Thầy giáo người dân tộc Mông năng động, đa tài

Giỏi chuyên môn, vực dậy trò yếu

Năm 2024, dù tốt nghiệp đại học sư phạm và đi dạy chưa lâu, thầy Xồng Bá Chùa (SN 1996, giáo viên Trung tâm GDNN-GDTX Kỳ Sơn, xã Mường Xén, Nghệ An) mạnh dạn tham gia và đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi tỉnh môn Toán. Xồng Bá Chùa là 1 trong số ít giáo viên Trung tâm GDNN-GDTX nhận danh hiệu này khi tuổi nghề rất trẻ.

Thực tế, để trau đồi chuyên môn ở môi trường trung tâm giáo dục thường xuyên có nhiều khó khăn, vất vả. Học sinh của đơn vị rất ít, mỗi năm chỉ hơn 350 em, với đặc thù đều là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Vì vậy, số lượng giáo viên văn hóa cũng ít ỏi, điều kiện trao đổi, sinh hoạt chuyên môn trong trung tâm hạn chế. Bên cạnh đó, đầu vào tuyển sinh của trung tâm là những em phân luồng, không trúng tuyển vào trường THPT nên mặt bằng chất lượng còn thấp.

“Tôi quan niệm rằng, không phải có trò giỏi mới có thầy giỏi. Mà ngược lại, người thầy phải tùy thực tế nhà trường, đặc thù học sinh mà xây dựng kế hoạch dạy học, có mục tiêu, phương pháp phù hợp”, thầy Xồng Bá Chùa chia sẻ.

Mục tiêu của các em chủ yếu là chỉ để xét tốt nghiệp THPT. Môn Toán được xem là môn khó với học trò của Trung tâm, và lại càng khó khăn với học sinh dân tộc thiểu số. Nhưng đây là môn bắt buộc tại kỳ thi tốt nghiệp THPT. Vì vậy, quá trình dạy học thầy Xồng Bá Chùa chủ yếu tập trung vào kiến thức cơ bản, để học sinh đạt điểm trung bình, không đặt mục tiêu khá giỏi. “Nếu dạy học với mức độ cao hơn thì không hiệu quả, vừa mất thời gian, còn gây áp lực, tâm lý chán nản, sợ môn Toán cho học sinh. Tất nhiên, với những học sinh có khả năng tốt hơn, tôi khuyến khích, động viên và có giáo án riêng để bồi dưỡng thêm để các em phát huy năng lực”.

Bên cạnh đó, thầy tập trung đổi mới phương pháp, sáng tạo trong cách dạy học để tạo hứng thú cho học sinh như tổ chức trò chơi, ra bài tập liên hệ thực tiễn, chia nhóm để tạo sự thi đua… Thầy Xồng Bá Chùa chia sẻ, dù công tác ở Trung tâm GDNN-GDTX, nhưng thầy vẫn được tham gia các đợt sinh hoạt chuyên môn do Sở GD&ĐT Nghệ An tổ chức như tập huấn dạy học Chương trình GDPT 2018; tập huấn ra đề kiểm tra đánh giá năng lực học sinh; tham gia dự giờ tiết dạy mẫu. Đồng thời được cập nhật nguồn tài liệu, ngân hàng đề, tiết dạy mẫu… do Sở GD&ĐT xây dựng. Là giáo viên trẻ, thầy cũng luôn cố gắng tự trau dồi chuyên môn, ứng dụng công nghệ thông tin, đáp ứng yêu cầu dạy học dù ở môi trường nào, học sinh nào.

Ngăn trò bỏ học tảo hôn

Khẳng định năng lực chuyên môn ở kỳ thi giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh, thầy Xồng Bá Chùa tiếp tục tham gia và đạt danh hiệu giáo viên chủ nhiệm giỏi tỉnh Nghệ An năm 2025

Ở cuộc thi này, thầy đã trình bày biện pháp giảm thiểu tình trạng học sinh bỏ học lấy vợ, lấy chồng ở Trung tâm GDNN-GDTX Kỳ Sơn. Theo thầy chia sẻ, đối với trung tâm, hàng năm riêng việc giữ nguyên sỹ số học sinh từ khi nhập học đến khi thi tốt nghiệp THPT đã là nhiệm vụ vất vả.

Thầy Xồng Bá Chùa là giáo viên người bản địa, dân tộc Mông, nên có sự thấu hiểu hoàn cảnh, đặc điểm học sinh cũng như những khó khăn, nguy cơ mà các em gặp phải. “Học sinh của tôi đều là người dân tộc thiểu số Thái, Mông, Khơ Mú, hầu hết thuộc hộ nghèo hoặc cận nghèo. Từ bản làng ra trung tâm học tập, các em yếu về kiến thức, thiếu về kỹ năng, rụt rè trong giao tiếp cơ bản. Điều kiện gia đình khó khăn, cộng với những tập tục của đồng bào dân tộc thiểu số, khiến cho tình trạng học sinh bỏ học để lấy vợ lấy chồng hoặc đi làm sớm vẫn xảy ra”, thầy Xồng Bá Chùa chia sẻ.

Trước thực tế đó, các thầy cô giáo trung tâm, nhất là giáo viên chủ nhiệm phải sát sao từng chút một, như một gia đình thứ 2 để đồng hành, giữ chân học sinh. Đồng thời phối hợp chặt chẽ với phụ huynh trong quản lý, chăm sóc con em. Hàng năm, cứ mỗi dịp sau tết nguyên đán – dịp học sinh thường bỏ học lấy vợ lấy chồng, thầy lại cùng đồng nghiệp đến tận nhà vận động, tuyên truyền học sinh trở lại trường.

Khi về công tác tại trung tâm, bên cạnh dạy học, làm công tác chủ nhiệm, thầy Xồng Bá Chùa cũng là Bí thư đoàn và tham mưu với Trung tâm khởi xướng nhiều hoạt động ý nghĩa. Các hoạt động đều có chủ đề rõ ràng như: giáo dục pháp luật, an toàn giao thông; phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết; hướng nghiệp; phòng chống bạo lực học đường; giáo dục truyền thống. Tổ chức ký cam kết không tảo hôn và xây dựng mô hình giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và kỹ năng sống.

Theo thầy Xồng Bá Chùa, trước khi dạy kiến thức, giáo viên phải bồi đắp kỹ năng cho học sinh, từ giao tiếp, chào hỏi, sinh hoạt bán trú. Khi mới vào lớp 10, nhận thức về nghề nghiệp của các em cũng rất hạn chế, nên việc lựa chọn học nghề gì cũng là thầy cô tư vấn, định hướng. Nhà trường và giáo viên giải thích chi tiết về chương trình đào tạo, học xong sẽ làm việc gì, ở đâu để các em có mục tiêu động lực trong học tập. Qua đó cũng là biện pháp hiệu quả giữ chân các em ở lại trường.

Nhờ sự nỗ lực đó, từ năm học 2021-1022 đến năm học 2024-2025, số học sinh bỏ học lấy vợ lấy chồng của Trung tâm GDNN-GDTX Kỳ Sơn giảm từ 40 em xuống chỉ còn 7 em; của lớp thầy Xồng Bá Chùa chủ nhiệm giảm từ 7 em xuống không còn em nào.

Thầy Xồng Bá Chùa chia sẻ thêm, học sinh trung tâm có đặc thù là ở nội trú đi học, nên có thuận lợi trong tổ chức các hoạt động tập thể như: thể dục, thể thao, giao lưu văn nghệ, văn hóa. Qua các hoạt động phong phú trên đã phát triển kỹ năng, góp phần nâng cao hiểu biết, nhận thức, bồi dưỡng phẩm chất, đạo đức, lối sống… cho học sinh.

“Sau 3 năm học, chúng tôi có thể nhận thấy học sinh đã thay đổi rất nhiều, mạnh dạn giao tiếp, khả năng tiếng Việt tốt lên. Được chăm sóc trong môi trường nội trú, thể chất các em cũng phát triển cao lớn hơn, không còn thấp bé như lúc mới vào lớp 10”, Bí thư đoàn Trung tâm GDNN - GDTX Kỳ Sơn chia sẻ.