Vươn tầm chất lượng quốc tế
Thái Nguyên là địa phương có diện tích, năng suất, sản lượng và giá trị thu nhập từ cây chè cao nhất cả nước. Sau hợp nhất, toàn tỉnh có gần 24.000ha chè, trong đó diện tích chè cho sản phẩm đạt gần 23.000ha; năng suất bình quân đạt gần 180 tạ/ha. Đây là nền tảng quan trọng để Thái Nguyên phát triển ngành chè theo hướng hàng hóa lớn, chất lượng cao.
Trong bức tranh chung ấy, nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) đã mạnh dạn đầu tư bài bản, đi đầu trong liên kết sản xuất, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn và phát triển các dòng sản phẩm chế biến sâu.
HTX chè Hảo Đạt, xã Tân Cương, là một ví dụ tiêu biểu. Hiện HTX quản lý khoảng 62ha chè, được đầu tư hệ thống nhà xưởng, dây chuyền sản xuất khép kín, hiện đại. Từ vùng nguyên liệu này, HTX cung ứng ra thị trường nhiều dòng chè cao cấp như chè đinh, chè móc câu, chè tôm nõn; trong đó có 2 sản phẩm đạt OCOP 5 sao và 1 sản phẩm đạt OCOP 4 sao.
Nhiều năm qua, HTX chè Hảo Đạt duy trì sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, đồng thời ứng dụng phần mềm quản lý vùng trồng, hệ thống chấm công tự động và mã QR truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, chất lượng sản phẩm được kiểm soát đồng đều, đáp ứng các yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm, tạo dựng uy tín vững chắc trên thị trường.
Bà Đào Thanh Hảo, Giám đốc HTX chè Hảo Đạt, chia sẻ: Xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, kiểm soát nghiêm ngặt quy trình sản xuất và đẩy mạnh chế biến sâu là chiến lược cốt lõi để nâng cao giá trị sản phẩm. Việc ứng dụng công nghệ trong toàn bộ chu trình từ chăm sóc, thu hái đến chế biến giúp HTX tăng tính minh bạch sản phẩm, nâng cao khả năng tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế.
Không chỉ dừng lại ở thị trường nội địa, nhiều sản phẩm trà Thái Nguyên đã tự tin bước ra sân chơi quốc tế và ghi dấu ấn bằng chất lượng. Những năm gần đây, chè Thái Nguyên liên tiếp đạt giải cao tại các cuộc thi uy tín ở nước ngoài.
Tại Cuộc thi Golden Leaf Awards 2024 do Hiệp hội Trà sư Úc tổ chức - một trong những đấu trường quốc tế danh giá của ngành trà, sản phẩm Trà tôm nõn Hoàng Gia của HTX trà an toàn Phú Đô, xã Vô Tranh, đã vinh dự đoạt giải Đồng. Thành quả này là minh chứng rõ nét cho hướng đi đúng đắn trong sản xuất trà an toàn, hữu cơ.
Anh Hoàng Văn Tuấn, Giám đốc HTX Trà an toàn Phú Đô, cho biết: Chúng tôi kiên trì theo đuổi mô hình trà hữu cơ, tuyệt đối không sử dụng hóa chất. Chè được hái thủ công vào sáng sớm, khi sương còn đọng trên búp non để giữ trọn sắc, hương, vị. Toàn bộ quy trình chế biến do các nghệ nhân có kinh nghiệm thực hiện, kết hợp công nghệ khí hóa sinh khối thân thiện với môi trường, tạo nên sản phẩm xanh, sạch và bền vững.
Bên cạnh các giống chè trung du và chè lai, Thái Nguyên còn sở hữu những nguồn gen chè quý như chè Shan tuyết cổ thụ và Kim Hoa Trà. Ngày 12/12/2025, UBND xã Đồng Phúc phối hợp với Viện Khoa học Kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc tổ chức Lễ công bố và đón nhận Bằng công nhận “Cây di sản Việt Nam – Cây chè Shan tuyết Bằng Phúc”. Sự kiện này không chỉ khẳng định giá trị sinh thái, cảnh quan, lịch sử của giống chè quý mà còn mở ra cơ hội bảo tồn, phát triển và khai thác giá trị di sản gắn với du lịch sinh thái.
Đến nay, toàn tỉnh Thái Nguyên có 207 sản phẩm trà sau chế biến được chứng nhận OCOP từ 3–5 sao. Nhiều sản phẩm trà đặc sản cao cấp có giá bán từ vài triệu đến vài chục triệu đồng/kg, góp phần nâng cao thu nhập cho người trồng chè và khẳng định thương hiệu trà Thái Nguyên trên thị trường.
Nâng tầm sản phẩm, phát triển bền vững
Theo UBND tỉnh Thái Nguyên, giai đoạn 2025–2030, tỉnh dự kiến dành hơn 500 tỷ đồng để hỗ trợ phát triển, nâng cao giá trị sản xuất và thúc đẩy du lịch gắn với cây chè và sản phẩm trà.
Các chính sách hỗ trợ tập trung vào trồng chè; chứng nhận VietGAP, hữu cơ; xây dựng hệ thống quản lý chất lượng; cấp mã số vùng trồng; áp dụng tưới nước tiết kiệm, thông minh; đầu tư máy móc, thiết bị chế biến; bảo hộ tài sản trí tuệ; phát triển sản phẩm OCOP; xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu và phát triển du lịch cộng đồng – sinh thái vùng chè.
Theo đó, người trồng chè được hỗ trợ 100% kinh phí mua giống, hỗ trợ một lần 70% kinh phí mua phân bón; các vùng chè sản xuất theo VietGAP và tiêu chuẩn hữu cơ với diện tích tối thiểu 5ha được hỗ trợ 100% kinh phí chứng nhận lần đầu.
Ông Triệu Đức Văn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên, cho biết: Chính sách mới nhận được sự đồng tình, ủng hộ của người dân. Khi triển khai đồng bộ, chính sách sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất an toàn, hữu cơ gắn với chế biến sâu; đa dạng hóa sản phẩm; tăng nhanh tỷ trọng sản phẩm chất lượng cao; đồng thời bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, lịch sử, nâng cao thương hiệu trà Thái Nguyên theo hướng tích hợp đa giá trị.
Với định hướng rõ ràng, chính sách đồng bộ và sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị cùng cộng đồng người làm chè, Thái Nguyên đang từng bước chuyển mình từ “vùng chè nổi tiếng” trở thành “trung tâm trà chất lượng cao” của cả nước và khu vực.
Phấn đấu đến năm 2030, tổng giá trị sản phẩm thu được từ cây chè đạt 25 nghìn tỷ đồng, Thái Nguyên đang kiên định con đường nâng tầm sản phẩm trà, con đường phát triển bền vững, giàu bản sắc và vươn ra thế giới.
