể tăng gấp đôi (từ 50cm lúc sinh và đạt 96cm lúc 3 tuổi), cân nặng tăng gấp năm so với lúc mới sinh (từ 3kg lên 15kg), não bộ phát triển 85% thể tích và tăng 1g trọng lượng mỗi ngày.
Dinh dưỡng phù hợp trong 1.000 ngày này đóng vai trò then chốt cho sự tăng trưởng và phát triển của bé, không chỉ tác động đến sức khỏe hiện tại mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe lâu dài.
4 giai đoạn phân bổ dinh dưỡng cần lưu ý gì?
Vì mỗi bé có một sự phát triển khác nhau, do vậy, 1.000 ngày “phán quyết” này được chia thành 4 giai đoạn hợp lý hơn cho việc phân bổ dinh dưỡng: Mẹ mang thai; Mẹ cho con bú; Bé cai sữa; Bé tập đi.
GS.TS Nguyễn Gia Khánh, Chủ tịch Hội Nhi khoa Việt Nam giai đoạn 1.000 ngày đầu đời có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong phòng bệnh không lây nhiễm suốt đời. Ở giai đoạn tiền sản, thiếu bổ sung vi chất dinh dưỡng cho mẹ, cân nặng thấp khi sinh dẫn đến các bệnh không lây nhiễm sau này.
Trong giai đoạn này, những gì bé ăn và trải nghiệm có tác động đến nguy cơ mắc các bệnh như béo phì, còi xương, tiểu đường, dị ứng, tim mạch khi trưởng thành.
Giai đoạn mang thai, các mẹ bầu cần ăn nhiều rau màu xanh đậm, cam, các loại đậu, bổ sung 400ug a-xít folic trước khi mang thai và trong 12 tuần đầu tiên của thai kỳ để phòng khuyết tật ống thần kinh cho bé.
Giai đoạn 6 tháng đầu sau sinh cần cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn vì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất và giúp tăng cường hệ miễn dịch để trẻ chống lại bệnh tật.
PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn - Phó Trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Nhi đồng I có nghiên cứu chỉ ra rằng: Thời gian bú mẹ của trẻ càng lâu thì tỷ lệ thừa cân béo phì khi trưởng thành càng thấp.
Tỷ lệ thừa cân béo phì liên quan tới nồng độ đạm trong thức ăn, nồng độ đạm càng cao thì cơ thể càng tăng cân nhanh, nguy cơ thừa cân béo phì sau này càng cao. Nồng độ đạm trong sữa mẹ thấp nhất so với các loại sữa từ động vật khác như: Sữa bò, sữa ngựa, sữa dê…
Khi bé bú sữa mẹ, mẹ đã tạo cho bé cơ hội sống khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc chứng cao huyết áp, cao cholesterol, loại bỏ 2 nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và béo phì khi bé lớn lên. Nghiên cứu đã chứng minh, trẻ sơ sinh bú sữa mẹ tiếp thu kiến thức tốt hơn các trẻ khác. Những bé này cũng có rất nhiều lợi ích cho bản thân hơn như: Giảm tỷ lệ mắc ung thư vú, buồng trứng và thừa cân sau này.
Giai đoạn ăn dặm, các bậc phụ huynh bắt đầu cho bé ăn các thực phẩm như bột, cháo, rau củ, trái cây, thịt, cá, trứng theo nguyên tắc từ tinh đến thô, từ loãng đến đặc.
Để con được phát triển tối đa, cha mẹ cần tạo môi trường tự nhiên tốt, đủ ánh sáng, không gian đủ rộng cho sự vui chơi vận động, sẽ tạo điều kiện kích thích sự phát triển; Khuyến khích trẻ vận động và chơi thể thao; Giúp trẻ có sự phát triển tâm thần kinh tốt: Tinh thần ổn định, ngủ sớm để có giấc ngủ sâu vừa giúp cơ thể tiết kiệm năng lượng vừa tạo điều kiện để kích thích tuyến yên tiết ra hormone tăng trưởng GH. Và đặc biệt hãy để ý cân đo trẻ đều đặn hàng tháng để kịp phát hiện ngay khi trẻ chậm lớn.
Để đạt mục tiêu này, chăm sóc dinh dưỡng cho 1.000 ngày vàng đầu đời là giải pháp được đưa ra, bao gồm: Thực hiện chăm sóc và bảo đảm dinh dưỡng hợp lý cho bà mẹ trước, trong và sau sinh; nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu; ăn bổ sung hợp lý cho trẻ dưới 2 tuổi; định kỳ theo dõi tăng trưởng và phát triển của trẻ.
