Song sự tiến triển nhanh chóng trong kỷ nguyên công nghệ cũng tạo ra những thế khó của nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này.

Khó khăn trong tuyển nhân sự

Với mục tiêu của Chính phủ là xây dựng Việt Nam trở thành một quốc gia số vào năm 2030, có thể nhận thấy CNTT chính là tương lai của đất nước. Tuy nhiên, nhân lực của nhóm ngành này hiện vẫn chưa theo kịp nhu cầu phát triển, đặc biệt là đội ngũ chất lượng cao vẫn luôn là rào cản.

Theo số liệu thống kê dựa trên Báo cáo về thị trường IT Việt Nam của TopDev (Nhà tuyển dụng IT), nhu cầu nhân lực cho ngành CNTT tại Việt Nam tăng cao liên tục. Dự báo từ năm 2022 - 2024, Việt Nam vẫn thiếu hụt 150.000 - 195.000 lập trình viên/kỹ sư hằng năm.

Đáng chú ý, hiện nay chỉ có 35% trong số 57.000 sinh viên chuyên ngành IT đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp, số còn lại phải đào tạo lại. Dù được săn đón với mức lương hấp dẫn, song, nguồn cung nhân lực trong lĩnh vực CNTT vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu và tốc độ phát triển của ngành. Sự thiếu hụt này xuất phát từ chênh lệch giữa trình độ của lập trình viên và yêu cầu của nhà tuyển dụng.

Đây thực sự là một con số đáng báo động, bởi ngay từ hiện tại, ở nhiều quốc gia phát triển trên thế giới, AI đang là công nghệ cốt lõi trong nhiều lĩnh vực như công nghệ tài chính, ngân hàng, y tế… Thậm chí nhiều doanh nghiệp trong nước cũng dần nhìn nhận đây là yếu tố quyết định để tạo ra các dịch vụ, sản phẩm mới và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Theo lãnh đạo Công ty Cổ phần TopCV Việt Nam, hầu hết các doanh nghiệp CNTT tại Việt Nam đang rất khó khăn khi muốn tuyển dụng nhân sự, đặc biệt là nhân sự chất lượng cao. Hàng năm, số lượng sinh viên CNTT ra trường lớn nhưng ứng viên có năng lực phù hợp lại rất ít.

Bằng cấp không phải là yếu tố quan trọng nhất đối với nhân lực trong ngành CNTT, năng lực chuyên môn thực tế mới là quyết định. Có một thực tế, việc đào tạo tại các trường đại học ở Việt Nam chưa đáp ứng được nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, từ đó dẫn tới thiếu hụt nhân sự chất lượng cao.

“Nhân lực CNTT chất lượng cao không chỉ là nhu cầu cấp thiết của doanh nghiệp trong nước, mà còn rất được săn đón bởi những công ty đa quốc gia. Với mô hình làm việc từ xa nhiều nhân sự chất lượng cao của Việt Nam đã được doanh nghiệp quốc tế của Singapore hay Mỹ tuyển dụng. Đây chính là cơ hội cho nhân sự ngành CNTT”, TopCV chia sẻ.

Nhân sự mới ra trường thường được đào tạo thêm kỹ năng tại doanh nghiệp.

Doanh nghiệp kết hợp đào tạo

Hiện tại, Việt Nam đang có trên 140 trường đại học, hơn 400 trường cao đẳng và trung cấp có đào tạo về CNTT, hàng năm cung cấp ra khoảng 55.000 kỹ sư, kỹ sư thực hành. Tuy nhiên phần lớn kiến thức mà sinh viên được tiếp xúc tại các cơ sở này đều chỉ là cơ bản, thiếu chiều sâu và chuyên biệt cụ thể, do không ít trong số này khi bước ra đi làm cần phải đào tạo lại.

Ông Lê Hữu Phương, Giám đốc Công ty Vedet, chia sẻ, để tuyển dụng một nhân sự CNTT chất lượng cao là rất khó khăn, nhiều khi đưa ra mức lương cao cũng không tìm được người thích hợp. Do đó, công ty đã phải chuyển hướng sang những sinh viên mới ra trường, hoặc nhân sự có trình độ thấp hơn trong lĩnh vực mình mong muốn nhưng hầu hết đều cần quãng thời gian 3 - 6 tháng để đào tạo lại mới có thể bắt tay vào công việc.

Nhìn nhận về vấn đề, chuyên gia IT Tạ Hữu Ninh nhận định, hiện tại các đơn vị đào tạo chính thống về CNTT mới đang chỉ cung cấp được khoảng 40% nhu cầu của thị trường. Sự hợp tác giữa doanh nghiệp và các đơn vị đào tạo là hướng đi cần thiết để lấp đầy số lượng nhân sự đang thiếu, đặc biệt là nhân sự chất lượng cao.

Chia sẻ với báo chí, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng, không ít các doanh nghiệp trong nước cũng như doanh nghiệp FDI đã và đang đầu tư vào công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng kinh doanh. Do đó, các cơ sở đào tạo cần kết hợp với họ, đưa ra các chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, khi đó sẽ vừa có nhân lực chất lượng cao và có cả đầu ra cho những người này.

Trên thực tế, trong vài năm trở lại đây, mô hình hợp tác giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo đã được thực hiện và mang lại đầu ra thực tế. Có thể kể đến như: Vingroup đặt hàng 54 trường đại học sẽ tiếp nhận khoảng 100.000 sinh viên tốt nghiệp các ngành CNTT trong vòng 10 năm tới; Viettel, VNPT hợp tác với Đại học Bách khoa Hà Nội, Học viện Công nghệ Bưu chính - Viễn thông… nhằm đào tạo những nhân sự chất lượng cao hàng năm.

Hay như Samsung Việt Nam, từ nhiều năm qua đã coi việc kết hợp với các trường đại học trong nước để đào tạo kỹ sư chất lượng cao là hướng đi chính. Ngay từ 2018, tập đoàn này đã kết hợp với Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Quốc gia Hà Nội... nhằm triển khai các chuyên ngành đang rất nổi hiện nay như: Robot, Big Data, AI… Sau đó, các nhân sự này sẽ làm việc cho chính Samsung Việt Nam.