Chiều 11/12, tại Trường Đại học Sư phạm TPHCM, Bộ GD&ĐT tổ chức Hội thảo khoa học "Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân: Thực trạng và giải pháp".
Hội thảo do Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc chủ trì, đánh dấu bước chuẩn bị quan trọng khi Việt Nam tái khởi động dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2; đồng thời triển khai Quyết định 1012/QĐ-TTg ngày 26/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035".
Sự kiện quy tụ đại diện Bộ KH&CN, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN) và 11 cơ sở đào tạo trọng điểm.
Triển khai đồng bộ các nhiệm vụ đào tạo nhân lực điện hạt nhân
Phát biểu chỉ đạo, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh tính cấp thiết của việc đào tạo nhân lực chất lượng cao, phục vụ mục tiêu phát triển năng lượng bền vững và lộ trình cam kết Net Zero 2050.
Theo Thứ trưởng, ngay sau khi Quyết định 1012 được ban hành, Bộ GD&ĐT rất tích cực triển khai các nhiệm vụ. Bộ GD&ĐT đã xây dựng kế hoạch tổng thể triển khai đề án, gửi văn bản hướng dẫn đến các bộ ngành, hai tập đoàn và 11 cơ sở đào tạo để phân công rõ nhiệm vụ.
Đồng thời, Bộ GD&ĐT thành lập Ban điều hành dự án với sự tham gia của Bộ KH&CN, Bộ Công Thương và các đơn vị liên quan, nhằm đảm bảo sự phối hợp liên ngành trong suốt quá trình triển khai.
Một nhiệm vụ quan trọng là xây dựng nghị định thay thế Nghị định số 124/2013/NĐ-CP của Chính phủ, về chính sách ưu đãi đối với giảng viên đại học và cán bộ quản lý tham gia đào tạo nhân lực cho điện hạt nhân
“Dự thảo nghị định đã gửi Bộ Tư pháp thẩm định và dự kiến sẽ trình Chính phủ trong thời gian sớm. Đây là nghị định hết sức quan trọng để thực hiện chính sách hỗ trợ giảng viên và người học", Thứ trưởng Phúc nhấn mạnh.
Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Thùy Linh.
Về hợp tác quốc tế, Bộ GD&ĐT đã làm việc với EVN để chuẩn bị cử sinh viên sang đào tạo tại Liên bang Nga và một số quốc gia đối tác khác.
Dự án Ninh Thuận 1 là chương trình hợp tác với Nga nên yêu cầu đào tạo sinh viên tại nước bạn có ý nghĩa then chốt.
Bên cạnh đó, Bộ GD&ĐT chỉ đạo 11 cơ sở đào tạo liên quan cập nhật và chuẩn hóa chương trình đào tạo điện hạt nhân; đồng thời phối hợp với Rosatom (Nga) và các trường đại học Liên bang Nga để trao đổi về kế hoạch đào tạo.
Bộ GD&ĐT cũng phối hợp với Bộ KH&CN và các đơn vị liên quan để khảo sát cơ sở hạ tầng phục vụ đào tạo, chuẩn bị điều kiện hình thành hệ thống phòng thí nghiệm hạt nhân ở cả ba miền.
TS Vũ Thanh Bình - Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin (Bộ GD&ĐT) cho biết, dự thảo nghị định mới có hai điểm thay đổi lớn: mức hỗ trợ sinh hoạt phí tính theo lương tối thiểu vùng và học bổng cho người học do hai tập đoàn chủ đầu tư chi trả, áp dụng cho người học có cam kết phục vụ tại nhà máy sau khi tốt nghiệp. Đây là điểm mới so với trước đây và đã được Bộ Tư pháp thẩm định.
Ở nội dung đầu tư phòng thí nghiệm, ông Bình cho biết, Bộ GD&ĐT đã gửi văn bản tới 11 cơ sở đào tạo để đề xuất danh mục đầu tư phục vụ đào tạo nhân lực.
Do đầu tư phòng thí nghiệm hạt nhân tốn kém, Bộ GD&ĐT sẽ phối hợp với hai Đại học Quốc gia, Bộ Công Thương và Trường Đại học Điện lực để rà soát, lựa chọn danh mục trọng điểm, hướng tới mô hình dùng chung phòng thí nghiệm giữa các trường.
TS Bình nhấn mạnh điều này không chỉ phục vụ lĩnh vực điện hạt nhân mà còn đáp ứng mục tiêu đào tạo 25.000 - 35.000 kỹ sư năng lượng nguyên tử theo Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị.
Về chương trình đào tạo, Bộ GD&ĐT đã đề nghị EVN, PVN và đối tác quốc tế cung cấp chương trình đào tạo mới nhất để chuyển giao cho các trường cập nhật.
Bên cạnh đó, Bộ GD&ĐT giao Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM) chủ trì xây dựng chuẩn chương trình đào tạo ngành điện hạt nhân, bộ tiêu chuẩn tối thiểu để các trường khác căn cứ phát triển chương trình riêng.
TS Bình cho rằng việc chuẩn bị đội ngũ giảng viên là nhiệm vụ rất quan trọng, bởi đào tạo một giảng viên trình độ tiến sĩ lĩnh vực này mất 4-5 năm nếu cử đi nước ngoài.
Bộ GD&ĐT mong các trường chủ động khai thác nguồn lực hiện có, đặc biệt là đội ngũ nghiên cứu viên, giảng viên tại Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam. Viện cũng sẵn sàng hợp tác, cử chuyên gia tham gia giảng dạy cùng các trường.
"Ngoài ra, Bộ GD&ĐT sẽ phối hợp Bộ KH&CN để cử giảng viên, chuyên gia đi bồi dưỡng ngắn hạn ở nước ngoài (khoảng 6 tháng) nhằm chuẩn bị cho việc đào tạo các khóa sinh viên ngành điện hạt nhân từ năm thứ ba, thứ tư.
Nếu tuyển sinh khóa đầu tiên vào năm 2026, năm đầu sinh viên vẫn học đại cương, nên còn thời gian để hoàn thiện đội ngũ", TS Bình nói.
Hợp lực đào tạo cho dự án hạt nhân
Tại hội thảo, bà Phan Thị Hồng Hạnh - Phó Trưởng ban Tổ chức nhân sự, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) trình bày kế hoạch chuẩn bị nguồn nhân lực cho Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận 1.
Do đây là nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại Việt Nam, EVN cho biết đơn vị chưa có kinh nghiệm thực tế nên tạm thời sử dụng số liệu phía Nga cung cấp để lập kế hoạch đào tạo.
Các thông số này sẽ được rà soát và điều chỉnh sau khi ký hợp đồng với nhà thầu, bảo đảm phù hợp mô hình tổ chức của EVN nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu an toàn, ổn định và tin cậy của nhà máy.
Theo bà Hạnh, kế hoạch đào tạo của EVN được chia thành ba nhóm lớn.
Nhóm thứ nhất là đào tạo cho khối quản lý điều hành và tư vấn tham gia dự án, tập trung vào kiến thức chung theo tài liệu của IAEA, hệ thống pháp luật, thông lệ quốc tế và chương trình tham quan học tập tại các nhà máy điện hạt nhân trên thế giới.
Nhóm thứ hai là đào tạo chuyên sâu cho Ban Quản lý dự án, xoay quanh 19 nội dung hạ tầng xây dựng nhà máy điện hạt nhân và các khóa kỹ thuật hạt nhân, công nghệ, quản lý dự án.
Nhóm thứ ba là lực lượng vận hành, sửa chữa và bảo dưỡng. Đây là nhóm nhân sự có quy mô lớn nhất.
Song song, lực lượng chuẩn bị sản xuất sẽ được đào tạo tiếng Nga từ 3 tháng đến 1 năm, tham gia thực hành tại các nhà máy nhiệt điện, đơn vị sửa chữa trong nước để làm quen môi trường vận hành và tích lũy kinh nghiệm sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị.
Kết luận hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc ghi nhận các đề xuất từ các đơn vị, nhấn mạnh yêu cầu cung cấp chi tiết nhu cầu đào tạo: số lượng, ngành nghề, nhu cầu trong nước - nước ngoài và tiến độ cần nhân lực.
Đây là cơ sở để Bộ GD&ĐT phân công nhiệm vụ cho các cơ sở đào tạo theo đúng năng lực và điều kiện của từng đơn vị.
Thứ trưởng đề nghị EVN và PVN chỉ đạo hai trường cao đẳng trực thuộc khẩn trương xây dựng kế hoạch đào tạo; phối hợp Bộ KH&CN xác định nhu cầu bồi dưỡng ngắn hạn cho đội ngũ cán bộ quản lý về điện hạt nhân.
Đồng thời, rà soát chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, đặc biệt là hệ thống phòng thí nghiệm dùng chung.
"Điện hạt nhân là nhiệm vụ lâu dài. Việt Nam đã cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 và để thực hiện cam kết đó, năng lượng hạt nhân đóng vai trò quan trọng", Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc khẳng định.
EVN dự kiến tuyển 320 học sinh, sinh viên đi đào tạo tại Nga theo ba phương án linh hoạt: đào tạo toàn phần 5 - 6 năm; chương trình liên kết 2+2 hoặc 2+3 giữa các đại học Việt Nam và Nga; hoặc tuyển sinh viên khá, giỏi đã tốt nghiệp trong nước để sang học bổ sung 2 - 3 năm.
EVN cũng đưa ra tiêu chí tuyển sinh cụ thể cho từng nhóm học sinh, từ học sinh THPT có học lực giỏi Toán - Vật lí - Hóa học đến sinh viên kỹ thuật khá, giỏi.
