Trăm năm làng nghề
Làng Quyết Thắng (xã Thanh Trạch, huyện Bố Trạch) là một trong những làng nghề làm hương trầm nức tiếng tại Quảng Bình. Trong những ngày này, chúng tôi tìm về đây và cảm nhận được rõ hương vị Tết thật sự đang đến gần bởi mùi thơm nức của hương trầm nơi đây.
Trên con đường dẫn vào làng Quyết Thắng đâu đâu chúng tôi cũng bắt gặp cảnh người dân tất bật, hối hả chuẩn bị hương trầm cho dịp Tết. Theo một số người dân lớn tuổi ở thôn Quyết Thắng, nghề hương trầm ở đây đã có từ hàng trăm năm trước, không ai biết chắc chắn từ năm nào nhưng được lưu truyền, phát triển đến bây giờ.
Với bí quyết riêng biệt tạo nên mùi hương rất đặc trưng, làng hương trầm Quyết Thắng đã trở thành một thương hiệu nổi tiếng hàng chục năm nay và được UBND tỉnh Quảng Bình công nhận Làng nghề truyền thống vào năm 2015.
Ông Lê Văn Giáp ở thôn Quyết Thắng cho biết: “Nhà tôi có nhiều khách quen, rồi các lái buôn đặt hàng nên chúng tôi làm theo số lượng khách đặt. Năm nay khách đặt hương, đến thời điểm hiện tại thì họ đến lấy hết hơn một nửa rồi. Những năm trước, sau khi trừ đi chi phí rồi tiền mua nguyên liệu thì gia đình tôi cũng lãi được vài chục triệu đồng”.
Theo ông Giáp, các nguyên liệu để làm hương như tre non chưa khẳm lá, lá hương, hương trầm... trước đây người dân đi lấy trên một ngọn núi gần làng. Nhưng bây giờ nguyên liệu này khan hiếm, nên hầu hết đều phải mua từ các nơi khác nhập về.
Tỷ mỉ trong từng công đoạn làm hương trầm
Là người có thâm niên làm hương trầm lâu năm Bà Lê Thị Duy (70 tuổi) trú tại thôn Quyết Thắng, xã Thanh Trạch, cho biết, công đoạn để làm ra một cây hương trầm cũng rất phức tạp, cầu kỳ và trải qua nhiều công đoạn. Thế nhưng đổi lại, mỗi vụ Tết Nguyên đán, trung bình mỗi gia đình có thể thu về từ 30 - 50 triệu đồng.
“Tôi bắt đầu làm hương với gia đình từ năm 12 tuổi, đến nay cũng đã hơn 50 năm trong nghề rồi. Làng hương này, già trẻ gái trai gì cũng biết và làm được hương trầm. Ở đây cứ mỗi dịp Tết về, bà con làm hương từ đầu làng tới cuối làng, 10 nhà thì hết 8 nhà làm hương, vui lắm”.
Mùa làm hương trầm bắt đầu từ tháng 10 Âm lịch, nhưng phải đến cuối tháng 11 thì mới là khoảng thời gian nhộn nhịp nhất. Để có được những cây hương trầm mang mùi thơm đặc biệt, những người làm hương phải cầu kỳ trong từng công đoạn, từ khâu chuẩn bị nguyên liệu làm bột hương, chân hương đến công đoạn quấn hương để tạo thành sản phẩm hoàn thiện.
Trong đó, công đoạn làm chân (chu) tre là cần nhiều sự khéo léo và chính xác nhất. Chu tre được làm từ những cây tre non. Sau khi lấy về, tre được ngâm trong nước khoảng 2 tháng, rồi phơi khô và chẻ nhỏ để tạo thành chu tre.
Theo đó, để làm ra hương, người dân phải chuẩn bị tre, lấy lá về phơi khô, xay nhỏ rồi dùng bột sắn là chất kết dính. Qua 2 lần lá thì lớp ngoài cùng của cây hương chính là bột trầm. Để có cây hương đẹp, thơm thì mọi công đoạn đều phải hết sức tỷ mỉ.
Sau khi hương được đóng gói, các thương lái đặt hàng từ trước sẽ đến tận nhà thu mua rồi sau đó đem đi tiêu thụ. Thị trường tiêu thụ hương không chỉ gói gọn trong xã, huyện mà mở rộng ra toàn tỉnh và các tỉnh lân cận.
Ông Lưu Đức Huấn - Chủ tịch UBND xã Thanh Trạch cho biết, trong thôn Quyết Thắng hầu hết các hộ dân đều làm nghề hương trầm, nghề hương trầm đã có hàng trăm năm nay. Năm 2015 thôn được UBND tỉnh Quảng Bình công nhận làng nghề hương trầm thôn Quyết Thắng.
Từ đó đến nay, bà con phấn khởi và mở rộng quy mô sản xuất, hàng hóa được đưa đi tiêu thụ ở nhiều nơi trên khắp cả nước. Dịp Tết do nhu cầu về hương trầm tăng cao nên thu nhập của các gia đình làm hương trầm đạt từ 30 - 50 triệu đồng.
Thời gian tới, chính quyền địa phương đang cùng với thôn xây dựng thương hiệu cho hương trầm này và có những chính sách để hỗ trợ bà con mở rộng, phát triển quy mô.
