Phát lộ bãi cọc nghìn tuổi
Đầu tháng 10/2019, người dân xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên phát hiện được 9 cọc gỗ tại cánh đồng Cao Quỳ. Các cọc gỗ này đã gãy phần đầu, màu đỏ sẫm, rắn chắc, phân bố không thẳng hàng, nằm cách nhau theo chiều Đông Tây khoảng 5 - 7m, chiều Bắc Nam 3,5 - 5m. Đường kính cọc khá lớn 26 - 46cm, một cọc đường kính 14cm. Trong đó có 4 cọc nằm nghiêng từ 20 - 45 độ theo các hướng Tây Nam.
Sau đó, đại diện Bảo tàng Hải Phòng xuống hiện trường khảo sát, kiểm tra và lấy mẫu cọc gửi Viện Khảo cổ học giám định niên đại. Ngày 16/10/2019, theo đề nghị của Bảo tàng Hải Phòng và Phòng VH&TT huyện Thủy Nguyên, đoàn khảo sát do TS Lê Thị Liên, Hội Khảo cổ học làm Trưởng đoàn về khảo sát hiện trường phát hiện cọc. Ngày 1 - 2/11/2019, đoàn khảo sát do TS Nguyễn Gia Đối, Quyền Viện trưởng Viện Khảo cổ học làm trưởng đoàn xuống hiện trường khảo sát lần 2.
Qua khảo sát, xác định các cọc có niên đại tuyệt đối C14 là từ năm 1270 - 1430 sau công nguyên (AD). Nghiên cứu địa tầng cho thấy khu vực xuất lộ cọc là lòng sông bị bồi lấp. Các cọc xuất lộ trong lớp bùn xám, có thể được chôn/đóng xuống qua lớp bùn đen lẫn cát hoặc tới lớp trầm tích sét trắng lẫn vàng loang lổ. Trên các cọc có “ngoàm” dùng để luồn dây kéo hoặc mộng ở giữa cọc để giằng ngang.
Theo lãnh đạo Sở VH-TT&DL Hải Phòng, dựa trên kết quả 2 lần khảo sát nói trên, ngày 15/11/2019, Hải Phòng có văn bản đề nghị Bộ VH-TT&DL cho phép Viện Khảo cổ học Việt Nam phối hợp với Bảo tàng Hải Phòng khai quật di tích cánh đồng Cao Quỳ, xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng.
Ngày 22/11/2019, Bộ VH-TT&DL có Quyết định số 4137/QĐ-BVHTTDL cho phép Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng Hải Phòng khai quật khảo cổ tại cánh đồng Cao Quỳ, xã Liên Khê. Ngày 27/11/2019, Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng Hải Phòng tiến hành khai quật bãi cọc.
Quá trình khai quật trên diện tích 950m2, các nhà khảo cổ đã chia thành 3 hố khai quật, phát hiện 27 cọc. Bước đầu Viện Khảo cổ nhận định bãi cọc thuộc trận chiến Bạch Đằng lần 3 (năm 1288), để ngăn chặn quân Mông - Nguyên không đi vào khu vực sông Giá và khu vực chỉ huy của Trần Quốc Tuấn mà buộc chúng đi theo sông Đá Bạc vào sông Bạch Đằng và rơi vào trận địa cọc được bố trí sẵn của Trần Quốc Tuấn, nhấn chìm toàn bộ quân Mông - Nguyên xuống lòng sông Bạch Đằng. Trận chiến này chấm dứt hoàn toàn mộng xâm lăng của đế quốc Mông - Nguyên với quốc gia Đại Việt.
 |
| Bãi cọc được phát lộ |
Nhiều chứng tích oai hùng
Thông tin từ Bảo tàng Hải Phòng, trong quá trình khai quật bãi cọc tại cánh đồng Cao Quỳ, đoàn công tác tiếp tục khảo sát các di tích, các dòng sông cổ, các bến cổ thuộc xã Liên Khê. Tại đây, người dân địa phương cho biết cũng phát hiện những chiếc cọc gỗ tương tự trước đó.
Cách đây 30 năm, gia đình ông Nguyễn Công Từ, bà Nguyễn Thị Chế (thôn 3, làng Mai Động) trong quá trình canh tác trên cánh đồng Cao Quỳ có thấy 10 cọc gỗ. Trước đó, vào những năm 70, ông Trần Văn Do (thôn 7, làng Quỳ Khê) cũng phát hiện 3 cọc gỗ tại cánh đồng thôn. Các cọc có đường kính từ 35 - 50cm. Tại đầu Núi Chẹo và Hang Trê tại thôn 7, làng Qùy Khê, người dân phát hiện 11 cọc gỗ...
Một số cọc do người dân đào được đưa về Khu di tích đền Tràng Kênh (thị trấn Minh Đức, huyện Thủy Nguyên) để bảo quản, chờ cơ quan chức năng giám định.
Ngoài việc khảo sát hệ thống cọc gỗ tại cánh đồng Cao Quỳ và cánh đồng làng Quỳ Khê, Bảo tàng Hải Phòng và Viện Khảo cổ còn nghiên cứu các di tích đền Thụ Khê, chùa Mai Động, chùa Thiểm Khê đã được xếp hạng di tích quốc gia năm 1993, liên quan đến chiến thắng Bạch Đằng năm 1288.
Những di tích này còn ghi đậm dấu ấn, Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn về đây khảo sát trận địa, tập luyện binh mã cho trận chiến chống quân Mông - Nguyên năm 1288.
Căn cứ kết quả khảo sát, đánh giá khoa học của Viện Khảo cổ học, Thường trực Thành ủy Hải Phòng sẽ tổ chức Hội nghị “Báo cáo kết quả khai quật di tích bãi cọc Cao Quỳ, xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng” với sự tham dự của đại diện lãnh đạo, cán bộ, chuyên gia thuộc các lĩnh vực liên quan.
Các đại biểu sẽ đi khảo sát thực địa bãi cọc tại cánh đồng Cao Quỳ, xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên đồng thời các nhà khoa học, chuyên gia, đại biểu đưa ra đánh giá, đề xuất đối với bãi cọc quý hàng nghìn năm tuổi này.
