>>> Môi trường tích cực, 'chìa khóa' nuôi dưỡng tính hài hước ở trẻ
Đối với trẻ sơ sinh, đây cũng là cơ hội tuyệt vời để học hỏi và thể hiện rằng, các bé đang bắt đầu hiểu thế giới xung quanh.
Không chỉ là tiếng cười
Theo một nghiên cứu, sự hài hước có thể là kỹ năng quan trọng trong việc nuôi dạy con. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí PLOS One (Mỹ) đã khảo sát khoảng 300 người về trải nghiệm khi được nuôi dạy với sự hài hước hoặc không. Những người này cũng được hỏi về quan điểm của họ đối với tuổi thơ.
Kết quả cho thấy, những người được nuôi dạy bởi phụ huynh hài hước có cái nhìn tốt hơn về cha mẹ hoặc người chăm sóc. Những người như vậy có nhiều khả năng sở hữu mối quan hệ tốt với cha mẹ. Họ đồng thời có nhiều khả năng làm tốt và áp dụng các kỹ thuật nuôi dạy con tương tự.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Katie Hurley, cố vấn lâm sàng cao cấp của Quỹ Jed - tổ chức phi lợi nhuận dành cho sức khỏe tâm thần và phòng chống tự tử ở thanh thiếu niên và người trẻ tuổi, đồng thời là một nhà trị liệu tâm lý trẻ em và thanh thiếu niên, cho biết: “Nghiên cứu này có quy mô nhỏ và số tình nguyện viên không đa dạng lắm”. Bà Hurley không tham gia vào nghiên cứu.
Tác giả nghiên cứu - Tiến sĩ Benjamin Levi, Giáo sư nhi khoa và nhân văn tại Trường Y khoa Đại học Pennsylvania State (Mỹ) cho biết, kết quả nghiên cứu là bước đầu tiên trong một cuộc điều tra rộng hơn.
“Đây chỉ là kết quả đầu tiên trong số nhiều nghiên cứu mà chúng tôi đang thực hiện để hiểu rõ hơn về cách sử dụng sự hài hước với trẻ em và cách các em học được gì từ sự hài hước đó”, ông nêu.
Theo Tiến sĩ Levi, sự hài hước có thể khiến tất cả thành viên trong gia đình cười. Ngoài ra, sự hài hước còn có nhiều chức năng quan trọng trong việc nuôi dạy con. “Nó khiến các phụ huynh phải phản ứng khác đi, mở ra những góc nhìn và cơ hội mới. Kiểu kết nối đó có thể rất tích cực đối với mối quan hệ giữa trẻ và cha mẹ”, chuyên gia nhận định.
Đồng tác giả nghiên cứu Anne Libera, Phó Giáo sư về biên kịch hài kịch và biểu diễn tại Cao đẳng Columbia Chicago (Mỹ), cho biết đôi khi, sự hài hước có thể hữu ích trong việc xoa dịu tâm trạng khó chịu của trẻ. Trong những tình huống khác, việc sử dụng sự hài hước có thể tạo ra mối liên kết giữa phụ huynh và con. Từ đó, cha mẹ có thể giải quyết vấn đề tốt hơn.
Theo bà Libera, việc kể chuyện cười cũng có thể có lợi cho cả cha mẹ và trẻ khi trưởng thành. “Sử dụng sự hài hước có thể thay đổi hành vi của trẻ, nhưng cũng có thể giúp phụ huynh định hình lại một tình huống căng thẳng. Đối với tôi, đó là một cứu cánh to lớn”, nữ chuyên gia chia sẻ.
Trong khi đó, theo Tiến sĩ Hurley, ngoài việc giảm căng thẳng và tạo điều kiện cho các tương tác xã hội, sự hài hước còn thúc đẩy những kỹ năng ngôn ngữ và đọc viết. Đồng thời, giúp trẻ em giải quyết vấn đề sáng tạo, có khả năng phục hồi cũng như đối phó với sự thất vọng tốt hơn.
Khi sự hài hước đặt sai chỗ
Tuy nhiên, Tiến sĩ Levi cho biết, sự hài hước không phải là thuốc chữa bách bệnh. Khi nào và làm thế nào để sử dụng sự hài hước một cách hiệu quả là một phần của bước tiếp theo trong nghiên cứu.
“Câu hỏi thực sự là, làm thế nào để sử dụng sự hài hước một cách phù hợp cho trẻ em? Bởi vì sự hài hước có thể trở thành vũ khí. Sự hài hước có thể bị lợi dụng”, ông nhấn mạnh. Tính hữu ích của sự hài hước phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm: độ tuổi của trẻ, vấn đề mà bé đang phải đối mặt, ý định của người kể chuyện cười và tính khí của người nghe.
Bà Libera nhận định, điều quan trọng là với tư cách là người chăm sóc có quyền lực lớn hơn con mình, cha mẹ không nên sử dụng sự hài hước để khiến trẻ cảm thấy bản thân nhỏ bé.
“Một đứa trẻ 13 tuổi trở về nhà với vẻ mặt buồn rầu và không muốn nói chuyện hoặc tức giận, rồi khóc, thật phức tạp. Điều đó đòi hỏi một cách tiếp cận tinh tế hơn nhiều. Đôi khi sự hài hước có thể dẫn đến sự tinh tế. Tuy nhiên, tôi đoán rằng, thường thì trong những tình huống tinh tế như vậy, sự hài hước khó có thể hiệu quả”, chuyên gia Levi cho biết.
Vậy, câu hỏi được các chuên gia đặt ra là: Làm thế nào phụ huynh có thể biết được mình đang sử dụng đúng loại hài hước đối với con? Tiến sĩ Hurley cho biết, phụ huynh hãy bám sát vào giai đoạn phát triển của trẻ. Theo chuyên gia này, trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi thường phản ứng tích cực với trò đùa vô hại. Tuy nhiên, trẻ mẫu giáo lại thích những câu chuyện cao siêu hơn.
“Khi trẻ lớn lên, khiếu hài hước và khả năng hiểu các loại hài hước khác nhau của bé cũng sẽ trở nên tinh vi hơn”, bà Hurley cho biết.
Trong khi đó, Tiến sĩ Levi gợi ý, phụ huynh cũng có thể tự hỏi mục đích của trò đùa là gì và liệu hành động đó có tôn trọng trẻ không. Ông Levi khuyên phụ huynh nên cân nhắc xem trò đùa đó có phải là để hạ thấp trẻ không. Liệu, trò đùa đó có vì lợi ích của trẻ hay cha mẹ? Trò đùa đó có nhằm khiến mọi thứ trở nên tích cực hơn không? Ông cho biết: “Đây là điều cần thực sự cẩn thận. Bởi, trẻ em có khả năng phục hồi, nhưng chúng cũng dễ bị tổn thương và có sự mất cân bằng quyền lực cố hữu giữa cha mẹ - con”.
Chuyên gia Libera cho biết, sự hài hước giống như một trò chơi. Nếu cha mẹ chế giễu người khác, thì đó cũng không phải là trò chơi mà trẻ có thể tham gia. Bà nói thêm rằng, cách hài hước tốt nhất mà cha mẹ có thể áp dụng với con mình là khiến cả hai cùng đứng về một phía.
Trong khi đó, Tiến sĩ Hurley nhấn mạnh: “Một điều cần tránh ở mọi lứa tuổi là mỉa mai”. Những trò đùa hoặc câu nói mỉa mai thường được sử dụng khi tức giận hoặc oán giận. Vì vậy, trẻ có thể khó giải mã. Cũng theo bà Hurley, những câu chuyện cười của cha mẹ không nên làm trẻ tổn thương, xấu hổ hoặc bối rối.
“Hãy sử dụng những câu chuyện cười dành cho cha mẹ. Những nỗ lực giải quyết vấn đề hài hước mà phụ huynh biết sẽ làm giảm căng thẳng và giữ cho gia đình luôn gắn kết theo cách tích cực”, nữ chuyên gia gợi ý.
Trong khi đó, các nhà nghiên cứu tại Đại học Portsmouth (Anh) phát hiện, trẻ em từ 7 hoặc 8 tháng tuổi cố tình sử dụng khuôn mặt, cơ thể và giọng nói của mình để khiến người lớn cười hoặc mỉm cười. Một nghiên cứu của Đại học Sheffield (Anh) phát hiện, trẻ em từ 16 tháng tuổi có thể hiểu được sự khác biệt giữa giả vờ và nói đùa.
Hầu hết tiếng cười trong những năm đầu đời của trẻ đều liên quan đến sự tương tác đơn giản giữa con người. Vì vậy, các chuyên gia cho biết, phụ huynh không nên lo lắng khi mình không thể khiến trẻ cười 24/7. Thực tế, những gì các phụ huynh cần làm là tập trung vào những điều đơn giản như trò chuyện và tương tác.
Khiếu hài hước của trẻ sẽ thích nghi và thay đổi khi bé phát triển trí tưởng tượng, kỹ năng ngôn ngữ, cũng như khả năng nhìn nhận mọi thứ theo quan điểm của người khác.
“Tuy nhiên, điều quan trọng là không so sánh con với những người khác. Bởi, mỗi người học theo tốc độ của riêng mình. Sự hài hước được nuôi dưỡng từ phản ứng của khán giả. Vì vậy, nếu muốn có một diễn viên hài trong gia đình mình - hãy cứ cười”, Giáo sư Vasu Reddy - chuyên gia về khiếu hài hước của trẻ em đến từ Đại học Portsmouth cho biết.
Khiếu hài hước của trẻ có thể thay đổi khi lớn lên. Song, một điều không đổi là: Những điều bất ngờ luôn gây hài. Bằng cách chỉ ra những điều không ổn và có cách phá vỡ các quy tắc theo hướng an toàn, phụ huynh có thể đảm bảo tiếng cười và giúp xây dựng mối quan hệ gắn kết giữa cha mẹ và trẻ.
“Trẻ sơ sinh có thể ngạc nhiên ngay cả trong vài tháng đầu đời”, Giáo sư Reddy cho biết. Nói cách khác, để tận hưởng sự ngạc nhiên, trẻ sơ sinh cần hiểu bối cảnh và có thể chia sẻ phản ứng cảm xúc với những người xung quanh.
Ú òa là một ví dụ tuyệt vời (và có thể là phổ biến) về yếu tố bất ngờ vui tươi. Đây cũng là trò chơi yêu thích của hầu hết trẻ nhỏ chưa biết nói. Khi lớn hơn, trẻ bắt đầu chơi với ngôn ngữ và điều này được phản ánh trong các dạng bất ngờ khiến chúng thích thú.
Anh Sam Avery, một diễn viên hài độc thoại và là cha của hai cậu con trai sinh đôi năm tuổi, khuyên rằng, việc thêm một từ bất ngờ vào bài hát yêu thích của trẻ hoặc chọn nhạc bất ngờ cho điệu nhảy của các thành viên là những cách dễ dàng để trẻ có sự ngạc nhiên lớn.
“Tôi nhớ khi các cậu nhóc thực sự thích cầu vồng, tôi quyết định hát ‘Đầu, vai, đầu gối và cầu vồng’. Khi đó, chúng hét lên vì cười! Tôi tiếp tục hát với câu ‘bánh xe trên cầu vồng’ và các bé cười rất tươi”, anh Avery cho biết.
Các chuyên gia nhấn mạnh, việc phát triển khiếu hài hước mang lại rất nhiều lợi ích cho trẻ. Khiếu hài hước sẽ giúp trẻ xây dựng mối quan hệ gắn kết với bạn bè và gia đình, cảm thấy tự tin hơn.
