Mỗi năm hàng chục HS bỏ học
Mường Lát là huyện vùng biên xa xôi nhất của tỉnh Thanh Hóa, cách trung tâm TP Thanh Hóa khoảng 300 km về phía Tây, có biên giới giáp Lào. Đây là huyện miền núi nghèo và nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào các dân tộc thiểu số như Thái, Mường, Mông, Dao, Khơ Mú và cả người Kinh.
Những năm trước đây, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết là vấn đề vô cùng nhức nhối đối với chính quyền và để lại nhiều hệ lụy lên chính cuộc sống của đồng bào nơi đây. Gần đây, nhờ công tác tuyên truyền, vận động nên tình trạng hôn nhân cận huyết và tảo hôn (lấy chồng, lấy vợ từ thuở 14 - 15 tuổi thuyên giảm đáng kể). Dù vậy, tình trạng học sinh kết hôn khi còn đi học, ở lứa tuổi 16-17 vẫn còn rất phổ biến, điều này kéo theo việc học sinh (HS) bỏ học hàng loạt trong các năm học.
Từ đầu năm học đến nay, Trường THPT Mường Lát đã có tới 25 HS bỏ học.
Thầy Nguyễn Nam Sơn, Hiệu phó Trường Trung học THPT huyện Mường Lát cho biết, nhà trường có 743 HS, trong đó có tới 364 HS thuộc hộ nghèo. Năm học 2017 -– 2018, có 40 HS bỏ học giữa chừng. Trong năm học 2018 – 2019, chỉ tính từ sau dịp nghỉ Tết Nguyên đán đến nay đã có 25 em bỏ học.
Theo thầy Sơn thì có thể con số này vẫn chưa dừng lại. Nguyên nhân bỏ học được cho rằng HS ở nhà lấy vợ, lấy chồng, có em thì bỏ học để đi làm thuê, em thì gia đình muốn ở nhà để giúp việc nương rẫy. Thậm chí, có nhiều trường hợp là HS trong trường yêu rồi cưới nhau.
“Thường năm nào sau Tết cũng có tình trạng HS bỏ học, nhà trường cũng đã cử cán bộ đến nhà động viên, khuyên nhủ các em. Thế nhưng, việc tuyên truyền vận động không hiệu quả lắm, có nhiều em hứa lấy chồng xong vẫn sẽ đi học nhưng sau đó do cuộc sống khó khăn, vướng con cái nên đều bỏ giữa chừng” - thầy Sơn cho biết thêm.
Được biết, học sinh nghèo tại trường được hưởng các chế độ hỗ trợ tiền, gạo của Nhà nước. Trường THPT huyện Mường Lát hiện có 602 HS được hỗ trợ tiền ăn, 391 HS được hỗ trợ chỗ ở, mỗi năm được hưởng 9 tháng. Tuy nhiên, việc hỗ trợ này vẫn không khiến các em "mặn mà" với việc học.
Vừa đi học vừa sinh con
Theo lời giới thiệu của thầy Sơn, tôi có dịp gặp nữ sinh L.T.N (SN 2001). N. đang là HS lớp 12 của Trường THPT Mường Lát.
Dù đang là HS lớp 12, N. đã là bà mẹ của đứa con 4 tháng tuổi.
Vừa tan học, N. tất tả về nhanh căn phòng của mình nằm sát bên trường - nơi ấy có đứa con khát sữa đang chờ mẹ. Cô bé chưa kịp thay bộ đồng phục trường, trên cổ vẫn còn đeo thẻ HS thì đứa con đỏ hỏn đã nhào ra ôm lấy mẹ. Nhìn khuôn mặt non nớt còn “búng ra sữa”, ít ai nghĩ rằng N. là bà mẹ đứa con 4 tháng tuổi.
Sinh ra trong một gia đình nghèo dân tộc Khơ Mú ở xã Tén Tằn. Lên cấp 3, N. khăn gói xuống thị trấn Mường Lát để học tiếp. Vào sống trong khu làng học sinh của trường, cuộc sống xa gia đình, không có bố mẹ thường xuyên kèm cặp, quản lý nên các em được tự do tìm hiểu, yêu đương ngay chính các bạn cùng học.
N. thật thà cho biết chồng em cũng học cùng trường, nhưng đã kịp học hết lớp 12. Cả hai yêu nhau khi N. mới “chân ướt chân ráo” xuống thị trấn học. Hiện chồng của N. đã được gọi đi bộ đội.
Không giống như nhiều nữ sinh khác kết hôn xong là thôi học, N. vẫn cố gắng bám trường. Dù hoàn cảnh gia đình khó khăn, sau khi sinh con, em cùng con ở trong căn nhà nội trú nằm bên cạnh trường. Để có thể lên lớp, N. phải nhờ mẹ xuống bế con giúp.
Căn phòng nội trú bên cạnh trường là nơi mẹ con N. ở.
Trường hợp của N. không phải là duy nhất, hiện trường THPT Mường Lát còn có một HS cũng đang mang bụng bầu đến lớp. Ngoài ra, tại trường này, nhiều năm nay HS nữ bỏ học giữa chừng để lấy chồng vẫn chiếm con số đông.
Theo tìm hiểu, tình trạng HS có bầu rồi bỏ học thường xảy ra sau mỗi đợt nghỉ Tết, dịp hè. Việc quản lý của gia đình không chặt chẽ dẫn đến các em tự do yêu đương rồi mang thai.
Thầy Nguyễn Nam Sơn - Hiệu phó Trường THPT Mường Lát chia sẻ: “Tình trạng HS yêu sớm ở trường là rất phổ biến. Nhà trường cũng thường xuyên tổ chức tuyên truyền, tập huấn giáo dục giới tính cho HS, hướng dẫn các em nữ cách tự bảo vệ bản thân; đồng thời, tổ chức nhiều hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao để tạo môi trường giáo dục lành mạnh, vui vẻ thu hút các em đến trường, thế nhưng hiệu quả đạt được vẫn còn hạn chế. Bên cạnh những nguyên nhân về ý thức, hủ tục lạc hậu của đồng bào ảnh hưởng đến tâm lý của HS".
Thầy Sơn cũng cho biết, công tác quản lí HS còn nhiều bất cập, khó khăn.
Những dãy nhà nội trú của HS không có tường rào bao quanh khiến vấn đề quản lý ở đây đang gặp nhiều khó khăn.
Nhà trường có khu làng HS được tài trợ bởi nguồn vốn của một tổ chức phi Chính phủ, sau đó tập đoàn Viettel đầu tư thêm để hoàn thiện làng với các khu nhà sàn bê tông cho HS ở xa đến ở. Có 30 căn nhà như vậy, có thể ở tối đa 300 em HS. Tuy nhiên, khu nhà lại không có tường rào, thép gai bảo vệ.
Đặc biệt, buổi tối thanh niên ở ngoài thường vào đây để trêu ghẹo, gây rối ảnh hưởng đến an ninh trật tự. Hơn nữa, HS ở bên trong cũng thoải mái ra ngoài đi chơi, làm quen với người ngoài. HS thì đông nên rất khó khăn trong công tác quản lý.
