Lớp học giữa núi mây và ánh đèn pin
Thôn Tén Tằn (xã Mường Lát) nằm sát biên giới Việt Nam – Lào, phần lớn người dân là đồng bào dân tộc Thái, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, tỷ lệ người mù chữ còn nhiều. Một lớp xoá mù chữ dành cho độ tuổi từ 33 đến 65 đã được mở ra do các chiến sĩ Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 5, Quân Khu 4 (Bộ Quốc phòng) phối hợp với UBND xã Mường Lát tổ chức.
Lớp học đặc biệt ấy được mở ngay ở Trường Tiểu học Tén Tằn. Mỗi tối khi màn đêm bao phủ núi rừng, những ánh sáng từ đèn pin lại le lói khắp nẻo đường. Họ rủ nhau đi học trong niềm phấn khởi vì được biết chữ. Không kể những ngày mưa, rét, lớp học ngày nào cũng đông đủ. Thầy giáo đứng lớp là những chiến sĩ của Đoàn kinh tế - Quốc phòng 5 và Đội tri thức trẻ tình nguyện.
Lớp học với hơn 40 học viên, ngày đi lao động, tối về lại ra lớp đi học chữ. Phần lớn họ là người trung niên, có người đã gần 60 tuổi. Những người nông dân chưa từng cầm bút, ngày đi nương rẫy, bàn tay quen với cuốc, xẻng giờ lại nắn nót viết từng nét khiến việc dạy học của các thầy cô giáo không hề dễ dàng. Thế nhưng đổi lại sự chăm chỉ của học viên là sự kiên trì uốn nắn từng nét chữ của giáo viên. Họ ân cần chỉ dạy, chậm rãi uốn từng nét bút, từng âm vần cho bà con.
“Hồi nhỏ nhà nghèo nên không được đi học ngày nào, tên mình cũng không biết viết. Lớn lên mới hiểu thất học khổ quá, muốn tìm hiểu cái gì cũng phải ra hỏi trưởng bản. Biết cán bộ mở lớp xóa mù là tôi đăng ký đi ngay. Mình đi học để đọc được giấy tờ, để ký tên không phải điểm chỉ. Gần 60 tuổi đã biết viết được tên mình, vui lắm”, bà Vi Thị Noi (57 tuổi, thôn Tén Tằn, xã Mường Lát) chia sẻ.
Những buổi đầu, nhiều học viên phải luyện cách cầm bút, viết run run từng nét. Các giáo viên vừa dạy, vừa học thêm tiếng đồng bào để giao tiếp dễ hơn, kiên nhẫn kèm từng nhóm nhỏ, hướng dẫn bà con ghép vần, đọc các biển báo, bảng hướng dẫn trong bản.
Dần dần, tiếng đánh vần không còn ngập ngừng, những phép tính đơn giản cộng – trừ 1, 2, 3 cũng trở nên quen thuộc. Cả lớp vỡ òa niềm vui khi những cuốn vở trắng xoá ngày đầu, đến ngày cuối cùng ra lớp đã kín đặc chữ của bà con.
Trái ngọt sau mùa gieo chữ
Sau ba tháng bền bỉ “gieo chữ nơi rẻo cao”, từ những người lớn tuổi lúng túng cầm bút, những thanh niên chưa từng biết đánh vần, nay hơn bốn chục học viên đã có thể đọc, viết những câu đơn giản và thực hiện những phép tính cộng – trừ cơ bản.
Ngày bế giảng, những tấm giấy chứng nhận hoàn thành khóa học được trao tận tay từng học viên. Bà con hồ hởi đọc tên mình, chữ còn chưa thật tròn nhưng ánh mắt thì sáng lên đầy tự hào. “Giờ mình ra chợ không sợ bị cân nhầm, tính sai nữa”, chị Vi Thị Húng (52 tuổi, thôn Tén Tằn) nheo mắt cười.
Theo thầy giáo Bùi Thanh Tuấn, thành viên Đội tri thức trẻ tình nguyện, cách giảng dạy phải phù hợp để học viên dễ tiếp thu. Thời gian học chỉ 3 tháng nên giáo án phải đơn giản, dễ hiểu, đưa những hình ảnh, thông tin người dân thường gặp hằng ngày để khi kết thúc lớp học là các học viên có thể đọc, viết, ghép những từ đơn giản, áp dụng ngay vào cuộc sống.
Thiết thực nhất là khi ra UBND xã xin giấy tờ thì có thể viết được tên mình; khi buôn bán có thể trao đổi, tính toán được; đi làm công nhân thì có thể phân biệt được nhà vệ sinh nam, hay nữ…
Trung tá Vũ Thành Công, cán bộ Đội Xây dựng, Đoàn Kinh tế – Quốc phòng 5, chia sẻ: “Xoá mù chữ không chỉ giúp bà con đọc – viết, mở ra cánh cửa tri thức mà còn giúp bà con có thêm điều kiện tiếp cận chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; mạnh dạn ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất; xây dựng đời sống văn minh, giữ gìn bản sắc văn hoá và góp phần xây dựng nông thôn mới, bảo vệ vững chắc biên giới Tổ quốc. Đây là nhiệm vụ chúng tôi xác định lâu dài và cần sự chung tay của cả cộng đồng”.
Kết thúc khóa học, chính quyền địa phương và Đoàn Kinh tế – Quốc phòng 5 dự kiến tiếp tục mở các lớp bổ túc, lớp kỹ năng, hướng dẫn bà con áp dụng chữ viết vào ghi chép sản xuất, tiêm chủng, giấy tờ pháp lý và học thêm tiếng phổ thông. Đồng thời khảo sát, mở thêm các lớp xoá mù và chống tái mù chữ cho bà con trong thời gian tới.
Theo thống kê, hơn 10 năm qua, trung bình mỗi năm, Đoàn Kinh tế-Quốc phòng 5 mở hai lớp xóa mù chữ ở các xã vùng sâu, vùng xa thuộc huyện Mường Lát (cũ).
Trên những dãy núi mù sương, ánh sáng của con chữ đã được thắp lên – nhỏ bé nhưng bền bỉ. Từ nỗ lực của những người lính cùng các bạn trẻ tình nguyện, hành trình đưa tri thức đến với đồng bào dân tộc sẽ còn tiếp tục, để không ai bị bỏ lại phía sau.
