Người cho rằng, vì câu chữ, tỉnh cắt tiền thưởng là cứng nhắc, thậm chí gửi đi thông điệp sai về tính chất kỳ thi. Với học sinh, nuối tiếc, hụt hẫng là chia sẻ của nhiều em khi những nỗ lực của mình không được ghi nhận.
Vận dụng cứng nhắc
Có điểm thi tổ hợp môn 3 môn Toán – Ngữ Văn và Anh văn được 27 điểm trong Kỳ thi tốt nghiêp THPT, em Cao Trung – SV Trường ĐH Công nghệ thông tin, ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh (cựu HS Trường THPT Bình Sơn, Quảng Ngãi) chia sẻ cảm giác thất vọng khi biết sẽ không được khen thưởng.
“Em có người anh sinh đôi. Trước khi dự thi tốt nghiệp THPT năm 2020, em đã đỗ trong kỳ thi đánh giá năng lực. Nếu không đặt mục tiêu bài thi tổ hợp môn xét tuyển ĐH đạt 27 điểm có lẽ em không quá nỗ lực trong quá trình ôn tập. Hai anh em cùng nhập học ĐH một lúc sẽ là gánh nặng kinh tế cho bố mẹ.
Nếu em làm bài thi tốt nghiệp THPT đạt kết quả cao, phần thưởng này sẽ giúp trang trải phần nào chi phí nhập học, ít nhất là đỡ đi khoản học phí trong học kỳ đầu tiên của 2 anh em. Với mức điểm 27 điểm cho tổ hợp môn xét tuyển ĐH, chúng em được nhà trường, hội khuyến học của xã, UBND huyện tổ chức tuyên dương, khen thưởng nhưng đến tỉnh thì dừng lại, cũng khá tiếc”, Kiên tâm sự.
TS Nguyễn Văn Cường, ĐH Potsdam (CHLB Đức) cho rằng: Việc UBND tỉnh Quảng Ngãi đã đồng ý cấp tiền khen thưởng học sinh đạt điểm cao trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2020 nhưng lại thu hồi quyết định là một việc hy hữu. Nếu lý do chỉ là tên Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2020 không có chữ “quốc gia” có thể là một cách hiểu khá cứng nhắc.
Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2020 dù không được gọi tên là kỳ thi quốc gia nhưng tính chất kỳ thi không thay đổi so với trước đây vì: Kỳ thi này do Bộ GD&ĐT tổ chức, xây dựng đề thi chung thống nhất trong toàn quốc; kết quả tốt nghiệp phổ thông được công nhận trong toàn quốc.
Các trường đại học có thể sử dụng kết quả Kỳ thi tốt nghiệp THPT làm căn cứ tuyển sinh đại học và thực tế nhiều trường đã sử dụng để tuyển sinh. Việc các trường đại học có thể tổ chức thi, xét tuyển riêng là theo quy định của Luật Giáo dục đại học, bảo đảm quyền tự chủ đại học. Việc này không ảnh hưởng đến tính chất của Kỳ thi tốt nghiệp THPT.
“Cấp tiền khen thưởng và thu hồi là quyết định riêng của UBND tỉnh Quảng Ngãi. Tuy nhiên, việc thu hồi quyết định khen thưởng của tỉnh này không chỉ làm mất cơ hội khen thưởng cho các em có thành tích cao; khuyến khích học sinh tỉnh nhà cố gắng phấn đấu, mà có thể gửi một thông điệp sai là giảm nhẹ vai trò của Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2020 và các năm tiếp theo với tên gọi và hình thức mới như hiện nay” – TS Nguyễn Văn Cường cho hay.
Linh hoạt để khích lệ tinh thần hiếu học
“Chúng tôi rất chia sẻ và trăn trở điều này. Dự toán kinh phí đã có và sẵn sàng khen thưởng cho học sinh đạt thành cao tại Kỳ thi THPT quốc gia, nay phải ban hành quy định thu hồi kinh phí là điều chúng tôi không mong muốn. Tuy nhiên, thực tiễn có sự thay đổi, song chính sách không điều chỉnh kịp thời nên các em cũng thiệt thòi. Nhưng không còn cách nào để xử lý được vì còn liên quan đến yếu tố thanh tra, kiểm toán, nên rất khó cho UBND tỉnh”- ông Minh nói. Cũng theo ông Minh, Sở GD&ĐT kiến nghị Sở Nội vụ tham mưu với UBND, đề nghị Hội đồng nhân dân tỉnh điều chỉnh nghị quyết, bổ sung thêm đối tượng là những thí sinh đạt thành tích cao tại Kỳ thi tốt nghiệp THPT, để năm 2021 các em đạt thành tích xuất sắc trong kỳ thi này cũng được thụ hưởng chính sách khen thưởng của địa phương.
Trao đổi với Báo Giáo dục và Thời đại xung quanh việc UBND tỉnh Quảng Ngãi thu hồi 3,5 tỷ đồng khen thưởng học sinh đạt điểm cao trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2020, Luật sư Nguyễn Huế - Công ty Luật TNHH “XTVN” (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) nêu quan điểm:
Căn cứ điểm a khoản 8 Điều 1 Quyết định số 01/2014/QĐ-HĐND ngày 29/04/2014 của HĐND tỉnh Quảng Ngãi được sửa đổi bổ sung bởi khoản 3 Điều 1 Quyết định số 31/2015/NQ-HĐND ngày 14/12/2015 quy định: Mức khen thưởng cho HS có tổng điểm thi để xét tốt nghiệp THPT cao nhất trong toàn tỉnh là 20 lần mức lương cơ sở.
Mức khen thưởng cho HS có điểm xét tuyển vào đại học lần đầu theo tổ hợp (khối thi) đạt 27 điểm trở lên; Riêng đối với tổ hợp ba môn thi: Văn, Sử, Địa đạt 25 điểm trở lên là 10 lần mức lương cơ sở.
Năm 2020, do những tác động từ đại dịch Covid-19 đến việc dạy và học ở các nhà trường, cũng như thực hiện Luật Giáo dục 2019, Kỳ thi THPT quốc gia đổi thành Kỳ thi tốt nghiệp THPT với cách thức tổ chức tương tự kỳ thi các năm trước và với mục đích chính là xét tốt nghiệp THPT. Tuy nhiên, các trường đại học vẫn có thể sử dụng kết quả thi tốt nghiệp làm căn cứ tuyển sinh đại học. Thực tế, nhiều trường dành lượng lớn chỉ tiêu cho phương thức xét tuyển dựa vào điểm thi tốt nghiệp.
Như vậy, đối chiếu quy định nêu trên của HĐND tỉnh Quảng Ngãi, Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2020 không được gọi tên là “kỳ thi quốc gia” vẫn có HS đủ điều kiện được khen thưởng theo quyết định. Cụ thể: Thí sinh có tổng điểm thi để xét tốt nghiệp THPT cao nhất tỉnh; hoặc những em có điểm tốt nghiệp cao (27 điểm trở lên; riêng tổ hợp ba môn thi văn, sử, địa đạt 25 điểm trở lên) nếu trường đại học lấy điểm đó làm điểm xét tuyển đại học của em đó.
“Việc khen thưởng với học sinh đạt thành tích cao là quyết định đặc thù của từng địa phương, dựa vào nguồn ngân sách. Do đó, căn cứ vào ngân sách của tỉnh và kết quả tích cực mà Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2020 đem lại, UBND tỉnh Quảng Ngãi nên có những quy định sửa đổi, bổ sung phù hợp để khen thưởng khích lệ tinh thần hiếu học của học sinh trong tỉnh”, Luật sư Nguyễn Huế nhấn mạnh.
