Bom lượn FAB-500 được hiện đại hóa với module lập kế hoạch và hiệu chỉnh đã thay đổi đáng kể năng lực tấn công của Nga kể từ khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt vào năm 2022.
Triển khai từ máy bay ném bom tiền tuyến Su-34, chúng cho phép thực hiện các cuộc tấn công chính xác tầm xa vào các công sự, thành phố và vị trí quân sự của Ukraine - thường là từ không phận an toàn của Nga.
FAB-500 - một quả bom phân mảnh nổ mạnh nặng 500 kg từ thời Liên Xô, ban đầu là một loại bom rơi tự do có độ chính xác hạn chế. Với trọng lượng 540 kg, nó có sức công phá tương đương hơn 200 kg thuốc nổ TNT và đủ sức xuyên thủng các công sự và gây ra tàn phá trên diện rộng.
Sự thay đổi lớn của bom bắt đầu vào năm 2023 với việc giới thiệu module lập kế hoạch và hiệu chỉnh thống nhất (UMPK), bao gồm cánh gập, định vị vệ tinh (GLONASS) và cánh lướt cho phép bay ở tầm xa lên đến 60 - 70 km.
Đến năm 2025, gói UMPK-PD cải tiến đã tăng thêm tầm bay lên 95 - 100 km. Điều này cho phép thả bom từ khoảng cách xa hơn và giảm khả năng bị phòng không Ukraine đánh chặn.
Sự đơn giản của bộ dụng cụ UMPK và kho dự trữ vũ khí khổng lồ của Nga đã cho phép sản xuất hàng loạt bom lượn: Nga được cho là đang sản xuất hàng nghìn quả mỗi tháng, và chúng rẻ hơn nhiều so với các tên lửa như Kh-101.
Hiệu quả của loại bom này đã được chứng minh đầy đủ trong các cuộc không kích vào Kharkiv và Zaporizhia, nơi những quả FAB-500 đã phá hủy các tòa nhà và tuyến tiếp tế với độ chính xác đáng kinh ngạc.
Các biến thể mới, chẳng hạn như FAB-500T nhiệt áp và FAB-3000 nặng 3 tấn, mang lại sức công phá thậm chí còn lớn hơn, mặc dù FAB-500 tiêu chuẩn vẫn là lựa chọn chủ lực nhờ sự cân bằng giữa tải trọng và khả năng triển khai dễ dàng.
Sự kết hợp giữa Su-34 và FAB-500 đóng vai trò then chốt trong cuộc tấn công tàn khốc của Nga. Các máy bay ném bom Su-34 thường hoạt động theo cặp hoặc theo đội hình, đã thả hàng loạt bom lượn vào các vị trí của Ukraine.
Trong chiến dịch 2024 - 2025 tại khu vực Kursk, các cuộc không kích đã phá hủy sở chỉ huy máy bay không người lái và các trung đội bộ binh - những vụ nổ mạnh mẽ từ số lượng lớn bom FAB-500 đã được ghi lại rõ nét trên chiến trường.
Những cuộc không kích hàng ngày - lên đến 100 quả bom tại các điểm nóng như Avdiivka - buộc Lực lượng Vũ trang Ukraine phải rút lui, vì tầm bắn xa của vũ khí này (hiện tại là hơn 90 km) vượt xa tên lửa đất đối không của Ukraine.
Chiến thuật trên gieo rắc nỗi kinh hoàng và gây thiệt hại nghiêm trọng cho các mục tiêu: chỉ riêng tháng 9 năm 2024, hơn 900 quả bom đã được thả xuống Zaporizhzhia chỉ trong một ngày.
Chi phí thấp của FAB-500 - dưới 20.000 đô la mỗi quả là chìa khóa cho một chiến dịch ném bom dài hạn (không giống như Ukraine, nước phụ thuộc vào vũ khí đắt tiền của phương Tây).
Mặc dù hệ thống tác chiến điện tử làm gián đoạn một phần độ chính xác của module UMPK, nhưng giải pháp này khó có thể được coi là bất khả xâm phạm.
Bộ đôi Su-34 và FAB-500 cho thấy Nga đang thích nghi với chiến tranh tiêu hao, ưu tiên hỏa lực tập trung hơn là độ chính xác. Moskva không chỉ ngăn chặn cuộc phản công của Ukraine mà còn cảnh báo NATO về điểm yếu của họ trước bom lượn trong một cuộc xung đột với đối thủ tương đương.
Trong năm thứ tư của chiến sự, tức năm 2025, bom FAB-500 một lần nữa nhấn mạnh vai trò quan trọng của các hệ thống vũ khí truyền thống giá rẻ trong những cuộc xung đột dài hạn, nếu được hiện đại hóa đúng cách.
