Bước ngoặt của giáo dục nghề nghiệp
Ngày 22/8/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, vạch ra lộ trình chiến lược với những mục tiêu và giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Một trong những nhiệm vụ, giải pháp quan trọng được nêu trong Nghị quyết số 71 là: Cải cách, hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, tạo đột phá phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao.
Theo đó, Bộ Chính trị yêu cầu tập trung phát triển hệ thống các cơ sở giáo dục nghề nghiệp; sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp hiện có bảo đảm tinh gọn, hiệu quả, đạt chuẩn; lựa chọn đầu tư nâng cấp các cơ sở hoạt động hiệu quả, ưu tiên đầu tư hiện đại cho một số trường cao đẳng chất lượng cao đạt chuẩn quốc tế.
Cải cách mô hình giáo dục nghề nghiệp, bổ sung cấp trung học nghề tương đương cấp trung học phổ thông; đổi mới mạnh mẽ chương trình, phương thức đào tạo, ứng dụng công nghệ, quản trị chất lượng, bảo đảm hiệu quả, thực chất theo các tiêu chuẩn quốc tế.
Hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy liên kết nhà trường - doanh nghiệp, tăng cường đào tạo tại doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của thị trường, nhất là đào tạo kỹ năng nghề trong các lĩnh vực công nghệ cao. Đặt hàng, giao nhiệm vụ đào tạo giáo viên, giảng viên giáo dục nghề nghiệp từ ngân sách nhà nước.
Ưu tiên bố trí kinh phí từ ngân sách nhà nước cho đào tạo nhân lực có kỹ năng nghề cao trong các ngành nghề kỹ thuật, công nghệ và phục vụ các chương trình, dự án chiến lược, trọng điểm quốc gia. Xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo nghề chất lượng cao cho đồng bào người dân tộc thiểu số ở các ngành nghề phù hợp.
Có chính sách thu hút chuyên gia, người lao động tay nghề cao tham gia giảng dạy, hướng dẫn kỹ năng nghề. Khuyến khích doanh nghiệp thành lập cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Có cơ chế thành lập quỹ đào tạo nhân lực của doanh nghiệp, thúc đẩy doanh nghiệp hỗ trợ đào tạo lại, đào tạo nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động.
Khẳng định quyền tự chủ cho cơ sở giáo dục
PGS.TS Huỳnh Thành Đạt - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương - nhận định: Nghị quyết số 71 đưa ra một điểm mới mang tính đột phá, trong đó khẳng định quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện của các cơ sở giáo dục, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính.
Đây là sự thay đổi căn bản trong tư duy của Đảng về quản trị giáo dục, xóa bỏ quan niệm trước đây “chỉ những cơ sở tự bảo đảm tài chính mới được hưởng quyền tự chủ”, thay vào đó khẳng định tự chủ là một quyền mang tính nguyên tắc của mọi cơ sở giáo dục nghề nghiệp, bất kể quy mô hay năng lực tài chính.
Nghị quyết 71 mở ra cơ hội để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, không phân biệt điều kiện tài chính, được phát huy tính chủ động, sáng tạo trong quản lý, đào tạo, nghiên cứu và hợp tác; quyền tự chủ được đặt song hành với trách nhiệm giải trình, nhằm bảo đảm công khai, minh bạch, xây dựng niềm tin xã hội; mở rộng không gian hợp tác, hội nhập quốc tế.
Giúp các cơ sở linh hoạt, chủ động hơn trong tiếp cận chương trình tiên tiến, hợp tác đào tạo với doanh nghiệp, tổ chức quốc tế; khẳng định vị trí, vai trò trung tâm của cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong hệ thống giáo dục quốc dân. Tự chủ không chỉ là công cụ quản lý, mà còn là cách để khẳng định thương hiệu, uy tín, đóng góp thiết thực vào phát triển kinh tế - xã hội.
GS.TS Dương Quý Sỹ - Ủy viên Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực - cho rằng, Nghị quyết số 71 đã mang lại quan điểm đổi mới mang tính đột phá cho phát triển giáo cụ nghề nghiệp, lấy “tự chủ đi kèm trách nhiệm giải trình” và hội nhập theo chuẩn khu vực/quốc tế làm mục tiêu xuyên suốt.
Điểm mới nổi bật trong quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 71 là tính đột phá về tư duy chiến lược và chính sách mang tính toàn diện, đồng bộ từ đổi mới thể chế đến cơ chế đặc thù: “bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho cơ sở giáo dục nghề nghiệp, không phụ thuộc mức độ tự chủ tài chính”. Đây thực sự là một quan điểm rất mới.
Dưới góc nhìn doanh nghiệp đào tạo nghề, ông Bùi Xuân Quảng - Chủ tịch Tập đoàn An Dương, đơn vị chuyên đào tạo nghề cho lao động xuất khẩu - nhận định: Nghị quyết 71 đã tạo ra một hành lang pháp lý và chính sách vững chắc, nhưng quan trọng hơn, nó tạo sự cộng hưởng mạnh mẽ với những mô hình giáo dục đã khẳng định chất lượng.
Nghị quyết xác định "Giáo dục nghề nghiệp giữ vai trò then chốt trong phát triển lực lượng lao động kỹ năng cao". Các quan điểm chỉ đạo như "học đi đôi với hành", "nhà trường gắn liền với xã hội" và đào tạo "công dân toàn cầu" được nhấn mạnh xuyên suốt.
Theo ông Bùi Xuân Quảng, Nghị quyết 71 mở đường cho việc "thu hút nguồn lực xã hội", khuyến khích khu vực tư nhân tham gia vào sự nghiệp giáo dục. Sự tồn tại và phát triển của các tổ chức giáo dục tư nhân là bằng chứng thuyết phục nhất cho tính đúng đắn của chủ trương xã hội hóa. Theo đó, doanh nghiệp không chỉ đóng vai trò là một đơn vị cung cấp dịch vụ, mà đã trở thành một đối tác chiến lược, chia sẻ gánh nặng và cùng Nhà nước.
