Dân bản Nà Hắc bảo vệ rừng
Việc bảo vệ, giữ gìn những cánh rừng nguyên sinh đã trở thành bản sắc văn hóa của người dân bản Nà Hắc, thôn Đoàn Kết, xã Hà Lâu, huyện Tiên Yên (Quảng Ninh). Nà Hắc là bản xa nhất của huyện Tiên Yên, cũng là bản người Dao duy nhất của xã Hà Lâu nằm giáp khu rừng nguyên sinh, rừng phòng hộ đầu nguồn với diện tích khoảng 300ha.
Bản Nà Hắc có 30 nóc nhà của đồng bào người Dao nép bên bìa rừng nguyên sinh nằm cách trung tâm xã Hà Lâu hơn 15km. Từ đường bê tông của khu dân cư, đường vào rừng là đường đất, dài khoảng 4 km và phải lội qua 10 đoạn suối.
Căn nhà của ông Chìu Chăn Lỷ (56 tuổi) được dựng ngay lối ra vào rừng. Ông Chìu Chăn Lỷ cho biết đã sống ở đây hơn 40 năm và biết rõ từng gốc cây, tảng đá trong khu rừng.
Suốt nhiều năm được sống với rừng và giữ rừng, dù nằm trong nhà, nhưng nghe cũng đoán đúng gần hết tiếng bước chân của người dân trong thôn. Nhiều lần tuy đã ngủ say nhưng hễ nghe tiếng bước chân lạ là ông biết ngay rồi ra tìm cách hay thông báo để ngăn không cho họ vào rừng.
 |
Ông Chìu Chăn Lỷ. |
“Ở đây có cây táu, cây mai có giá trị. Năm ngoái có người vào đây cho tiền nhưng tôi không lấy. Rồi họ có lên rừng định lấy và tôi gọi điện ngay cho xã để làm việc, rồi họ bỏ chạy”, ông Lỷ nói.
Bên mảnh ruộng nước hơn 1.300m2 đang cấy vụ lúa mới, anh Chìu Vằn Chăn vui vẻ cho biết, cánh rừng nguyên sinh phía xa có rất nhiều cây gỗ lát cổ thụ mấy người ôm không xuể, cả nhiều loại chim thú quý.
“Biết đây là rừng phòng hộ nên bà con chúng tôi bảo nhau giữ gìn, bảo vệ rừng. Nhưng không ai được vào đó chặt cây, săn thú mà chỉ nhặt nấm chẹo, quả mây hay các loại lá cây thuốc vì ở đây không cho phá đâu, cả thôn sẽ ghét đấy”, anh Chăn nói.
Từ năm 2015, với sự đầu tư của Nhà nước, các ngầm tràn được xây dựng nên đường vào thôn Đoàn Kết dễ dàng hơn. Giao thông thuận lợi giúp thúc đẩy kinh tế - xã hội, nhưng cũng vô tình khiến việc bảo vệ rừng nguyên sinh thêm vất vả. Dân bản cho biết, không ít lần các đối tượng lạ mặt vào bản dọa dẫm, mua chuộc bà con để được vào rừng khai thác gỗ nhưng đều bị dân bản kiên quyết từ chối.
Bảo vệ nguồn lợi tự nhiên
Không chỉ giữ rừng, các hộ trong bản còn có hương ước bảo vệ nguồn lợi tự nhiên từ những con suối chảy dọc quanh bản. Trước đây, khi bản có khách quý thì dân bản mới vào thác Cá Nhảy nằm trong rừng nguyên sinh bắt cá đãi khách. Sau đó, do số lượng cá tự nhiên tại thác Cá Nhảy có chiều hướng giảm sút, việc khai thác cá cũng được chấm dứt nhằm bảo vệ đa dạng sinh học.
Ông Lã Văn Vi, Phó Chủ tịch UBND xã Hà Lâu cho biết, hàng năm UBND xã và Ban công tác mặt trận thôn tổ chức họp dân xây dựng các quy ước, hương ước trong đó có bảo vệ nguồn sinh thủy, bảo vệ rừng không cho phép các đối tượng lạ mặt khác vào chặt phá trái phép hoặc khai thác nguồn lợi thủy sản trái phép.
“Bà con vừa là chủ thể vừa là người quản lý, hưởng thụ nguồn lợi từ rừng. Đây là kênh thông tin giúp chúng tôi bảo vệ rừng”, ông Vi nói.
Theo ông Hoàng Văn Khánh, Hạt trưởng hạt Kiểm lâm huyện Tiên Yên, bên cạnh chốt bảo vệ rừng gồm lực lượng kiểm lâm, công an và cán bộ xã nhưng chính dân bản Nà Hắc mới là những người giữ rừng thực thụ.
“Chúng tôi được giao 11 cán bộ, công chức, lao động nhưng bảo vệ hàng trăm ha rừng nên việc nắm bắt đôi khi còn hạn chế. Riêng Hà Lâu chúng tôi cử 2 đồng chí ở tại địa bàn để quản lý bảo vệ động vật hoang dã, bảo vệ rừng. Vì vậy việc ra vào của các đối tượng được người dân phát hiện đầu tiên và cũng là nguồn tin quan trọng với chúng tôi”, ông Khánh nói.
