Nhóm khởi nghiệp sản xuất vải kháng khuẩn từ sợi tơ dứa

Vải dệt từ tơ dứa được Viện Nghiên cứu Dệt may TPHCM và Tổ chức Kiểm tra & Phân tích kỹ thuật Nissenken (Nhật Bản) cấp chứng nhận cho bốn tính năng gồm độ bền vải, khử mùi, kháng khuẩn và chống UV tự nhiên trên sợi.

Vải từ sợi dứa

Dứa là trái cây phổ biến ở Đông Nam Á. Vải sợi dứa đã xuất hiện ở khu vực này từ thế kỷ 17. Tuy nhiên, quá trình làm phức tạp bằng công cụ thô sơ khiến cho loại vải này không được sử dụng rộng rãi và dần bị lãng quên khi vải công nghiệp giá rẻ lên ngôi sau thế kỷ 19. Xu hướng kinh tế tuần hoàn và dệt may xanh cùng với làn sóng khởi nghiệp mạnh mẽ ở Đông Nam Á gần đây đã khiến vải sợi dứa “tái sinh”.

Công ty khởi nghiệp Ecofa Việt Nam và Bảo Lân Textile đã thành công trong việc sản xuất tơ sợi vải dứa trên quy mô lớn với một quy trình hoàn thiện có khả năng truy xuất nguồn gốc. Lần đầu tiên ở Việt Nam có đơn vị sản xuất nguyên liệu dệt may từ lá quả dứa (khóm) đại trà, với sản lượng 18 tấn sợi mỗi tháng.

Nhóm khởi nghiệp hợp tác với nông dân và hợp tác xã ở Điện Biên, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Tiền Giang để thu hoạch lá dứa, biến chúng thành tơ, sợi cho ngành dệt may. Đây là thành quả sau hơn 3 năm nghiên cứu, thử nghiệm của công ty này.

Quy trình sản xuất xơ thô và bông hóa xơ lá quả dứa trải qua 18 giai đoạn nhưng về cơ bản gồm tách xuất xơ dứa thô (cùng màu và độ dài) từ lá, rồi đánh bông xơ thô thành tơ (đảm bảo đồng đều màu, độ ẩm, dài và mảnh). Lúc này, tơ dứa mới được dùng kéo sợi, dệt vải.

KS Đậu Văn Nam cho biết, sản xuất sợi từ lá quả dứa không mới nhưng trước đây chỉ dừng lại ở dạng truyền thống, nhỏ lẻ. Các phương thức kéo sợi bằng xơ dài thủ công không thể tạo ra sản lượng tơ đủ tiêu chuẩn vào nhà máy sợi, dệt.

Vì vậy, giữa năm 2021, anh bắt đầu thử nghiệm sản xuất bông tơ dứa bằng máy do chính mình sáng chế. Quy trình sản xuất tơ dứa quy mô lớn bằng máy được hoàn thiện dần qua nhiều năm thử nghiệm thất bại.

“Các thất bại trong hành trình thử nghiệm đã giúp Ecofa hoàn thiện dần các công đoạn 'bông' tơ bằng máy, từ đó chuẩn hóa quy trình sản xuất tơ dứa ở quy mô lớn. May mắn của chúng tôi là từ lúc bắt đầu đã song hành cùng Bảo Lân Textile, một đối tác giàu chuyên môn với hơn 10 năm trong lĩnh vực R&D sợi vải sinh thái, và sở hữu mạng lưới khách hàng rộng khắp”, anh Đậu Văn Nam cho biết.

Vải kháng khuẩn, khử mùi tự nhiên

Đầu năm 2024, Ecofa đã có thể cung cấp 18 tấn tơ (pineapple cottonized fiber) từ hơn một triệu tấn lá dứa thu hoạch mỗi tháng. Công ty dự kiến sản lượng sẽ tăng lên 50 tấn mỗi tháng vào cuối năm 2025. Nguồn nguyên liệu này của Ecofa sẽ cung cấp cho Bảo Lân Textile để dệt thành vải phục vụ ngành dệt, may mặc, thời trang, nội thất.

Tùy mục đích sử dụng, tơ lá quả dứa pha trộn tùy chỉnh với các sợi sinh thái khác như bông hữu cơ (organic cotton), bamboo biocell (một loại sợi trẻ sản xuất bằng công nghệ close loop system), lụa, len. Từ đó, họ có thể tạo ra các chất liệu như jean, thun, khăn lông, vải dệt thoi, vải dệt kim.

Yếu tố quyết định thành công của ý tưởng “sản xuất đại trà sợi vải dứa cho người dùng đại chúng” là có thể “bông” được tơ dứa thô bằng máy ở quy mô lớn. Thực tế, nhiều đơn vị khởi nghiệp trong khu vực đã thất bại ở bước này. Tuy nhiên, đây lại là thế mạnh của nhóm khởi nghiệp.

Viện Nghiên cứu Dệt may TPHCM (VTRSI-TTC) và Tổ chức Kiểm tra và Phân tích kỹ thuật Nissenken (Nhật Bản) đã cấp chứng nhận cho 4 tính năng của vải từ lá quả dứa do 2 startup này phát triển, gồm độ bền vải, khử mùi tự nhiên trên sợi, kháng khuẩn tự nhiên trên sợi, chống UV tự nhiên trên tơ lên đến 50+UPF.

Theo số liệu cập nhật mới nhất, mỗi tháng ngành dệt may Việt Nam tiêu thụ khoảng 75 - 95 nghìn tấn sợi. Con số này có thể thay đổi tùy thuộc vào nhu cầu thị trường và các yếu tố khác như đơn đặt hàng xuất khẩu, tình hình sản xuất trong nước, nhưng phần lớn nguồn nguyên liệu sợi, vải phụ thuộc vào nhập khẩu.

Vải sợi dứa là một chất liệu được làm từ tơ cellulose của cây dứa. Việc tận dụng lá dứa khổng lồ để tạo thành nguyên liệu dệt may thân thiện với môi trường là một biện pháp quan trọng giúp giảm thiểu việc sử dụng các tài nguyên khác.

Để sản xuất ra 1kg xơ thô thì phải sử dụng trung bình 55kg lá dứa tươi. Chất liệu này được đánh giá cao về khả năng bảo vệ môi trường. Chúng có khả năng tự phân hủy trong khi không dùng các loại hóa chất. Tính độc đáo và ấn tượng của vải sợi dứa nằm ở sự mảnh mai và mềm mại của tơ sợi. Để tạo nên những sản phẩm vải bền đẹp, sợi dứa thường kết hợp với cotton, sợi tre,… để tăng độ bền, dai và thấm hút tốt hơn.

Bên cạnh minh bạch nguồn gốc xuất xứ nguyên liệu, lợi thế từ chuỗi cung ứng này là khả năng chủ động tinh chỉnh chất lượng và thời gian R&D sản phẩm sợi vải theo yêu cầu riêng của từng nhãn hàng, nhà sản xuất. Tất cả quá trình này đều được thực hiện tại Việt Nam.