Nhiều rủi ro do thiếu kỹ năng lao động
Chất lượng nguồn nhân lực vẫn đang là một rào cản đối với sự phát triển của Việt Nam, khi tỷ lệ lao động qua đào tạo mới chỉ đạt trên 23%, có nghĩa là vẫn còn hơn 76% lực lượng lao động chưa được đào tạo chuyên môn kỹ thuật.
Theo đánh giá của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), trong số 16 yếu tố được coi là vấn đề đối với kinh doanh ở Việt Nam thì có yếu tố “lực lượng lao động không được đào tạo đầy đủ” là yếu tố quan trọng thứ ba, sau yếu tố “thiếu sự ổn định về chính sách” và “tiếp cận với tài chính”.
ILO cho rằng, những “khoảng trống về kỹ năng” sẽ được thu hẹp thông qua đào tạo do doanh nghiệp hay các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tổ chức nhằm đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp.
Thực tiễn tại Việt Nam cho thấy, hiện nay các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp FDI tập trung tuyển dụng những lao động trẻ, chủ yếu là lao động phổ thông có độ tuổi từ 18 đến 20. Theo thống kê của doanh nghiệp, nhu cầu tuyển dụng lao động phổ thông đạt tới con số hơn 40% nhu cầu so với những nguồn nhân lực khác.
Người lao động gần như không được đào tạo bài bản và được đưa vào làm việc ngay, trình độ kỹ năng rất hạn chế. Điều này dẫn đến hệ quả năng suất lao động thấp, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp nói riêng của cả nền kinh tế nói chung còn thấp.
Bên cạnh đó, quyền lợi của người lao động không được đảm bảo, họ không được bảo vệ thỏa đáng do không có chứng nhận, công nhận về trình độ. Người lao động cũng phải chịu những rủi ro về an toàn lao động do thiếu kỹ năng lao động, bị trả lương thấp, bị sa thải bất cứ lúc nào khi doanh nghiệp thay đổi công nghệ,…
Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng phát triển, đa dạng cả về ngành nghề và quy mô, thì nâng cao hiệu quả công việc cũng như bảo đảm an toàn trong hoạt động nghề nghiệp là vấn đề vô cùng quan trọng.
Việc xây dựng danh mục ngành, nghề sử dụng lao động đã qua đào tạo là rất cần thiết nhằm hạn chế tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, đảm bảo chất lượng, hiệu quả của sản phẩm, dịch vụ, từ đó tăng năng suất lao động quốc gia.
Quy định ngành nghề phải sử dụng lao động qua đào tạo
Theo Bộ LĐ-TB&XH, dự thảo Thông tư Danh mục ngành, nghề sử dụng lao động đã qua đào tạo đang trong quá trình hoàn thiện để ban hành. Thông tư gồm 4 điều và 2 danh mục ban hành kèm theo.
Các danh mục ngành nghề được nghiên cứu, xem xét trên cơ sở đề xuất của các Bộ, ngành và được xác định theo tính chất, mức độ của ngành nghề đó ở 3 tiêu chí: Đối với sự nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm của người lao động; Đối với sự an toàn của người tiêu dùng và xã hội, và tiến tới việc nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia của nền kinh tế.
Dự thảo Thông tư cũng xác định lộ trình thực hiện Danh mục ngành nghề sử dụng lao động qua đào tạo bao gồm 3 giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2024.
Trong đó, giai đoạn 1 từ ngày 1/1/2022, áp dụng cho danh mục 117 ngành, nghề đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Vì nếu người lao động trong lĩnh vực này không được đào tạo, thì nguy cơ xảy ra tai nạn lao động là rất lớn, ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe và không bảo đảm quyền lợi của họ.
Các giai đoạn tiếp theo sẽ ban hành danh mục các ngành nghề khác. Việc xác định lộ trình ban hành để các doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, cá nhân người sử dụng lao động chủ động trong việc tự đào tạo, đào tạo chuyên môn, nghề nghiệp cho người lao động theo các trình độ phù hợp.
Chỉ thị số 24/CT-TTg ngày 28/5/2020 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển nhân lực có kỹ năng nghề và tăng năng lực cạnh tranh quốc gia trong tình hình mới, trong đó đã giao nhiệm vụ cho các Bộ, ngành, địa phương, khuyến khích doanh nghiệp chỉ sử dụng lao động đã qua đào tạo nghề nghiệp hoặc có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia.
