Mong muốn của đội ngũ nhà giáo là, sau khi có hiệu lực (từ ngày 1/1/2026), Luật sớm đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, giá trị trong thực tiễn.
Cần cơ chế giám sát “quyền lực”
Tâm đắc với điểm nổi bật của Luật Nhà giáo là giao quyền chủ động cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng nhà giáo, bà Hồ Thị Minh - đại biểu Quốc hội đoàn Quảng Trị nhấn mạnh, Luật đã thống nhất giao thẩm quyền cho ngành Giáo dục chủ động trong tuyển dụng nhà giáo, phân cấp thẩm quyền tuyển dụng cho người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập được tự chủ tuyển dụng nhà giáo.
Luật giao Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quy định về thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên. Việc giao thẩm quyền cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng nhà giáo là bước điều chỉnh quan trọng nhằm tháo gỡ những “điểm nghẽn” về chính sách đối với nhà giáo, đặc biệt giải quyết bài toán thừa thiếu đội ngũ; chủ động điều phối, hoạch định các kế hoạch phát triển đội ngũ ngắn hạn, trung hạn, dài hạn trong tương lai.
Song để Luật Nhà giáo sớm đi vào cuộc sống và phát huy giá trị, hiệu quả trong thực tiễn, bà Hồ Thị Minh kiến nghị, Bộ GD&ĐT sớm có hướng dẫn cụ thể, sát thực tế từng địa phương. Việc triển khai không nên dừng lại ở báo cáo mang tính hình thức, mà phải gắn với giám sát độc lập và đánh giá thường xuyên từ cơ sở giáo dục, tránh “lạm quyền”, nhất là trong vấn đề tuyển dụng nhà giáo.
“Muốn vậy, cần có cơ chế giám sát “quyền lực”, nhất là trong quy trình tuyển dụng, thậm chí phải giám sát chặt chẽ đến từng khâu và “mắt xích”. Lúc này, rất cần phát huy vai trò của đoàn đại biểu Quốc hội các địa phương và Hội đồng nhân dân các cấp”, bà Hồ Thị Minh nhấn mạnh; đồng thời cho rằng, giáo viên cần được tham gia vào quá trình phản biện chính sách, chia sẻ các vướng mắc để có điều chỉnh phù hợp với thực tiễn. Chỉ khi người thực hiện được lắng nghe và đồng hành thì luật mới có thể phát huy hiệu quả bền vững.
Đồng quan điểm, thầy Nông Ngọc Trọng - giáo viên Trường THPT An Mỹ (Bình Dương) đề xuất, để Luật sớm phát huy hiệu quả trong thực tiễn, cần sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía. Theo đó, các cơ quan quản lý giáo dục cần sớm ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết, cụ thể hóa quy định của Luật. Ngoài ra, các cơ sở giáo dục cần chủ động cải thiện môi trường làm việc, tạo điều kiện cho giáo viên phát triển chuyên môn, thể hiện năng lực, cống hiến lâu dài.
Sẽ có văn bản hướng dẫn cụ thể
Theo quy định của Luật Nhà giáo, lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Đây là điều mà PGS.TS Trần Xuân Nhĩ - nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT mong mỏi và mong muốn Chính phủ sớm có quy định hoặc hướng dẫn chi tiết về chính sách tiền lương với nhà giáo. Cùng với việc ban hành các văn bản hướng dẫn, Nhà nước cần chủ động chuẩn bị nguồn lực tài chính để có thể áp dụng luôn khi Luật có hiệu lực.
Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp được quy định trong Luật Nhà giáo là căn cứ quan trọng để Chính phủ có những quy định điều chỉnh liên quan đến tiền lương của nhà giáo.
Ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý (Bộ GD&ĐT) cho hay, tại dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo trong hồ sơ dự án Luật Nhà giáo, Bộ GD&ĐT dự kiến tham mưu Chính phủ xếp lại bảng lương của một số chức danh nhà giáo như:
Giáo viên mầm non, phổ thông, dự bị đại học, giáo viên giáo dục nghề nghiệp hạng IV… để bảo đảm tính thống nhất về bảng lương áp dụng với các chức danh nghề nghiệp viên chức nhà giáo và viên chức các ngành, lĩnh vực khác; đồng thời, bảo đảm mức sống của nhà giáo, giúp nhà giáo an tâm công tác, cống hiến cho sự nghiệp giáo dục.
Luật Nhà giáo có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026, thể hiện kỳ vọng các chính sách tốt hơn dành cho nhà giáo sớm được triển khai trên thực tế dù việc này cũng tạo ra áp lực lớn cho cơ quan soạn thảo trong việc hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành đúng tiến độ.
“Theo kế hoạch, cùng thời điểm Luật Nhà giáo có hiệu lực, sẽ có hai Nghị định và gần 20 Thông tư hướng dẫn được ban hành đồng thời”, ông Vũ Minh Đức thông tin, đồng thời nhấn mạnh, các văn bản này đóng vai trò then chốt nhằm cụ thể hóa các quy định của Luật, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong toàn hệ thống và tạo hành lang pháp lý. Qua đó, giúp các chính sách của Luật sớm đi vào thực tế cuộc sống, để nhà giáo tiếp cận sớm với các chính sách đã được quy định.
Cũng theo Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý, tính đến thời điểm hiện tại, các Nghị định và Thông tư được thực hiện theo đúng quy trình soạn thảo văn bản quy phạm và sẽ ban hành vào thời điểm Luật Nhà giáo có hiệu lực.
Trong khi Luật chủ yếu quy định các nguyên tắc và nội dung mang tính khái quát, văn bản hướng dẫn sẽ cụ thể hóa những quy định đó, giúp đội ngũ nhà giáo và cơ quan liên quan triển khai hiệu quả, minh bạch các chính sách, thủ tục; đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm, bảo đảm Luật đi vào cuộc sống một cách thiết thực, hiệu quả.
Theo ông Vũ Minh Đức, Luật Nhà giáo quy định rõ quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm và cơ chế xử lý nghiêm minh với các hành vi xúc phạm nhà giáo. Một điểm nhấn quan trọng là Luật cấm cá nhân, tổ chức phát tán thông tin quy kết nhà giáo khi chưa có kết luận chính thức của cơ quan chức năng. Điều này sẽ bảo vệ nhà giáo khỏi các áp lực xã hội và giữ gìn môi trường sư phạm an toàn, văn minh.
