Đồng hành, trách nhiệm
Tại thôn Thuần Mỹ (xã Bất Bạt, Hà Nội) từ nhiều năm qua, cứ 19 giờ, đồng loạt trên loa truyền thanh của các thôn lại vang lên âm thanh rộn rã của tiếng trống thúc học bài cùng lời căn dặn “Đã đến giờ tự học buổi tối. Học tập suốt đời - chìa khóa của mọi thành công, học cho bản thân và những người xung quanh hạnh phúc. Xin mời tất cả chúng ta cùng nhau tự học”.
Khi tiếng trống học bài vang lên, từng ngôi nhà rộn ràng ánh đèn học tập, học sinh nghiêm túc ngồi vào bàn, chăm chú ôn bài trong không khí yên bình của làng quê. Hình ảnh ấy thể hiện rõ tinh thần hiếu học và sự đồng hành trách nhiệm giữa gia đình - nhà trường - xã hội trong việc giáo dục thế hệ trẻ.
Ông Lê Minh Đức - Hiệu trưởng Trường THCS Thuần Mỹ, cho biết: Phong trào tiếng trống học bài được nhà trường triển khai từ năm học 2022 - 2023, nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của nhân dân địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trên địa bàn. Khi triển khai chính quyền địa phương hai cấp, mô hình này vẫn được duy trì và phát huy hiện quả.
Thầy Đức nhớ lại, trước đây, khi chưa có “Tiếng trống học bài”, có những gia đình uống rượu, hát từ chập tối đến đêm khuya. Nay nhờ có tiếng trống nhắc nhở đều đặn lúc 7 giờ tối thông qua hệ thống loa phát thanh với nội dung ngắn gọn dễ hiểu, học sinh tự giác ngồi vào bàn học nghiêm túc, người dân dừng mọi hoạt động để con em có không gian yên tĩnh học tập.
Trần Thị Khánh Linh - học sinh Trường THCS Thuần Mỹ, chia sẻ: “Tiếng trống học bài” giúp em hình thành thói quen ngồi vào bàn học đúng giờ. Mọi người xung quanh đều tạo điều kiện cho em có không gian học tập. “Tiếng trống học bài” tạo nên khí thế học tập sôi nổi, động lực để chúng em vươn lên học tốt hơn.
Không chỉ sát sao nhắc nhở học sinh học bài đúng giờ, các thầy, cô giáo còn tăng cường liên kết với gia đình để giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh, giúp các em giải đáp những thắc mắc trong cuộc sống, học tập, đồng thời chia sẻ, động viên, hướng dẫn và uốn nắn kịp thời để các em phát triển nhân cách một cách chuẩn mực.
Theo ông Phùng Minh Hải - Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Bất Bạt, để công tác giáo dục học sinh đạt hiệu quả cao, ngành Giáo dục cần sự đồng lòng, phối hợp chặt chẽ từ gia đình, các tổ chức chính trị, xã hội tại địa phương theo chính quyền cấp xã mới hiện nay.
Mỗi lực lượng đều có vai trò đặc biệt quan trọng; khi phối hợp nhịp nhàng, thống nhất sẽ tạo nên môi trường giáo dục toàn diện, an toàn và nhân văn, góp phần xây dựng thế hệ trẻ có trí tuệ, nhân cách và khát vọng cống hiến cho tương lai đất nước.
Tổ ấm gia đình, tình yêu thương, sự quan tâm trực tiếp của cha mẹ đối với con cái hằng ngày sẽ có tác động không nhỏ tới sự hình thành và phát triển nhân cách, đạo đức và kỹ năng sống cho học sinh. Bởi vậy, trước khi đến trường, môi trường giáo dục từ gia đình góp phần quan trọng tới kết quả giáo dục của học sinh.
Sự chăm lo từ bữa ăn, giấc ngủ, những sinh hoạt hằng ngày sau khi học sinh rời nhà trường về với gia đình cùng với sự hướng dẫn, chỉ bảo, động viên, chia sẻ của cha mẹ đối với các con sẽ tạo nên tâm thế thoải mái, sự yên tâm và tình cảm ấm áp của học sinh khi các em đến trường.
“Cần cả ngôi làng để nuôi dạy một đứa trẻ”
Dẫn câu ngạn ngữ Nigeria, “Cần cả ngôi làng để nuôi dạy một đứa trẻ”, chuyên gia Tâm lý học Nguyễn Minh Huân (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) nhận định: Trẻ em không chỉ cần gia đình và trường học, mà cần cả cộng đồng để phát triển toàn diện. Bởi giáo dục là nhiệm vụ cần sự tham gia của nhiều bên - từ gia đình, thầy cô, đến xã hội, Nhà nước.
Hãy tưởng tượng một đứa trẻ lớn lên chỉ với sự chăm sóc của gia đình, trong khi các yếu tố khác như giáo dục từ cộng đồng, sự hỗ trợ của thầy cô, hoặc thậm chí chính sách của Nhà nước lại thiếu vắng. Điều gì sẽ xảy ra? Câu trả lời không khó để hình dung: Trẻ em sẽ thiếu hụt những giá trị quan trọng mà chúng cần để trở thành những công dân có ích cho xã hội.
Mỗi yếu tố trong cộng đồng đều đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ: Nhà nước định hướng chính sách giáo dục, tạo môi trường học tập phù hợp; Nhà trường cung cấp kiến thức và kỹ năng cho trẻ; Thầy cô trực tiếp truyền đạt kiến thức và hình thành nhân cách; Gia đình nuôi dưỡng những giá trị đầu tiên.
Cô Vũ Thu Hương, giáo viên Trường THPT Lý Thường Kiệt (phường Việt Hưng, Hà Nội), cho rằng, hiện nay, nhiều phụ huynh còn xem trọng thành tích hơn khích lệ và cùng con học hành, trải nghiệm cuộc sống. Trong khi đó, không ít trường học vẫn còn coi nhẹ việc dạy và học đạo đức, rèn nếp sống đẹp, ứng xử văn minh cho học sinh.
Để tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống trong học sinh, sinh viên, cần sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường. Mỗi phụ huynh cần dành thời gian quan tâm, hỗ trợ và giúp con giải quyết kịp thời những khó khăn trong học tập và cuộc sống; dạy con biết sống đẹp, biết yêu lao động và ham học hỏi...
Về phía nhà trường, cần đa dạng hóa môn Giáo dục công dân và các môn học có liên quan, chú trọng xây dựng chương trình học đi đôi với hành; mỗi giáo viên cần liên tục đổi mới, nâng cao phương pháp dạy học để tạo hứng khởi cho học sinh, đồng thời khuyến khích các em phải nỗ lực tự rèn luyện bản thân, nhận biết và tránh xa những thói hư, tật xấu.
Ông Hoàng Đức Minh - Vụ trưởng Vụ Học sinh, sinh viên (Bộ GD&ĐT), cho biết: Sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường, xã hội đảm bảo sự nhất quán trong giáo dục, hỗ trợ học sinh phát triển hài hòa về trí tuệ, nhân cách và thể chất. Đồng thời giúp nhà trường và gia đình tăng cường hiểu biết lẫn nhau, từ đó đưa ra những phương pháp giáo dục hiệu quả, đáp ứng yêu cầu thời đại hội nhập.
Sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội còn giúp giải quyết những thách thức lớn trong giáo dục hiện đại, từ việc khắc phục các vấn đề tâm lý, quản lý áp lực học tập, cho đến định hướng nghề nghiệp trong tương lai. Đây không chỉ là cách đảm bảo chất lượng giáo dục, mà còn là nền tảng để xây dựng thế hệ học sinh sẵn sàng thích ứng với yêu cầu của thời đại hội nhập, sáng tạo và phát triển bền vững.
