Trong những năm gần đây, Ninh Bình duy trì ổn định kết quả phổ cập ở cả ba cấp học, đồng thời đặt trọng tâm vào việc bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, thân thiện để mọi học sinh đều được học tập trong điều kiện tốt nhất. Đặc biệt, trong bối cảnh có sự thay đổi mạng lưới trường lớp ở một số địa phương, việc gắn công tác phổ cập với các tiêu chí an toàn trường học, xây dựng văn hóa học đường và chăm lo cho trẻ em yếu thế được xem là hướng đi bền vững, tạo nền tảng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Trường học an toàn là nền tảng giữ vững sĩ số và chất lượng phổ cập
Ở nhiều địa phương của Ninh Bình, việc đảm bảo an toàn trường học được đưa vào tiêu chí đánh giá phổ cập. Các trường tăng cường kiểm tra cơ sở vật chất, hoàn thiện khu vệ sinh, khu vui chơi, bổ sung hệ thống camera giám sát, xây dựng quy trình phòng chống bạo lực học đường, phòng chống đuối nước, tai nạn thương tích.
Cô Hà Thị Xô, giáo viên Trường Mầm non Yên Tân (Tân Minh) cho biết: “Môi trường học an toàn, thân thiện khiến phụ huynh yên tâm cho con đến trường đều đặn. Trước đây, vào mùa mưa bão, tỉ lệ chuyên cần giảm khá mạnh; nhưng khi đường vào trường được sửa, cổng trường, lan can, sân chơi được nâng cấp, tình trạng nghỉ học giảm rõ rệt”. Theo cô Xô, sĩ số ổn định giúp nhà trường thuận lợi trong việc duy trì chuẩn phổ cập.
Ninh Bình cũng đặc biệt chú trọng xây dựng môi trường học đường thân thiện, tôn trọng sự khác biệt, nhằm hạn chế bạo lực học đường, nguyên nhân khiến nhiều học sinh tâm lý bất ổn, dẫn đến nghỉ học kéo dài. Tại nhiều trường THCS, mô hình “Bạn giúp bạn”, “Góc tư vấn học đường” và “Hộp thư sẻ chia” đã phát huy hiệu quả, giúp học sinh có kênh hỗ trợ tinh thần kịp thời.
Theo ông Nguyễn Duy Hạnh, Hiệu trưởng Trường THCS Ý Yên: “Học sinh cảm thấy an toàn, được thầy cô lắng nghe thì các em tự giác đi học hơn. Với những em có biểu hiện trầm cảm nhẹ, ngại giao tiếp hoặc bị bạn bè trêu chọc, nhà trường can thiệp sớm để không xảy ra tình trạng bỏ học. Đây là yếu tố rất quan trọng trong công tác phổ cập THCS của địa phương”.
Chìa khóa hạn chế bỏ học và nâng tỉ lệ đi học đều
Một trong những điểm mạnh của Ninh Bình trong nhiều năm gần đây là các chính sách hỗ trợ nhóm học sinh khó khăn, trẻ em có nguy cơ bỏ học, trẻ khuyết tật, trẻ dân tộc thiểu số sinh sống ở vùng bán sơn địa Nho Quan. Nhờ đó, chất lượng chuyên cần và duy trì sĩ số ngày càng được cải thiện.
Tại Gia Viễn, mô hình “Hỗ trợ trẻ yếu thế đến trường” được triển khai từ năm 2022. Các trường lập danh sách học sinh có nguy cơ bỏ học, phân loại theo nhóm: khó khăn kinh tế, bố mẹ ly hôn, trẻ khuyết tật, trẻ có cha mẹ đi làm xa… Từ đó tổ chức hỗ trợ phù hợp như tặng xe đạp, áo ấm, học bổng, bố trí giáo viên kèm cặp.
Cô Nguyễn Thị Mùi, giáo viên chủ nhiệm lớp 4 tại xã Liêm Hà chia sẻ: “Năm ngoái lớp tôi có một em thường xuyên nghỉ vì nhà nghèo, bố mẹ mưu sinh xa. Trường đã cử giáo viên, đoàn thể đến nhà vận động, liên hệ mạnh thường quân tặng xe đạp và bảo hiểm y tế. Từ đó em đi học đều hơn và không còn nguy cơ bỏ học”.
Ở cấp mầm non, việc hỗ trợ trẻ em 5 tuổi thuộc diện khó khăn được xem là giải pháp trực tiếp ảnh hưởng đến duy trì phổ cập mầm non. Nhiều trường như Mầm non Quang Sơn, Mầm non Gia Phong đã phối hợp thôn xóm rà soát tình hình trẻ yếu thế, thúc đẩy các em ra lớp đầy đủ, đúng độ tuổi.
Đối với nhóm học sinh khuyết tật, Ninh Bình mở rộng hình thức hòa nhập học đường, tạo điều kiện cho các em được học tại trường gần nhà. Những điều chỉnh hợp lý về cơ sở vật chất như đường dốc, tay vịn, bàn ghế phù hợp… giúp trẻ tự tin đến trường, đảm bảo quyền học tập và góp phần vào tiêu chí phổ cập giáo dục.
Hướng tới phổ cập bền vững
Để đảm bảo phổ cập gắn với trường học an toàn, thân thiện đạt hiệu quả lâu dài, các địa phương trong tỉnh đang thúc đẩy sự vào cuộc của cả hệ thống: nhà trường, gia đình và chính quyền địa phương.
Lãnh đạo Sở GD&ĐT cho biết: “Phổ cập không chỉ là con số mà là chất lượng thực chất của việc học. Khi môi trường an toàn, học sinh được quan tâm, nhất là nhóm trẻ yếu thế, thì tỉ lệ đi học đều tự động tăng. Quan trọng nhất là xây dựng mạng lưới phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, phụ huynh, thôn xóm để kịp thời hỗ trợ học sinh gặp khó khăn”.
Nhiều xã còn thành lập tổ “Giám sát đi học đều”, giao thành viên đoàn thể theo dõi sĩ số từng thôn. Khi học sinh nghỉ bất thường, giáo viên và cán bộ thôn liên hệ ngay để hỗ trợ. Cách làm này giúp ngăn chặn nguy cơ bỏ học từ sớm, duy trì tỉ lệ chuyên cần luôn ở mức cao.
Bên cạnh đó, Sở GD&ĐT Ninh Bình cũng khuyến khích các trường lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, phòng chống xâm hại, kỹ năng tự bảo vệ để học sinh được trang bị đầy đủ hơn về thể chất lẫn tinh thần. Trường học an toàn, thân thiện vì thế không chỉ là môi trường vật chất mà còn là môi trường giao tiếp, ứng xử tích cực.
Trong bối cảnh giáo dục chuyển đổi mạnh mẽ, Ninh Bình xác định công tác phổ cập không chỉ dừng lại ở việc đạt chuẩn mà phải nâng chuẩn thông qua chất lượng học tập và mức độ an toàn, tin cậy của môi trường giáo dục. Khi học sinh đến trường trong niềm vui và sự an tâm, những nỗ lực duy trì sĩ số, chống bỏ học và chăm lo cho trẻ yếu thế sẽ trở thành giá trị bền vững, góp phần xây dựng nền giáo dục nhân văn, bao trùm và phát triển cho toàn tỉnh.
