Ngày 16/8, cùng với các trường học nhiều nơi ở Phần Lan, trường học trên đảo Sottunga khai giảng năm học 2023 - 24. Nhưng, khác với các trường khác, năm học này, ngôi trường khang trang mới được tu bổ lại cách đây chưa lâu chỉ có một học sinh duy nhất là Sven Sandbling, vừa tròn bảy tuổi.
Sottunga là một trong tám “kunta” (tiếng Phần Lan) nhỏ nhất của Phần Lan, thuộc quần đảo Ahvenanmaa hay Åland (tiếng Thụy Điển) nằm ở phía tây nam Phần Lan. Vào năm 2017 Sottunga chỉ có 92 dân, được xếp là kunta nhỏ nhất cả nước về dân số và trường học ở đây có 3 học sinh. Tháng 6/2019 các học sinh này học xong lớp 9 và chuyển đi học tiếp ở hai nơi khác. Kể từ đó, ngôi trường vắng bóng học sinh, không đứa trẻ nào ghi danh trước Sven.
Trường Sottunga rộng và đẹp đến bất ngờ. Một tòa nhà hai tầng với tường gạch và mái ngói đỏ, ba phòng học, phòng ăn sơn màu hồng theo yêu cầu của các học sinh khóa trước, phòng tập thể dục lớn, phòng âm nhạc với một dãy nhạc cụ treo rải rác, phòng giáo viên, phòng học sinh.
Việc Sven đi học và ngôi trường được mở cửa trở lại đã được mọi người dân trên đảo vui mừng, chờ đón. Đài phát thanh Åland đã đưa tin này từ mấy hôm trước và sáng sớm ngày khai giảng một số người đến chúc mừng cậu học trò mới của trường. Eric Sandbling, bố của Sven nói: “Mọi người coi hôm nay như là một ngày lễ trên đảo. Rất nhiều người nói rằng thật tuyệt vời biết bao khi ngôi trường mở cửa trở lại và từ đó vang lên tiếng trẻ em.”
Thật ra ở Sottunga còn có 12 đứa trẻ trong độ tuổi đi học, song chỉ một mình Sven đến học ở trường, còn 11 đứa trẻ khác không đến trường mà chọn tự học ở nhà.
 |
Cô Pia Ek và Sven trong giờ học đầu tiên (Ảnh: Helsingin Sanomat). |
Gia đình Sven từ Thụy Điển chuyển đến Phần Lan mới cách đây hai năm. Bố mẹ Sven không hài lòng với trường học ở Thụy Điển vì vậy họ bắt đầu tìm một nơi mà tiếng Thụy Điển cũng được nói và cách xa sự xô bồ, náo nhiệt của thành phố, để sống. Sottunga, hòn đảo nhỏ trên quần đảo Åland ở phía tây nam Phần Lan, cách Thụy Điển không xa là nơi họ chọn. Ban đầu họ chỉ định ở thử nghiệm, nhưng thấy điều kiện thích hợp họ đã nhanh chóng quyết định ở lại lâu dài.
Một năm trước khi Sven đến tuổi đi học, Bố cậu bé gọi điện đến chính quyền Sottunga để hỏi về trường học cho con trai. Câu trả lời anh nhận được từ người phụ trách giáo dục của 3 kunta thuộc quần đảo, là: “Tất nhiên chúng tôi sẽ mở cửa trường học." Chính quyền thực sự không có lựa chọn nào khác, bởi vì nếu để Sven đi phà đến trường học ở một đảo khác lớn hơn, ngày học sẽ kéo dài đến mười giờ.
Sau khi tiếng chuông của trường rung lên, cả nhà tiễn Sven vào lớp. Trong phòng học rộng, hai chiếc bàn được đặt cạnh nhau đang chờ đợi. Chiếc nhỏ hơn dành cho Sven, chiếc lớn hơn dành cho cô giáo Pia Ek khi cô muốn ngồi cạnh học sinh của mình.
Cô Ek đã chuẩn bị cho ngày này của mình suốt mùa hè. Bài học đầu tiên là tìm hiểu “trình độ” của học trò một cách khéo léo. Ek bảo Sven xếp các ô viết chữ cái lên tường để xem Sven có biết các chữ cái, biết đọc, có nhận ra các con vật trong tranh hay không; có thể nghĩ ra những từ khác bắt đầu bằng cùng một chữ cái hay không. Ek kiểm tra xem Sven có thể tập trung, có thể đếm, xử lý lỗi như thế nào?
Sven xếp các chữ cái dễ dàng, đọc chưa được. Song Ek không sửa. Cô muốn Sven lưu giữ những ký ức đáng nhớ trong ngày đầu tiên đến trường. Câu nói yêu thích, được lặp lại nhiều lần của Eki là: Thật may mắn! Thật may là em biết viết tên của chính mình. Thật may là em đã nhận ra khi các chữ cái bị xếp sai vị trí trên tường. Thật may mắn khi em luôn có thể thử lại.
 |
Sven xếp các chữ cái lên bảng trong giờ học đầu tiên (Ảnh: Helsingin Sanomat). |
Mặc dù là một kunta nhỏ nhất Phần Lan về dân số, song Sottunga đang có tỷ lệ tăng dân số nhanh, có lẽ là cao nhất cả nước. Bốn năm trước, Sottunga chỉ có 92 dân nhưng hiện nay đã có 111 người. Sự gia tăng đó là nhờ những người nhập cư, cụ thể là những người từ Thụy Điển chuyển đến vì lý do đi học của trẻ em.
Ở Phần Lan trẻ em ở độ tuổi đi học không bắt buộc phải đến trường mà có thể học ở nhà. Trong khi đó ở Thụy Điển trẻ bắt buộc phải đến học ở trường. Bởi vậy trong những năm gần đây một số gia đình ở Thụy Điển muốn trẻ được học tại nhà đã chuyển đến Sottunga.
Tuy nhiên, số lượng trường học vẫn đang giảm dần ở Phần Lan. Nhiều trường làng sẽ bị đóng cửa và việc học sẽ dồn lại ở các trường lớn với hơn 500 học sinh. Trong mười năm qua, hơn 600 trường học trên khắp Phần Lan đã đóng cửa hoặc sáp nhập với một trường khác. Ngày càng nhiều địa phương chỉ có chung một trường học và nhiều học sinh phải đi hàng chục cây số để đến trường.
Mặc dù tương lai của trường Sottunga hiện đã được đảm bảo trong một thời gian, nhưng nhiều điều vẫn còn bỏ ngỏ. Ai sẽ lo bữa trưa cho cô và trò khi những người sửa chữa bến cảng hoàn thành công việc của họ? Việc giảng dạy sẽ như thế nào nếu trường đôi khi có một học sinh lớp một và một học sinh lớp năm? Bữa tiệc Giáng sinh của một học sinh sẽ tổ chức như thế nào?
Nhưng cô Pia Ek đã nghĩ ra các phương án cho việc đó. Nếu Sven dám trình diễn, cậu có thể lên sân khấu của phòng thể dục để ngâm thơ hoặc hát. Hoặc nếu gia đình hào hứng tập luyện, có thể cùng diễn một vở kịch và mời cả Sottunga đến xem. Ít nhất là địa điểm đã có: phòng tập thể dục của trường đủ chỗ cho tất cả khán giả là 111 cư dân của kunta.
Pia Ek nói: “Đó là lời cảm ơn tới dân làng, những người đã giúp đỡ chúng tôi bằng nhiều cách”.
