Không phải bia vốn có của di tích
Nhà thờ Nguyễn Hữu làng Gia Miêu, xã Hà Long, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa được xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia năm 2002. Tại di tích có tấm bia mộ của Hằng quận công Nguyễn Hữu Vĩnh (1438 - 1477) là tổ tiên của Triệu tổ Nguyễn Kim, chúa Nguyễn Hoàng và các vị vua triều Nguyễn.
Tuy nhiên, một số người dân làng Gia Miêu và con cháu trực hệ của cụ Nguyễn Hữu Vĩnh ở xã Ba Đình, huyện Nga Sơn lại có đơn đề nghị đưa tấm bia này về Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa vì nó không liên quan gì đến nhà thờ Nguyễn Hữu được xếp hạng di tích này.
Tấm bia mộ nói trên được tìm thấy ở núi Thiên Tôn, thuộc thôn Gia Miêu, xã Hà Long vào năm 1989. Bài viết “Những tấm bia hộp của họ Nguyễn - Gia Miêu ngoại trang ở Thanh Hóa” của nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Thành (sách Thông báo Hán Nôm học năm 1997 của Viện Nghiên cứu Hán Nôm) viết rõ điều đó.
Bài viết cũng cho biết, ban đầu người dân dùng bia làm bàn giặt, sau UBND xã Hà Long nghi trong bia có giấu vàng nên thu về cất giữ ở kho của xã. Tấm bia sau đó được cho nhà thờ Nguyễn Hữu mượn.
Để xác thực điều này, chúng tôi tìm đến Di tích lịch sử quốc gia nhà thờ Nguyễn Hữu làng Gia Miêu. Ông Nguyễn Hữu Thoại, người trông coi di tích, đưa chúng tôi đến tấm bia được ốp chìm trong tường phía bên trái nhà thờ và khẳng định tấm bia này người dân thấy ở núi Thiên Tôn, đem về xã Hà Long. Ông Thoại cũng cho biết, việc đưa bia mộ cụ Nguyễn Hữu Vĩnh về nhà thờ là nghe theo lời khuyên của TS Đinh Công Vĩ…
Liên lạc với TS Đinh Công Vĩ, ông cho biết khoảng năm 1997, ông và nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Thành có vào huyện Hà Trung nghiên cứu, dịch nhiều tài liệu Hán Nôm. Tuy nhiên, ông không nhớ chuyện có khuyên ai đó mượn bia từ UBND xã Hà Long đưa về nhà thờ Nguyễn Hữu.
Đề nghị trả di vật về bảo tàng
Chúng tôi đến làng Mậu Thịnh, xã Ba Đình, huyện Nga Sơn, gặp một số con cháu dòng họ Nguyễn Hữu có đơn gửi UBND xã Hà Long và cơ quan báo chí tố cáo ông Nguyễn Hữu Thoại giữ bia mộ của tổ tiên họ, biến làm di vật để xây dựng hồ sơ di tích.
Ông Nguyễn Hữu Lực, Trưởng ban liên lạc Đại chi 1; ông Nguyễn Hữu Căn, đại diện Chi đệ nhất, chi thờ Hằng quận công Nguyễn Hữu Vĩnh; ông Nguyễn Hữu Ân, đại diện Chi đệ tam; ông Nguyễn Hữu Hưng, đại diện Chi đệ tứ, mở cho xem bản gia phả chữ Hán và sắc phong các triều vua từ thời Lê Cảnh Hưng tới các triều vua Nguyễn.
Nội dung gia phả và sắc phong cho thấy nhà thờ Nguyễn Hữu ở đây là nơi thờ Thái úy Trình quốc công Nguyễn Đức Trung và Hằng quận công Nguyễn Hữu Vĩnh (cụ Vĩnh là con trưởng cụ Trung).
Ông Nguyễn Hữu Lực cho biết, ngày 17/1/2022 đã làm đơn đề nghị Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa, UBND huyện Hà Trung, Sở VH,TT&DL tỉnh Thanh Hóa đưa tấm bia mộ của cụ Nguyễn Hữu Vĩnh từ nhà thờ họ Nguyễn Hữu ở làng Gia Miêu do ông Nguyễn Hữu Thoại đang quản lý trả lại nơi phát hiện ra là khu mộ ở núi Thiên Tôn, huyện Hà Trung.
Ngày 22/2/2022, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa có Văn bản số 2313/UBND-TD gửi UBND huyện Hà Trung xem xét giải quyết đơn đề nghị. Ngày 17/3/2022, một số người trong dòng họ Nguyễn Hữu ở xã Ba Đình đã làm đơn tố cáo ông Nguyễn Hữu Thoại, người trông coi di tích nhà thờ Nguyễn Hữu làng Gia Miêu, gửi UBND xã Hà Long.
Trong đó, đề nghị Chủ tịch UBND xã Hà Long giải quyết đơn đưa tấm bia mộ cụ Nguyễn Hữu Vĩnh về Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa.
Không chỉ người trong dòng họ Nguyễn Hữu ở xã Ba Đình, huyện Nga Sơn tố cáo, mà ngay cả những người trong dòng họ Nguyễn Hữu công tính chính chi ở Gia Miêu, xã Hà Long cũng đã từng có đơn.
Ông Nguyễn Hữu Chước, người trông coi nhà thờ Nguyễn Hữu công tính chính chi ở Gia Miêu cho biết, từ năm 2019, ông cũng đã có đơn đề nghị tỉnh Thanh Hóa, Sở VH,TT&DL giải quyết đưa tấm bia ở nhà thờ Nguyễn Hữu về khu mộ ở núi Thiên Tôn.
Ngày 2/12/2019, Giám đốc Sở VH,TT&DL Phạm Duy Phương có Văn bản số 4247/SVHTTDL trả lời khi nào xác định được mộ cụ Nguyễn Hữu Vĩnh ở đâu sẽ báo cáo UBND tỉnh Thanh Hóa và Bộ VH,TT&DL xem xét giải quyết.
Ông Nguyễn Hữu Lực và ông Nguyễn Hữu Chước đều cho rằng, bia mộ Hằng quận công Nguyễn Hữu Vĩnh có nguồn gốc từ núi Thiên Tôn. Nếu không xác định được chính xác vị trí mộ của cụ thì cũng không thể đưa bia mộ cho nhà thờ ông Nguyễn Hữu Thoại quản lý. Nếu các cơ quan chức năng có trả bia mộ của cụ Nguyễn Hữu Vĩnh về cho con cháu thì phải trả về cho con cháu cụ ở xã Ba Đình, huyện Nga Sơn.
Bởi theo ông Nguyễn Hữu Lực, nhà thờ Nguyễn Hữu do ông Thoại quản lý không có tài liệu nào chứng minh được mối quan hệ huyết thống liên quan giữa cụ Nguyễn Hữu Vĩnh và dòng họ ông Nguyễn Hữu Thoại.
