Kiến tạo tri thức, kết nối nguồn lực cho doanh nghiệp
Trong quá trình hình thành và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (ĐMST), Việt Nam đang đứng trước yêu cầu chuyển từ mở rộng sang nâng cao chất lượng.
Theo PGS.TS Tô Ngọc Hưng - Hiệu trưởng Trường ĐH Hoà Bình, những năm qua, nước ta đã tạo dựng được nền móng ban đầu cho hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST, từng bước hình thành một thế hệ doanh nghiệp mới kinh doanh dựa trên tài sản trí tuệ, có khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu.
Tuy nhiên, để hệ sinh thái ĐMST vận hành bền vững, một vai trò mới đặt ra cho các cơ sở giáo dục đại học là không chỉ đào tạo nguồn nhân lực, mà còn cần trực tiếp tham gia kiến tạo tri thức, phương pháp và kỹ năng cho doanh nghiệp ĐMST.
Trước bối cảnh ấy, Trường Đại học Hòa Bình được giao chủ trì thực hiện nhiệm vụ khoa học “Nâng cao năng lực chuyên sâu cho doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST, nhà sáng lập, đồng sáng lập của các doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST (startup founders, cofounders)”, thuộc Đề án 844 cấp Nhà nước “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST quốc gia đến năm 2025”.
Đây là nhiệm vụ đòi hỏi tư duy tiếp cận mới, khi nhà trường tham gia sâu vào chuỗi hỗ trợ khởi nghiệp với vai trò kết nối tri thức – thực tiễn – mạng lưới hỗ trợ.
Theo PGS.TS Tô Ngọc Hưng, mục tiêu của nhiệm vụ là trang bị các phương pháp, kỹ năng tiên tiến và cập nhật cho doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST cùng đội ngũ nhà sáng lập, đồng sáng lập; đồng thời hình thành lực lượng tiên phong có khả năng dẫn dắt hoạt động khởi nghiệp, kết nối với khu vực và quốc tế.
Sau gần 8 tháng triển khai, với sự tham gia của đội ngũ giảng viên chuyên môn sâu và các chuyên gia giàu kinh nghiệm, chương trình đã tổ chức 2 khóa đào tạo, một hội nghị kết nối startups với doanh nghiệp, đồng thời xây dựng mạng lưới hỗ trợ giữa học viên, chuyên gia, cố vấn và cộng đồng doanh nghiệp.
Hơn 60 học viên được tuyển chọn từ 34 doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST đã tham gia khóa đào tạo nâng cao năng lực cơ bản với 6 chuyên đề trọng tâm, bao quát từ quản trị chiến lược, huy động vốn, phát triển sản phẩm, xây dựng đội ngũ và văn hóa doanh nghiệp, đến phát triển thị trường và tiếp cận nhà đầu tư.
Trên nền tảng đó, 10 nhóm doanh nghiệp tiêu biểu tiếp tục được lựa chọn tham gia khóa đào tạo nâng cao năng lực chuyên sâu với 8 chuyên đề mang tính thực hành, tập trung vào khởi nghiệp tinh gọn, quản trị và gọi vốn hiệu quả, truyền thông – thương hiệu, cập nhật xu hướng công nghệ và mô hình kinh doanh mới, cũng như quản trị rủi ro và xử lý khủng hoảng.
Một điểm nhấn quan trọng của chương trình là việc gắn đào tạo với thực tiễn thông qua các tình huống cụ thể, case study từ doanh nghiệp đi trước, cùng hoạt động tư vấn, coaching 1:1 cho từng doanh nghiệp với sự tham gia của 10 chuyên gia trong nước ở các lĩnh vực tài chính, nhân sự, mô hình kinh doanh, xây dựng văn hóa doanh nghiệp.
Song song với đó là các hoạt động kết nối với nhà đầu tư, vườn ươm, quỹ hỗ trợ khởi nghiệp và đơn vị truyền thông, giúp doanh nghiệp trẻ hoàn thiện kế hoạch kinh doanh, mô hình tài chính, hướng tới gọi vốn, mở rộng quy mô hoặc hợp tác chiến lược.
Tiếp cận thực tiễn từ đào tạo đến vận hành hệ sinh thái khởi nghiệp
Từ góc nhìn của doanh nghiệp tham gia, khóa học được đánh giá không dừng ở việc truyền đạt kiến thức, mà đi sâu vào những vấn đề cốt lõi mà các startup đang trực tiếp đối mặt.
Ông Ngô Quý Bằng, sáng lập Công ty cổ phần Việt Nam Shinkyosei, startup về lĩnh vực thương mại điện tử, cho rằng điểm khác biệt lớn nhất nằm ở việc các chuyên gia không chỉ giảng dạy lý thuyết mà còn trực tiếp cố vấn, đồng hành cùng doanh nghiệp tháo gỡ những vướng mắc cụ thể trong điều hành, phát triển sản phẩm và tiếp cận thị trường.
Cách tiếp cận này thể hiện rõ ngay từ khâu tuyển chọn. Bộ tiêu chí lựa chọn startup, nhà sáng lập và đồng sáng lập được xây dựng theo hướng đánh giá khả năng giải quyết các bài toán thực tiễn của thị trường trong nhiều lĩnh vực như du lịch – khách sạn, fintech, y dược, logistics hay thương mại điện tử.
Trọng tâm của chương trình không đặt nặng vào ý tưởng đơn lẻ, mà chú trọng đào tạo tư duy, cách tận dụng nguồn lực và năng lực lãnh đạo của người sáng lập – yếu tố then chốt quyết định khả năng phát triển bền vững của doanh nghiệp khởi nghiệp.
Khung chương trình đào tạo được thiết kế gắn chặt với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, thông qua các bài tập tình huống, phân tích case-study trong và ngoài nước, cùng việc đánh giá chi tiết các dữ liệu thu thập từ phỏng vấn chuyên sâu doanh nghiệp. Phương pháp “Learning by Doing” giúp học viên từng bước hình thành sản phẩm cụ thể, từ xây dựng đội nhóm, xác định thị trường đến chuẩn bị cho các vòng gọi vốn, R&D.
Các kỹ năng như storytelling, xây dựng pitch deck, giao tiếp phi ngôn ngữ, trực quan hóa dữ liệu được xem là yêu cầu không thể thiếu trong hành trình gọi vốn và mở rộng thị trường.
Bên cạnh hoạt động đào tạo, học viên còn được tham quan, trải nghiệm thực tế tại các doanh nghiệp khởi nghiệp đã thành công, qua đó hiểu rõ hơn về quy trình vận hành, văn hóa doanh nghiệp, “insight” khách hàng cũng như xu hướng thị trường. Những trải nghiệm này góp phần lan tỏa tinh thần văn hóa khởi nghiệp, biến không gian đào tạo thành nơi kết nối và chia sẻ trong cộng đồng startup.
Ở góc độ hệ sinh thái, TS Đàm Quang Thắng, Chủ tịch Hội đồng cố vấn khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo quốc gia, nhấn mạnh rằng khởi nghiệp không thể phát triển nếu chỉ dựa vào một nhóm chủ thể như cách tiếp cận trước đây. Theo ông, tiếp cận toàn diện đòi hỏi hệ sinh thái phải được vận hành bởi đầy đủ các trụ cột gồm Nhà nước, doanh nghiệp, nhà đầu tư, tổ chức trung gian, viện, trường và cộng đồng, trong đó vai trò kết nối và đào tạo của cơ sở giáo dục ngày càng trở nên quan trọng.
Cùng quan điểm, TS Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, cho biết, cần đẩy mạnh kết nối chiều sâu để tạo ra thị trường và giá trị tăng trưởng thực chất. Việc tập trung hỗ trợ nhóm doanh nghiệp tiên phong, để họ quay lại dẫn dắt và hỗ trợ những người đi sau, được xem là hướng đi phù hợp nhằm hình thành một hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững, có khả năng lan tỏa và tự tái tạo trong dài hạn.
