Mới đây, Bộ GD&ĐT đã có tờ trình Chính phủ Dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 81 của Chính phủ quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục quốc dân... Trong đó, có phần miễn giảm học phí cho đối tượng tốt nghiệp THCS học lên trình độ trung cấp đã được bổ sung rõ ràng, chi tiết.

Xác định rõ đối tượng

Cụ thể, dự thảo sửa đổi, bổ sung đối tượng được miễn học phí như sau: Người tốt nghiệp THCS (không giới hạn thời gian sau bao lâu kể từ khi có bằng tốt nghiệp THCS, chưa tốt nghiệp khóa học nào khác), học tiếp lên trình độ trung cấp (gồm cả đối tượng vừa học trung cấp vừa học khối lượng kiến thức văn hóa THPT hoặc học trung cấp đồng thời học chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT).

Trong khi ở Khoản 17, Điều 15 Nghị định 81, đối tượng được miễn học phí (Điều 15) Khoản 17 chỉ quy định ngắn gọn: “Người tốt nghiệp THCS học tiếp lên trình độ trung cấp”. Trước đó, Nghị định số 86 năm 2015 (đã được thay thế bởi Nghị định 81), đối tượng miễn học phí cũng được ghi ngắn gọn “Người tốt nghiệp THCS học tiếp lên trình độ trung cấp”.

Theo đại diện Vụ Giáo dục Thường xuyên, Bộ GD&ĐT, do quy định trước đây chưa rõ ràng nên nhiều cơ sở giáo dục nghề nghiệp và địa phương hiện nay gặp khó khăn trong xác định đối tượng của chính sách. Việc nêu rõ đối tượng được hưởng chính sách sẽ xử lý được các vướng mắc mà nhiều địa phương đang gặp phải, đồng thời thể hiện rõ chủ trương, định hướng phát triển giáo dục nghề nghiệp của Đảng, Chính phủ. Bên cạnh đó đảm bảo chính sách và quyền lợi đối với người học, đáp ứng nhu cầu thực tiễn.

Ông Cao Anh Tuấn - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghiệp Hải Phòng - cho rằng quy định được làm rõ hơn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh và các địa phương trong thực hiện cấp bù học phí, nhất là học sinh theo học trung cấp tại các trường ngoài công lập.

Dù lâu nay một số địa phương vẫn chi trả đầy đủ học phí cho học sinh đã tốt nghiệp THCS nhiều năm sau đó mới đi học nghề ở bậc trung cấp. Tuy nhiên quy định càng chi tiết thì quy trình thực hiện chính sách miễn học phí sẽ dễ dàng, nhanh chóng hơn. Cụ thể, học sinh học trung cấp sẽ được miễn học phí khi chưa tốt nghiệp khóa học nào khác và không giới hạn thời gian sau bao lâu kể từ khi có bằng tốt nghiệp THCS.

Làm rõ hơn về sự điều chỉnh, bổ sung này, ông Nguyễn Công Truyền - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Việt Hàn Hà Nội - cho biết: Trước đây, các nghị định và thông tư quy định đối tượng “tốt nghiệp THCS học tiếp trình độ trung cấp”, dẫn đến cách hiểu khác nhau giữa các bộ, ngành, địa phương và cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Một số trường trung cấp, cao đẳng đã phối hợp với các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên, các trường THPT để tuyển sinh và tổ chức đào tạo trình độ trung cấp đối với học sinh đang theo học tại các cơ sở này, đồng thời áp dụng chính sách miễn học phí trên là không phù hợp. Sau khi thực hiện, một số đối tượng phát sinh ngoài dự kiến chưa được tính đến trong quá trình dự thảo, khiến ngân sách tăng chi rất nhiều.

Nhiều học sinh lựa chọn các trường trung cấp nghề sau THCS. Ảnh minh họa

Trường nghề dễ tuyển sinh

Ông Lê Văn Quang - Giám đốc Trường Trung cấp Bách nghệ Hà Nội - cho biết, việc quy định với nhiều chính sách hỗ trợ hiện nay, học sinh sau khi tốt nghiệp THCS có nhiều hướng đi. Với những em có năng lực học tập, trúng nguyện vọng có thể chọn học tiếp THPT. Em nào chưa đủ năng lực, điều kiện kinh tế gia đình không cho phép có thể học trung cấp để trang bị cho mình một nghề nghiệp cho tương lai.

Việc học trung cấp không chỉ giúp các em giảm áp lực học tập, tiết kiệm thời gian, chi phí, mà còn sớm bước vào thị trường lao động với nhiều cơ hội việc làm, mức lương hấp dẫn. Hiện, học sinh học trung cấp nghề sau tốt nghiệp THCS được miễn giảm học phí hoàn toàn.

Để tăng sức hút và tạo nguồn lực lao động một cách bền vững cho thị trường, từ năm 2015 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 86/2015/NĐ-CP quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập từ năm học 2015 - 2016 cho học sinh trường nghề.

Đến năm học 2020 - 2021 chính sách trên tiếp tục được thay đổi với việc quy định đối tượng được miễn học phí gồm: “Người tốt nghiệp THCS học tiếp lên trình độ trung cấp”. Theo đó, học sinh chỉ cần tốt nghiệp THCS có nguyện vọng theo học bậc trung cấp nghề sẽ được miễn giảm học phí 100%. Đến nay, Dự thảo bổ sung Nghị định 81 sẽ quy định đầy đủ, rõ ràng hơn về đối tượng được hưởng ưu đãi này.

Trong khi đó, ông Giang Quang Tú - Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề công nghệ Tây An, Hà Nội - cho rằng, hiện nay, học sinh không thích học nghề khi cánh cổng vào đại học ngày càng dễ. Các em theo học nghề hiện nay, chủ yếu đến từ nhóm đối tượng sau phân luồng (THCS và học sinh hệ GDTX), còn với học sinh tốt nghiệp THPT rất ít.

Nhiều học sinh có tâm lý vẫn coi học nghề là không phù hợp với tuổi trẻ. Nhiều em học nghề bậc trung cấp năm thứ nhất còn có tâm lý chán nản, dễ thôi học. Nhà trường đã đưa ra nhiều giải pháp để giải tỏa tâm lý, thu hút học sinh. Tuy nhiên, sự thật là tỉ lệ học sinh rẽ hướng học nghề ngày một sụt giảm dù nhiều trường thực hiện chính sách hỗ trợ học phí rất tốt.