Ở nhiều gia đình, các bà mẹ không có kiến thức bài bản về giáo dục giới tính, chưa hiểu được rằng nhu cầu tìm hiểu về giới tính của con cái là điều tự nhiên và tất yếu, đó là những rào cản trong giáo dục giới tính cho trẻ vị thành niên trong các gia đình hiện nay.
Lỗ hổng về giới tính
Theo Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam, bình quân mỗi năm có khoảng 300.000 ca nạo phá thai ở độ tuổi 15 - 19, trong đó, 80% - 90% là học sinh, sinh viên, chiếm tỉ lệ cao nhất so với các nước Đông Nam Á và thứ 5 thế giới và tỉ lệ vị thành niên có thai tăng liên tục qua các năm. Việc mang thai ở tuổi vị thành niên để lại những hậu quả nặng nề với các em và toàn xã hội.
Ở Việt Nam, giáo dục giới tính đã được đưa vào nội dung tích hợp, lồng ghép trong các môn học, các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Tuy nhiên, dù được giáo dục tại nhà trường, trẻ vị thành niên vẫn cần được giáo dục giới tính ngay tại gia đình. Vì vậy, việc phối hợp GD giới tính giữa nhà trường, và gia đình trong giáo dục con trẻ là cần thiết trong xã hội hiện đại.
Theo ThS Phan Thị Cẩm Giàng, Phân hiệu Phụ nữ Việt Nam tại TPHCM, rào cản lớn nhất khi các bà mẹ tiến hành GD giới tính cho trẻ vị thành niên chính là sự hợp tác của con chiếm 79,6%.
 |
Rào cản về kiến thức tâm lý
ThS Phan Thị Cẩm Giàng cho rằng, bên cạnh việc con cái không chịu hợp tác và các bà mẹ thiếu thời gian, thì kiến thức liên quan giới tính cũng là một rào cản lớn (chiếm 69,6%). Giới tính là chuyện tế nhị nên không biết bắt đầu từ đâu? Nói như thế nào cho con mình hiểu? Không có nhiều thông tin và phương pháp để giáo dục giới tính cho con một cách tường tận.
Đối với vài phụ huynh, họ tránh nói về giáo dục giới tính hoặc nói dối… là một trong những biện pháp thường ứng dụng mỗi khi gặp bế tắc. Vậy nguyên nhân của yếu là do phụ huynh thiếu kiến thức, hay nói cách khác là do lỗ hổng về giới tính, tình dục còn quá lớn.
Theo các chuyên gia, học các kỹ năng làm cha mẹ là việc mà bất kỳ bậc phụ huynh nào cũng phải quan tâm, nếu muốn biết cách giáo dục con mình đúng cách. Trước đây, các bậc phụ huynh thường dạy con bằng kinh nghiệm của những các thế hệ đi trước. Hiện nay, muốn dạy được con, cha mẹ phải có nghệ thuật.
Từ trước đến nay, người Việt Nam vẫn bị ảnh hưởng bởi tâm lý phương Đông nên luôn né tránh vấn đề GD giới tính cho trẻ một cách tường tận. Cha mẹ lo lắng, e sợ nói chuyện tâm lý sớm sẽ khuyến khích cho trẻ có tính tò mò nên các nội dung GD giới tính thường bị gạt ra trong sinh hoạt gia đình. Vì vậy, yếu tố này chiếm 58,3% trong các yếu tố ảnh hưởng đến GD giới tính cho trẻ vị thành niên.
Giải pháp hỗ trợ từ ngành tâm lý học
Theo ThS Phan Thị Cẩm Giàng, để xóa bỏ rào cản GD giới tính cho trẻ vị thành niên tại gia đình, cần có sự hỗ trợ từ phía tâm lý học.
Thứ nhất, cần chuyên nghiệp hóa dịch vụ tư vấn tâm lý tại gia đình, cụ thể là tham vấn, hỗ trợ, giáo dục con cái. Các dịch vụ tư vấn tâm lý sẽ là một trong những dịch vụ có tác động đáng kể vào quá trình nâng cao hiệu quả GD giới tính cho trẻ vị thành niên. Ngoài vai trò nhà trường chuyên trách về quá trình GD tri thức nói chung và GD giới tính cho trẻ vị thành niên nói riêng thì còn cần đến một đội ngũ những nhà tư vấn tâm lý.
Thứ hai, các nhà tư vấn tâm lý cần thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động vận động chính sách, biện hộ cho các gia đình có trẻ vị thành niên được tiếp cận với các nguồn lực hỗ trợ. Ngoài ra, Hội Tâm lý GD cần có những nghiên cứu, đánh giá tổng thể về hiện trạng cung cấp các dịch vụ tâm lý gia đình. Từ đó, đề xuất tham mưu cho chính phủ và các ban ngành liên quan nhằm xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật huy động sự đóng góp nguồn lực hỗ trợ.
Thứ ba, đẩy mạnh các hình thức truyền thông nâng cao nhận thức của gia đình, cộng đồng. Cung cấp cho phụ huynh các kiến thức về giáo dục giới tính giúp họ đem lại những thay đổi phù hợp về thái độ, hành vi đối với vấn đề GD giới tính cho trẻ vị thành niên.
Thứ tư, các nhà tư vấn tâm lý đóng vai trò là người kết nối các nguồn lực trợ giúp cho phụ huynh và trẻ vị thành niên, cho phụ huynh và các nguồn lực xã hội. Thông qua việc tìm kiếm kết nối gia đình trẻ vị thành niên có điều kiện khó khăn về kinh tế với các nguồn lực dịch vụ hỗ trợ khác như tư vấn miễn phí, các khóa tập huấn về phương pháp giáo dục con cái, về kinh nghiệm làm bạn cùng con…
