Những ý tưởng từ cuộc sống
Em Lê Quang Phúc, Huỳnh Tấn Phúc - học sinh 12A5, Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn (TP Đà Nẵng) là tác giả của dự án Chuyển đổi tiếng Việt sang ngôn ngữ ký hiệu thông qua hoạt hình 3D - Vi2VSL.
Lê Quang Phúc cho biết: “Khi xem các bản tin thời sự trên Đài Truyền hình Việt Nam, chúng em thấy có kèm theo người phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu để truyền tải thông tin đến người khiếm thính. Từ đó, chúng em nghĩ tại sao không ứng dụng công nghệ thay cho người phiên dịch vì không phải chương trình nào cũng có người chuyển ngữ ký hiệu”. Sau khi tìm hiểu thông tin về các nghiên cứu và phần mềm phiên dịch ký hiệu hiện nay, Lê Quang Phúc, Huỳnh Tấn Phúc nhận thấy chưa có phần mềm có thể đáp ứng nhu cầu chuyển ngữ cho khán giả là người khiếm thính.
Theo số liệu mà nhóm tham khảo, trung bình mỗi năm Việt Nam có khoảng 1,4 - 1,5 triệu trẻ ra đời, tỷ lệ trẻ khiếm thính vĩnh viễn là 0,3 - 0,5%. Như vậy, mỗi năm có thêm trung bình 5 nghìn trẻ khiếm thính. Tuy nhiên, số lượng phiên dịch viên ngôn ngữ ký hiệu chuyên nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu.
Hệ thống Vi2VSL xây dựng dưới dạng tiện ích mở rộng cho trình duyệt theo mô hình khách - chủ. Trước hết, hệ thống sẽ ghi nhận âm thanh đang phát ra trên trình duyệt và chuyển đổi từ giọng nói sang văn bản. Từ đây, đoạn văn bản sẽ được thông dịch sang ngôn ngữ ký hiệu và biểu diễn qua mô hình nhân vật 3D theo thời gian thực. Tất cả quy trình được xử lý tuần tự thông qua mô hình dịch máy được huấn luyện trên các tập dữ liệu lớn có tinh chỉnh của nhóm.
Vi2VSL được hoàn thiện dần sau mỗi vòng thi, từ cấp trường đến thành phố và được chọn tham dự Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm học 2023 - 2024. Huỳnh Tấn Phúc chia sẻ: “Chúng em mong dự án có thể áp dụng trong thực tiễn vì đích đến là hỗ trợ người khiếm thính tiếp cận các nền tảng mạng xã hội; có trải nghiệm trực quan, thú vị hơn khi tiếp xúc với sản phẩm sử dụng văn phạm tiếng Việt”.
 |
| Lãnh đạo Sở GD&ĐT Lào Cai gặp mặt nhà trường, đoàn học sinh tham dự Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học năm học 2023 - 2024. |
Học để ứng dụng
Trường THCS Đoàn Thị Điểm (quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ) đã chuẩn bị điều kiện tốt nhất để thầy, trò lên đường tham dự Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học năm học 2023 – 2024.
Thầy Trương Vĩnh Khoa - Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Trường có một đại diện học sinh khối 8 là em Nguyễn Lê Lâm Khang tham gia cuộc thi. Với sản phẩm thuộc lĩnh vực hệ thống nhúng, thiết bị thông minh hỗ trợ phòng cháy, chữa cháy với những ưu điểm vượt trội dựa trên thành quả đã có trước đó.
Ý tưởng sản phẩm được hình thành trên tinh thần “học để ứng dụng” của em Nguyễn Lê Lâm Khang, dưới sự hỗ trợ của cô Nguyễn Thị Hằng. Hơn 1 năm từ giai đoạn manh nha ý tưởng đến khi ra mắt sản phẩm là quá trình đủ dài để cả cô trò tiến thêm một bước trên con đường học thuật.
“Với những thử thách mà các đơn vị bạn cũng như chúng tôi trải qua trong cuộc thi, hy vọng sẽ đạt kết quả cao. Tuy nhiên, cũng như tất cả mục tiêu giáo dục, đặc biệt là giáo dục hướng đến nghiên cứu khoa học, chúng tôi lại thấy tự hào vì những điều nằm ngoài thứ hạng. Vui mừng vì tình thầy trò thêm thắt chặt sau chặng đường cùng nhau nghiên cứu, sáng tạo sản phẩm. Trân trọng sự cố gắng của học sinh, yêu nghề của giáo viên”, thầy Khoa chia sẻ.
Tham dự Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học năm học 2023 - 2024, Hà Nội có 4 đề tài của 8 học sinh. Đây là những dự án xuất sắc nhất được lựa chọn từ 97 đề tài tham dự cuộc thi cấp thành phố do Sở GD&ĐT Hà Nội tổ chức vào cuối tháng 12/2023.
Là tác giả của đề tài “Tác động của nền tảng video ngắn đối với việc học tập, tương tác xã hội và sự hài lòng trong đời sống của học sinh THPT tại Hà Nội”, em Lê Đức Minh - học sinh lớp 11, Trường THPT Chu Văn An cho biết, cuộc thi giúp em học hỏi được tinh thần làm việc nhóm, nghiên cứu khoa học kỹ thuật không mệt mỏi. Sân chơi bổ ích, lý thú này tạo cơ hội để Đức Minh tăng cường giao lưu nghiên cứu khoa học, trang bị kiến thức mới mẻ và tự tin trước thay đổi của cuộc cách mạng khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế.
Cô Đàm Thị Hoàn - giáo viên hướng dẫn nhóm học sinh Trường THPT Cầu Giấy (quận Cầu Giấy, Hà Nội) thực hiện dự án “Ứng dụng chạy xe động cơ đốt trong và hàn hơi bằng khí Hydro” chia sẻ: Thực hiện đề tài, cô trò đã có những buổi thức trắng đêm trong phòng thí nghiệm để đưa kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống.
Cũng theo cô Hoàn, hoạt động nghiên cứu khoa học kỹ thuật không chỉ tạo sân chơi, mà còn giúp các em trải nghiệm, cọ xát kiến thức thực tế với lý thuyết và thỏa đam mê bản thân. Nghiên cứu khoa học hỗ trợ rất nhiều cho học sinh trong quá trình ghi nhớ và sử dụng kiến thức môn học, rèn luyện kỹ năng mềm.
Quá trình thực hiện các đề tài, em Hoàng Minh Đức - học sinh lớp 11A3, Trường THPT Cầu Giấy và các thành viên trong nhóm được cô giáo giúp đỡ rất nhiều trong tìm hướng đi mới khi nghiên cứu. “Cô đã truyền cảm hứng đam mê nghiên cứu, trang bị kỹ năng thuyết trình, tìm kiếm tài liệu mới cho chúng em”, Minh Đức kể.
 |
| Ông Trần Thanh Bình - Giám đốc Sở GD&ĐT TP Cần Thơ chúc mừng dự án xuất sắc tham gia Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học năm học 2023 - 2024. Ảnh: Q. Ngữ |
Thúc đẩy đổi mới dạy - học
Thầy Trương Vĩnh Khoa - Hiệu trưởng Trường THCS Đoàn Thị Điểm (quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ) cho biết: “Phong trào nghiên cứu khoa học góp phần thúc đẩy công tác đổi mới dạy học, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo trong trường phổ thông. Phong trào nghiên cứu khoa học không chỉ có tác động đến đổi mới phương pháp dạy học, mà còn tác dụng thúc đẩy công tác nghiên cứu khoa học trong học sinh đạt chất lượng cao hơn”.
Tham dự cuộc thi năm nay, Lào Cai có 2 dự án. Thầy Ngô Thanh Xuân - Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lào Cai chia sẻ: “Cả 2 dự án tham gia dự thi năm nay đều là học sinh của trường. Các em dành nhiều công sức cho việc chuẩn bị. Hy vọng 2 đội sẽ thể hiện tốt để đạt kết quả cao trong cuộc thi”.
Theo ông Nguyễn Minh Thuận - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Lào Cai, từ năm học 2023 - 2024, tỉnh Lào Cai triển khai thí điểm giáo dục STEM cấp tiểu học. Chính vì vậy, kết quả Cuộc thi Khoa học kỹ thuật từ cấp cơ sở đến cấp tỉnh đều có chất lượng. Riêng cấp trung học, nhiều năm nay, việc triển khai STEM trong trường học luôn thực hiện tốt. Ban giám khảo lựa chọn được những dự án tốt nhất để dự thi cấp quốc gia.
Trước đó, tỉnh Lào Cai tổ chức Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học. Cuộc thi có 152 dự án của gần 300 học sinh tham dự. Kết quả, Ban tổ chức đã lựa chọn, sắp xếp và trao 104 giải (5 giải Nhất, 16 giải Nhì, 26 giải Ba, 57 giải Tư) theo lĩnh vực/nhóm lĩnh vực của từng cấp học.
Theo đánh giá, các dự án có sự phong phú về thể loại với nhiều lĩnh vực từ khoa học kỹ thuật tự nhiên đến khoa học xã hội; các dự án thể hiện được tính khoa học, sáng tạo, chất lượng cao.
Phần lớn dự án có nội dung và phương pháp nghiên cứu phù hợp; có ý nghĩa đời sống thực tiễn, giàu tính nhân văn, được nghiên cứu từ trăn trở, khám phá qua kinh nghiệm thực tiễn, điều tra, khảo sát xã hội phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi học sinh.
“Kết quả Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học những năm qua phản ánh một phần chất lượng triển khai giáo dục STEM tại các trường của tỉnh Lào Cai. Cuộc thi là sân chơi thường niên để học sinh yêu thích nghiên cứu khoa học có cơ hội thể hiện khả năng sáng tạo kỹ thuật, công nghệ và vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn, đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0”, ông Nguyễn Minh Thuận chia sẻ.
Chia sẻ về Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học, ông Trần Thanh Bình - Giám đốc Sở GD&ĐT TP Cần Thơ cho biết: Qua mỗi năm, phong trào nghiên cứu khoa học tại các trường ngày càng lan tỏa và tiến bộ hơn. Ban tổ chức cuộc thi nhận thấy ngày càng có nhiều sản phẩm dự án chất lượng; không chỉ dừng ở ý tưởng mà hướng vào giải pháp thiết thực, biến ý tưởng thành hiện thực...
