Để thích ứng với những biến động này, người lao động cần phải được trang bị những kỹ năng nghề nghiệp vững vàng, chuyên sâu, đi đôi với khoa học công nghệ hiện đại và luôn đổi mới, sáng tạo. Chính vì vậy, Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) đang cần đến những điều chỉnh phù hợp, kịp thời.
Vai trò quan trọng của người thầy
Nhận định CMCN 4.0 sẽ ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực kinh tế và khía cạnh của cuộc sống, đòi hỏi một chiến lược dài hạn cho GD-ĐT với một kế hoạch hành động cụ thể TS Mai Hữu Tỉnh, Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, cho rằng, để theo kịp những thay đổi của CMCN 4.0, chiến lược cần tập trung vào định hướng nhu cầu đào tạo và hợp tác giữa giáo dục đại học và GDNN. Ông cũng nêu tầm quan trọng của việc đầu tư chủ yếu vào đào tạo thực tế cho đội ngũ giáo viên thay vì cơ sở vật chất. Bên cạnh đó, cần kết hợp lý thuyết và thực tiễn trong GDNN.
Bà Lisa-Marie Kreibich - Cố vấn Kỹ thuật Chương trình Đổi mới đào tạo nghề tại Việt Nam nhấn mạnh: “Các cơ sở GDNN cần có khả năng đáp ứng nhanh chóng và linh hoạt để điều chỉnh thường xuyên các tiêu chuẩn nghề nghiệp và các chương trình đào tạo”.
Cơ quan quản lý Nhà nước cần giảm bớt việc can thiệp và kiểm soát quá mức các cơ sở GDNN. Hơn nữa, các nhà tuyển dụng phải có tiếng nói trong việc xác định các tiêu chuẩn nghề nghiệp và chương trình đào tạo, cũng như tham gia vào việc thiết kế quá trình đánh giá và chứng nhận.
Sự hợp tác này giúp các chương trình đào tạo gắn với việc làm bắt kịp những thay đổi công nghệ mới nhất và phản ánh đúng nhu cầu của khối doanh nghiệp. Ngoài ra, sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ sở GDNN và các doanh nghiệp trong quá trình đào tạo giúp các giai đoạn đào tạo thực tế tại công ty có định hướng rõ ràng; từ đó tạo cơ hội cho các học viên sử dụng các công nghệ mới nhất để phát triển các kỹ năng nghề trong môi trường làm việc thực tế.
Đổi mới quản lý gắn với doanh nghiệp
Các cơ sở GDNN cần phải theo kịp tốc độ thay đổi công nghệ, qua đó điều chỉnh chương trình đào tạo để trang bị cho sinh viên những kỹ năng mềm cần thiết như giao tiếp, sáng tạo, làm việc nhóm; kỹ năng quản lý... Những kỹ năng này khó có thể thay thế bằng máy móc và có thể giúp người lao động dễ dàng chuyển đổi từ ngành này sang ngành khác.
Theo TS Vũ Xuân Hùng, Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục nghề nghiệp, hệ thống GDNN sẽ bị tác động mạnh mẽ và toàn diện trong CMCN 4.0. Các ngành nghề đào tạo sẽ phải điều chỉnh, cập nhật liên tục. Sự liên kết của các lĩnh vực lý- sinh; cơ- điện tử - sinh, hình thành những nghề đào tạo mới, đặc biệt là những nghề liên quan đến sự tương tác giữa con người và máy. Công nghệ thực tế ảo sẽ trở thành xu hướng trong hoạt động đào tạo nghề nghiệp thời gian tới. Phát triển kỹ năng cho người lao động, Việt Nam cũng đã có nhiều biện pháp để rút ngắn khoảng cách kỹ năng, như: Tăng đầu tư giáo dục – đào tạo, mở rộng mạng lưới đào tạo nghề, cung cấp nhiều hình thức đào tạo…
Ở cấp độ quản lý vĩ mô, TS Nguyễn Hồng Minh, Tổng Cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp cho rằng, giải pháp đối với GDNN Việt Nam trong CMCN 4.0 cần phải đổi mới về cơ chế chính sách, đổi mới quản lý GDNN, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, đổi mới hoạt động đào tạo; đồng thời nâng cao năng lực và chất lượng của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý GDNN, phát triển đào tạo tại doanh nghiệp và gắn kết với doanh nghiệp trong hoạt động đào tạo, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực GDNN.
