“Có tiền nhưng không tiêu được”
Năm 2023, Ban Quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân (Thanh Hóa) được Ban Quản lý Quỹ bảo vệ phát triển rừng và phòng chống thiên tai (Sở NN&PTNT Thanh Hóa) thông báo giao chi trả từ nguồn thu “Thỏa thuận chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ (ERPA)” (gọi tắt là bán tín chỉ carbon), với số tiền hơn 1,1 tỷ đồng.
Số tiền trên dùng để chi trả kinh phí hỗ trợ sinh kế cho cộng đồng; hỗ trợ UBND xã có cộng đồng tham gia quản lý rừng; chi phí bảo dưỡng, sửa chữa tài sản, công trình, mua sắm mới thiết bị, dụng cụ... phục vụ công tác bảo vệ, phát triển rừng và công tác phòng cháy, chữa cháy rừng; chi công tác kiểm tra, nghiệm thu, giám sát, văn phòng phẩm… của Ban Quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân.
Tuy nhiên, đến thời điểm này, mặc dù đã gần hết năm 2024, nhưng Ban Quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân chưa nhận được quyết định phê duyệt chi nguồn kinh phí trên từ cơ quan có thẩm quyền cấp tỉnh.
Ông Lê Thế Sự - Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân cho biết, sau khi nhận được kinh phí từ nguồn thu bán tín chỉ carbon năm 2023 chuyển sang, đơn vị đã có tờ trình Giám đốc Sở NN&PTNT Thanh Hóa, đề nghị phê duyệt kế hoạch tài chính năm 2024.
“Đơn vị chúng tôi đã xây dựng kế hoạch chi trả kinh phí cho các chủ rừng, bao gồm: Chủ rừng, gồm rừng Nhà nước, cá nhân, hộ gia đình, lực lượng vũ trang. Tuy nhiên, hiện chưa có hướng dẫn chi tiết để thực hiện theo quy định của pháp luật. Vì thế, tiền vẫn cứ nằm im trong tài khoản, mà không biết phải chi tiêu như thế nào”, ông Sự thông tin.
Ông Đỗ Ngọc Dương - Giám đốc Ban Quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hu (Quan Hóa, Thanh Hóa) cho hay, đơn vị này hiện tại cũng đang chờ hướng dẫn để giải ngân khoản tiền này. Theo ông Dương, đơn vị này được giao kinh phí từ nguồn bán tín chỉ
carbon năm 2023 chuyển sang năm 2024 để chi trả, với số tiền hơn 3,5 tỷ đồng, nhưng đến nay chưa giải ngân được.
“Theo quyết định phê duyệt của tỉnh, năm 2023 đơn vị chúng tôi được giao hơn 3 tỷ đồng để chi trả cho chương trình này. Mặc dù, tiền đã được chuyển vào tài khoản của đơn vị, nhưng đến nay vẫn chưa giải ngân được vì chưa có quyết định phê duyệt kế hoạch chi tiết. Trong khi đó, nguồn của năm 2024, đơn vị chúng tôi cũng được giao hơn 3 tỷ đồng từ nguồn kinh phí trên”, ông Dương nói.
Đối với Ban Quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông (Bá Thước, Thanh Hóa) cũng rơi vào tình cảnh tương tự.
Ông Lê Đình Phương - Giám đốc đơn vị này cho biết, năm 2023 Ban Quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông được giao 2,1 tỷ đồng; năm 2024 là 2,6 tỷ đồng để thực hiện chi trả cho 22 thôn, bản vùng đệm thuộc Khu bảo tồn sẽ được hưởng chương trình này.
“Theo Nghị định số 107/2022/NĐ-CP ngày 28/12/2022 của Chính phủ, số tiền bán tín chỉ carbon phải được chi ở các mục, như: Hỗ trợ sinh kế cho các cộng đồng sống gần rừng, tham gia bảo vệ rừng; chi cho hoạt động làm giàu rừng, khoanh nuôi, trồng rừng bổ sung... Tuy nhiên, hiện nay đơn vị vẫn chưa thực hiện giải ngân được do chưa có hướng dẫn chi tiết, nên số tiền bán tín chỉ carbon vẫn chưa thể sử dụng”, ông Phương chia sẻ.
Vì sao khó giải ngân?
Qua tìm hiểu cho thấy, quá trình triển khai thực hiện chi trả kinh phí theo Nghị định số 107/2022/NĐ-CP (về bán tín chỉ carbon) ở Thanh Hóa đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Bởi lẽ, tại điểm c khoản 2 Điều 3 Nghị định nêu trên quy định: “Nguyên tắc chi không chồng chéo với các khoản chi khác của ngân sách Nhà nước”.
Trong khi đó, hiện nay phần lớn diện tích rừng tự nhiên trên địa bàn Thanh Hóa đang được bố trí kinh phí từ các chương trình, dự án thuộc ngân sách Nhà nước để bảo vệ rừng, khoán bảo vệ rừng. Do đó, nếu thực hiện theo quy định nêu trên, thì sẽ còn lại rất ít diện tích rừng thực hiện việc khoán bảo vệ rừng theo Nghị định 107/2022/NĐ-CP.
Thống kê của Quỹ bảo vệ, phát triển rừng và phòng chống thiên tai (Sở NN&PTNT Thanh Hóa) cho thấy, giai đoạn 2023 - 2025, Thanh Hóa có hơn 393.000ha rừng tự nhiên. Trong đó, gần 25.000 chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân; 336 chủ rừng cộng đồng; 39 chủ rừng là tổ chức; 61 chủ rừng là UBND cấp xã trong diện được chi trả kinh phí bán tín chỉ carbon, với số tiền thu về hơn 162 tỷ đồng. Số tiền này sẽ được dùng để tập trung cho công tác quản lý, bảo vệ rừng, trồng rừng, chi phí quản lý, hỗ trợ cho cộng đồng dân cư.
Cuối năm 2023, Quỹ bảo vệ, phát triển rừng và phòng chống thiên tai đã chuyển gần 49 tỷ đồng đến các trường hợp được hưởng lợi từ bán tín chỉ carbon. Trong số đó, hơn 4 tỷ đồng là kinh phí quản lý. Hơn 23 tỷ đồng chi trả cho chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân, chủ rừng cộng đồng.
Việc chi trả cho các chủ rừng là hộ gia đình khá thuận lợi, tiền bán tín chỉ carbon phát huy hiệu quả. Hơn 22 tỷ đồng được quỹ chuyển về tài khoản của các chủ rừng tổ chức, chủ rừng Nhà nước, UBND xã. Hiện tại, số tiền này chưa thể giải ngân để thực hiện các hoạt động sinh kế, biện pháp lâm sinh.
Do vướng mắc về quy định, hồ sơ giải ngân, nên các chủ rừng Nhà nước ở Thanh Hóa vẫn “loay hoay” trong việc chi trả hơn 100 tỷ đồng tiền chuyển nhượng bán tín chỉ carbon.
Trả lời báo chí, ông Nguyễn Văn Tuấn - Trưởng phòng Quản lý Quỹ bảo vệ, phát triển rừng và phòng chống thiên tai (Sở NN&PTNT Thanh Hóa) cho biết, Thanh Hóa là một trong 6 tỉnh thuộc khu vực Bắc Trung Bộ thực hiện thí điểm bán tín chỉ carbon.
Cũng theo ông Tuấn, việc giải ngân tiền bán tín chỉ carbon năm 2023 chưa thực hiện xong. Trong số 162 tỷ đồng Quỹ bảo vệ, phát triển rừng và phòng, chống thiên tai nhận từ Trung ương thì mới có 23 tỷ đồng tiền bán tín chỉ carbon (chi trả cho chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân, chủ rừng cộng đồng - PV) được sử dụng có hiệu quả. Còn lại hơn 100 tỷ đồng đang đóng băng ở ngân hàng.
“Quỹ bảo vệ, phát triển rừng và phòng, chống thiên tai Thanh Hóa kiến nghị Quỹ cùng tên ở Trung ương kéo dài thời gian thực hiện chi trả chi phí bán tín chỉ carbon đến năm 2027; đồng thời sớm báo cáo Bộ NN&PTNT tháo gỡ những vướng mắc trên”, ông Nguyễn Văn Tuấn thông tin.
