Hiện tượng này kích thích sự quan tâm to lớn của xã hội đối với sức khỏe tâm lý của thanh thiếu niên và khiến các chuyên gia y tế tiến hành những cuộc thảo luận sâu sắc.
Tại buổi họp báo của Ủy ban Y tế và Sức khỏe Quốc gia, bác sĩ Hoàng Tuyết Băng của Bệnh viện số 6 Đại học Bắc Kinh chỉ ra rằng, mặc dù tương tác AI có thể cung cấp một số hỗ trợ cơ bản cho sự thể hiện cảm xúc của thanh thiếu niên, nhưng nó tuyệt đối không thể thay thế sự tương tác thực sự giữa con người với nhau.
Mạng xã hội và cảm giác cô đơn
Theo phân tích của bác sĩ Hoàng, thanh thiếu niên thường nhanh chóng chấp nhận các nền tảng AI tương tác do đặc điểm tâm lý của họ. Họ muốn tìm một đối tượng để chia sẻ mà không bị phán xét, vì vậy việc tương tác với AI trở thành một hiện tượng khá phổ biến.
Tuy nhiên, sự tương tác với máy móc này có thể ảnh hưởng đến khả năng xã hội của họ, gây ra cảm giác cô đơn và sự tách biệt cảm xúc.
Các hoạt động xã hội trước đây được thực hiện thông qua giao tiếp trực tiếp, còn ngày nay, việc giao tiếp qua màn hình đã khiến thanh thiếu niên mất đi sự huấn luyện cần thiết cho hành vi xã hội.
Bác sĩ Hoàng cho rằng, trong quá trình phát triển, thanh thiếu niên học hỏi quy tắc xã hội và cách biểu đạt cảm xúc thông qua giao tiếp. Quá trình xã hội hóa này rất quan trọng trong sự trưởng thành của họ.
Họ cần điều chỉnh nhận thức và hành vi của mình thông qua việc giao tiếp và phản hồi lẫn nhau nhằm đạt được sự hòa nhập với xã hội.
Hiệu ứng cô lập cảm xúc của AI
“Giao tiếp quá nhiều với AI sẽ khiến thanh thiếu niên dần mất khả năng kiểm soát các ranh giới xã hội”, bác sĩ Hoàng bày tỏ lo ngại về thực trạng này.
Ông nhấn mạnh rằng trong giao tiếp giữa con người, thanh thiếu niên có cơ hội học cách nhận diện trạng thái cảm xúc, chẳng hạn như nhận biết sự biến đổi cảm xúc của người khác qua biểu cảm khuôn mặt, giọng điệu và ngôn ngữ cơ thể của họ.
Những kỹ năng này đều được phát triển dần dần qua việc tương tác với người khác, trong khi tương tác với AI lại không thể cung cấp một môi trường học hỏi cảm xúc như vậy.
Theo thời gian, thanh thiếu niên có thể trở nên kém nhạy bén trong việc nhận biết cảm xúc của người khác, và khả năng giao tiếp xã hội của họ cũng có thể giảm sút, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp khi trưởng thành.
Tầm quan trọng của tương tác xã hội
Trong cuộc sống thực, thanh thiếu niên thường phải đối mặt với áp lực và đánh giá trong các tình huống xã hội khác nhau. Thực tế, những áp lực và phản hồi này không chỉ giúp họ nhận thức rõ về bản thân, mà còn thúc đẩy họ trưởng thành.
Việc giao tiếp một chiều với AI tuy có thể mang lại sự giải tỏa cảm xúc tạm thời, nhưng sự giải tỏa này không có phản hồi, do đó việc học hỏi cũng sẽ bị hạn chế rất nhiều.
Thông qua việc giao tiếp thực sự giữa người với người, thanh thiếu niên có thể tiếp thu quan điểm và kinh nghiệm sống của người khác, đồng thời xây dựng các kết nối cảm xúc hiểu biết lẫn nhau khi bày tỏ tâm tư của mình.
Những liên kết cảm xúc này là cơ sở của các mối quan hệ giữa các cá nhân, và nếu thiếu kết nối, thanh thiếu niên có thể rơi vào tình trạng cô lập, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Cảnh báo rủi ro từ thói quen tâm sự với AI
Với việc ngày càng đắm chìm vào tương tác với AI, nhiều thanh thiếu niên đã phản ánh xu hướng “phụ thuộc cảm xúc”, nghĩa là họ dần hình thành thói quen chỉ dựa vào AI, về lâu dài, họ trở nên lo lắng hoặc bất an hơn trong các tình huống xã hội, vì họ thiếu thực hành và cơ hội giao tiếp với con người.
Bác sĩ Hoàng nói: “Khi thanh thiếu niên không còn thích ứng với các tình huống giao tiếp trực tiếp, họ có thể cảm thấy lúng túng trong những khoảnh khắc giao tiếp quan trọng. Trong quá trình này, họ trở nên ngày càng máy móc, thiếu nhạy cảm với cảm xúc xung quanh, thậm chí đi đến một cuộc sống…robot hóa”.
Các nhà giáo dục và chuyên gia tâm lý khuyến nghị các tầng lớp xã hội, như gia đình, trường học và cơ sở y tế, cần tăng cường sự chú ý đối với hiện tượng này, khuyến khích thanh thiếu niên tham gia nhiều hơn vào giao tiếp thực tế.
Mặc dù sự phát triển nhanh chóng của công nghệ AI mang lại sự thuận tiện cho thanh thiếu niên, nhưng họ cần hiểu rằng tương tác và giao tiếp giữa con người với nhau mới là phần không thể thiếu trong sự phát triển khỏe mạnh.
Khi xử lý các vấn đề tâm lý, điều đáng tin cậy thực sự chính là những người xung quanh, chứ không phải là những cỗ máy vô cảm.
