Tích hợp vào kế hoạch năm học
Phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” được triển khai đồng bộ, nhất quán từ Trung ương đến cơ sở, thu hút sự tham gia tích cực của các cấp, ngành, tổ chức và người dân, tạo nên sự đồng thuận và nguồn lực to lớn cho phát triển nông thôn.
Trong bức tranh chung ấy, ngành Giáo dục giữ vai trò nòng cốt, góp phần nâng cao dân trí, đổi mới phương pháp dạy học, cải thiện cơ sở vật chất, xây dựng môi trường học tập thân thiện, qua đó hình thành thế hệ công dân nông thôn mới có tri thức, kỹ năng và tinh thần trách nhiệm với cộng đồng.
100% sở GD&ĐT các tỉnh, thành phố đã chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện phong trào thi đua giai đoạn 2021 - 2025. Trong đó, gần 90% sở tích hợp các tiêu chí xây dựng nông thôn mới vào kế hoạch năm học, thể hiện sự cam kết rõ ràng trong chỉ đạo và tổ chức thực hiện.
Các địa phương cũng tích cực lồng ghép nội dung tuyên truyền về phong trào vào sinh hoạt chuyên môn, hoạt động đoàn thể, ngoại khóa để nâng cao nhận thức và lan tỏa hiệu quả phong trào trong cán bộ, giáo viên và học sinh.
Các đơn vị trực thuộc Bộ như Đại học Kinh tế quốc dân, Trường Đại học Ngoại thương, Học viện Quản lý Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội… tích cực hưởng ứng phong trào thông qua việc tổ chức nhiều hoạt động truyền thông, hội thảo chuyên đề, nghiên cứu khoa học có định hướng hỗ trợ giáo dục vùng nông thôn, miền núi, biên giới.
Trong 3 năm, từ 2023 - 2025, Trường Đại học Kinh tế - Đại học Đà Nẵng đã xây dựng 30 bộ nhận diện thương hiệu cho các hộ sản xuất, hợp tác xã và doanh nghiệp tại Hòa Vang. Đây là thành quả của quá trình khảo sát thực tiễn, lên ý tưởng, thiết kế và đồng hành triển khai giữa các giảng viên, sinh viên của trường với địa phương. Những sản phẩm này không chỉ làm tăng tính chuyên nghiệp, nhận diện mà còn mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn hơn cho sản phẩm địa phương.
Nhiều mô hình và công trình thiết thực gắn với mục tiêu phát triển bền vững giáo dục nông thôn được triển khai hiệu quả như: "Vườn rau dinh dưỡng học đường", "Cổng trường an toàn giao thông", "Lớp học sạch, đẹp, thân thiện",... Những sáng kiến này vừa góp phần cải thiện điều kiện học tập của học sinh, vừa nâng cao ý thức cộng đồng và kỹ năng sống cho học sinh vùng nông thôn.
Phong trào cũng đóng góp tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Theo thống kê, tỷ lệ học sinh học 2 buổi/ngày ở các vùng nông thôn tăng trung bình 12% so với năm 2020; số trường mầm non có bếp ăn bán trú đạt gần 85%, cho thấy sự chuyển biến rõ rệt trong việc đáp ứng các tiêu chí trường chuẩn quốc gia và cải thiện môi trường học tập.
Dữ liệu từ các vùng trên cả nước cho thấy sự gia tăng đáng kể về số lượng trường học đạt tiêu chuẩn cơ sở vật chất (CSVC) ở các cấp mầm non, tiểu học và trung học cơ sở. Phổ cập giáo dục, cùng với tỷ lệ biết chữ ở nhóm tuổi 15-60 và 15-35 tăng dần qua các năm.
Xây dựng thế hệ công dân nông thôn mới
Liên đội Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam (xã Trà Linh, TP Đà Nẵng) đã duy trì thực hiện công trình măng non “Đoạn đường em chăm”. Các chi đội tích cực tham gia trồng cây, dọn vệ sinh, trang trí cảnh quan để con đường xung quanh khuôn viên trường học thêm sạch - đẹp - an toàn.
Nhiều hoạt động thiết thực được nhiều trường học trong cả nước duy trì tổ chức như: cải tạo cảnh quan trường lớp; xây dựng môi trường học đường xanh - sạch - đẹp - an toàn; quyên góp sách vở, đồ dùng học tập cho học sinh nghèo; mở lớp học ngoại khóa với chủ đề bảo tồn văn hóa truyền thống nông thôn… Những hoạt động này không chỉ góp phần làm đẹp không gian học tập mà còn giáo dục học sinh về tinh thần trách nhiệm với cộng đồng và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS & THPT Nam Trà My (xã Nam Trà My, TP Đà Nẵng) từ khoảng 3 năm trở lại đây mở lớp học múa cồng chiêng. Theo ông Bùi Ngọc Luận, Hiệu trưởng nhà trường, mục tiêu hướng tới của chương trình là học sinh nữ biết múa ít nhất 4 điệu cồng chiêng căn bản, học sinh nam có thể đánh được cồng chiêng.
“Hiện các thiết chế văn hóa của đồng bào vùng cao Nam Trà My có dấu hiệu mai một, phần lớn giới trẻ không mặn mà với văn hóa cha ông. Vì vậy, nhà trường mời hai nghệ nhân múa cồng chiêng đến hướng dẫn cho các em. Chỉ sau một tháng, mỗi lớp có thể biểu diễn một số điệu múa cơ bản để tham gia lễ hội cồng chiêng”, ông Luận thông tin.
Với hơn 90% học sinh người Xơ Đăng, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học & THCS Trà Nam mỗi năm đều tổ chức Lễ hội Tết mùa.
“Để có thể tái hiện một phần không gian văn hóa bản địa, nhà trường mời phụ huynh, nghệ nhân, các bậc cao niên am hiểu làn điệu dân ca, điệu múa truyền thống, trò chơi dân gian trên địa bàn xã truyền đạt, hướng dẫn cho học sinh. Chúng tôi mong từ sân chơi này sẽ nuôi dưỡng, duy trì trong học trò niềm tự hào vẻ đẹp văn hóa dân tộc, sau đó có ý thức gìn giữ, phát huy và bảo vệ”, ông Võ Đăng Chín, Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ.
Không chỉ góp phần đổi mới môi trường sư phạm tại nông thôn theo hướng xanh - sạch - đẹp - an toàn, phong trào còn thúc đẩy học sinh đến trường đều đặn hơn, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và phát triển đội ngũ nhà giáo. Nhiều sáng kiến gắn với thực tiễn được triển khai hiệu quả như: lớp học tích hợp văn hóa địa phương, bảo tồn tiếng dân tộc thiểu số trong giảng dạy, giáo dục STEM tại vùng khó khăn, v.v... Qua đó, phong trào tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa mục tiêu giáo dục và phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa nông thôn.
