Tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí
Theotổ chức Y tế thế giới (WHO), sáu chất chính gây ô nhiễm không khí ảnh hưởng đếnsức khoẻ của con người gồm oxit nitơ, oxit lưu huỳnh, cacbon monoxit, chì, ozontầng mặt đất, các hạt vật chất khí quyển lơ lửng.
Trong đó, các hạt bụi mịn vớikích thước nhỏ hơn 2,5 micro (PM 2.5) đáng được bận tâm nhất. Vì chúng có khảnăng xâm nhập sâu vào phổi, ảnh hưởng đến cả hệ hô hấp và hệ thống mạch máu.Tình trạng sức khoẻ bị ảnh hưởng của con người có nghiêm trọng hay không sẽ tuỳthuộc vào mức độ và thời gian tiếp xúc với không khí ô nhiễm.
Mứcđộ ô nhiễm không khí ảnh hưởng đến sức khoẻ con người rất nghiêm trọng, gây ranhiều bệnh không lây nhiễm. Tương đương với tác hại của việc hút thuốc lá vàcao hơn nhiều so với tác động từ thói quen ăn nhiều muối. Cụ thể, 1/3 số ca tửvong do đột quỵ, ung thư phổi và các bệnh tim mạch là do ô nhiễm không khí. Cácchất ô nhiễm cực nhỏ trong không khí có thể lọt qua hệ thống miễn dịch của cơthể, xâm nhập sâu vào hệ hô hấp và tuần hoàn sau đó dần làm hỏng phổi, tim, nãocủa con người.
TheoPGS.TS bác sĩ Nguyễn Thị Hoài An - nguyên Trưởng khoa Tai Mũi Họng Nhi, Bệnhviện Tai Mũi Họng Trung ương (hiện là Giám đốc chuyên môn Bệnh viện An Việt)cho biết: "Lâu nay, nhiều người thường lầm tưởng ô nhiễm không khí chủ yếu ảnhhưởng đến phổi và hệ hô hấp. Nhưng theo một nghiên cứu mới nhất của các nhàkhoa học, không khí ô nhiễm có thể gây tổn tại cho hầu hết nội tạng trong cơthể người. Nó là tác nhân cơ bản gây nên một số bệnh như nhiễm trùng hô hấp,bệnh tim, đột quỵ và ung thư phổi, bệnh trực tiếp bị ảnh hưởng nhiều nhất làtình trạng của đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới".
Ônhiễm không khí vừa là nguyên nhân hình thành vừa là yếu tố làm trầm trọng thêmmột số bệnh không lây nhiễm, từ hen suyễn cho đến bệnh tim mạch, ung thư phổi,phì đại tâm thất, bệnh alzheimer, parkinson, biến chứng tâm lý, tự kỷ, bệnhvõng mạc. Các hạt bụi mịn và siêu mịn, một trong những thành phần chính củakhông khí ô nhiễm, đã được cơ quan nghiên cứu Ung thư quốc tế xếp vào nhóm chấtgây ung thư cho con người.
Tácđộng của ô nhiễm không khí đối với sức khoẻ con người đang ngày càng được quantâm khi các nghiên cứu đã chứng minh có mối liên hệ giữa một số bệnh nghiêmtrọng giữa các nhóm tuổi khác nhau và ô nhiễm không khí như biến chứng thầnkinh và tâm lý, kích ứng mắt, các bệnh ngoài da, các bệnh mãn tính lâu dài nhưtiểu đường, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển của thai nhi.
Theoước tính gần đây của WHO, việc tiếp xúc với không khí ô nhiễm là một yếu tố rủiro đối với vài căn bệnh nguy hiểm hơn những gì chúng ta từng nghĩ trước đây. Ônhiễm không khí là tác nhân lớn nhân lớn nhất dẫn đến gánh nặng bệnh không lâynhiễm có nguồn gốc từ môi trường.
Chiến lược phòng chống bệnh không lây nhiễm
Bệnh không lây nhiễm có thể tránh được thông qua giảm thiểunhững yếu tố nguy cơ, đồng thời tăng cường hệ thống y tế, tập trung vào tuyếnchăm sóc sức khỏe ban đầu để quản lý và chăm sóc cho người đã mắc bệnh khônglây nhiễm.
Trên phạm vi toàn cầu, WHO khuyến cáo một số chiến lược vàphương thức để phòng chống bệnh không lây nhiễm như chuyển đổi từ cách tiếp cậntừng bệnh không lây nhiễm riêng lẻ sang lồng ghép các bệnh trong quá trình chămsóc người bệnh. Sử dụng các biện pháp y tế dự phòng làm nền tảng trong phòng,chống bệnh không lây nhiễm.
Sử dụng chiến lược phối hợp chặt chẽ các ban ngành có liênquan, tập trung phòng chống yếu tố nguy cơ thông qua hành động liên ngành, thựchiện mục tiêu quốc gia, xây dựng môi trường lành mạnh nâng cao sức khoẻ. Banhành các luật và văn bản pháp qui như: Cấm hút thuốc nơi công cộng; áp mức thuếcao đối với các hàng hóa tiêu thụ đặc biệt như rượu bia, thuốc lá; khuyến khíchchế độ dinh dưỡng, vận động thể lực lành mạnh, phù hợp với mức sống cộng đồng.
Tại Việt Nam trong Chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh ungthư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản vàcác bệnh không lây nhiễm khác giai đoạn 2015-2025, ban hành theo Quyết định số376/QĐ -TTG của Thủ tướng chính phủ ngày 20 tháng 3 năm 2015 có nêu rõ mục tiêuvà các giải pháp trong vấn đề này.
Cụ thể, khống chế tốc độ gia tăng tiến tới làm giảm tỷ lệngười mắc bệnh tại cộng đồng, hạn chế tàn tật và tử vong sớm do mắc các bệnhkhông lây nhiễm, trong đó ưu tiên phòng, chống các bệnh ung thư, tim mạch, đáitháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản nhằm góp phần bảo vệ,chăm sóc, nâng cao sức khỏe của nhân dân và phát triển kinh tế, xã hội của đấtnước.
Ngoài ra, nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền và hiểubiết của người dân trong phòng, chống các bệnh ung thư, tim mạch, đái tháođường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản. Giảm thiểu các hành vinguy cơ chính gây mắc các bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắcnghẽn mạn tính và hen phế quản.
Bên cạnh đó, hạn chế sự gia tăng tỷ lệ người tiền bệnh, mắcbệnh, tàn tật và tử vong sớm tại cộng đồng do các bệnh ung thư, tim mạch, đáitháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản. Nâng cao năng lực vàhiệu quả trong dự phòng, giám sát, phát hiện, điều trị, quản lý bệnh ung thư,tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản và cácbệnh không lây nhiễm khác.
