Dù “hot”, song ngành hàng không trên toàn thế giới vẫn phải đối mặt với vấn đề khó tuyển nhân sự.
Nhu cầu nhân lực tăng cao
Theo Báo cáo “Viễn cảnh phi công và kỹ thuật viên 2024” (PTO) của Boeing, đội bay thương mại toàn cầu sẽ có những bước phát triển mạnh mẽ. Điều đó kéo theo nhu cầu rất lớn về nhân lực ngành hàng không.
Nhằm bảo đảm sức tăng trưởng dài hạn của lữ hành hàng không, các hãng hàng không thương mại sẽ cần tuyển thêm 674 nghìn phi công, 716 nghìn kỹ thuật viên bảo trì và 980 nghìn thành viên phi hành đoàn. Còn theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), ngành hàng không đang cần khoảng 350.000 phi công trong vòng 2 năm tới, nhưng việc thu hút nhân lực vấp phải không ít khó khăn.
Báo cáo PTO dự báo, từ nay đến năm 2043, nhu cầu nhân sự mới chủ yếu phát sinh trong phân khúc máy bay một lối đi (ngoại trừ ở châu Phi và Trung Đông là nơi nhu cầu máy bay thân rộng vẫn chiếm ưu thế). Lục địa Á - Âu, Trung Quốc và Bắc Mỹ chiếm hơn một nửa nhu cầu tuyển dụng nhân sự mới của ngành. Cũng theo báo cáo, Nam Á, Đông Nam Á và châu Phi là các khu vực có tốc độ tăng trưởng nhân sự nhanh nhất, nhu cầu dự kiến tăng hơn gấp ba lần trong vòng 20 năm tới; khoảng 2/3 số nhân sự mới sẽ thay thế lượng nhân sự hao hụt, 1/3 phục vụ nhu cầu tăng trưởng đội bay thương mại.
Trong thông báo tuyển phi công nhằm phục vụ kế hoạch phát triển các đường bay mới, mức thu nhập tối đa mà các hãng hàng không ở Việt Nam đưa ra lên đến 13.300 USD/tháng (khoảng 300 triệu đồng) cho cơ trưởng dòng máy bay thân rộng Boeing 787, cơ phó là 8.000 USD/tháng (khoảng 180 triệu đồng). Ngoài ra, các phi công còn được nhận nhiều chế độ đãi ngộ hậu hĩnh như: Người nhà của phi công sẽ được hưởng ưu đãi giá vé máy bay lên đến 90%.
Báo cáo của Vietnam Airlines cho biết, mức lương trung bình của phi công hãng Hàng không quốc gia Việt Nam là 132,5 triệu đồng/tháng, tương đương khoảng 1,6 tỷ đồng/năm. Còn báo cáo thường niên của Vietjet thể hiện, thu nhập trung bình của phi công là 180 triệu đồng/tháng, tương ứng khoảng 2,2 tỷ đồng/năm.
Theo PGS.TS Trần Hoài An - Chủ tịch Hội đồng Học viện Hàng không Việt Nam, ngành hàng không dân dụng Việt Nam hiện có khoảng 44.000 nhân lực ở ba nhóm 3 lĩnh vực chính gồm khai thác vận tải, khai thác cảng và đảm bảo hoạt động bay. Theo dự báo, con số này sẽ đạt hơn 58.000 người vào năm 2025, trong đó khối hành chính sự nghiệp tăng 2 - 3%/năm, khối các doanh nghiệp hàng không tăng 4 - 5%/năm, khối các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ hàng không và phi hàng không khác tăng 4 - 5%/năm.
Tại Việt Nam, dự báo đến năm 2030, có khoảng 30 sân bay và một số sẽ được xây dựng mới, một số nhà ga mới. Đáng chú ý, nhu cầu nhân lực ngành hàng không sẽ tăng cao khi Sân bay quốc tế Long Thành đi vào khai thác. Một số ngành đang thiếu nhân lực ở các lĩnh vực có thể kể đến như giám sát sân bay, quản trị không lưu, kỹ sư máy bay, bảo dưỡng máy bay và nhất là phi công chuyên nghiệp.
“Cây cao quả ngon” nhưng… khó trèo
Bạn Trần Ngọc (17 tuổi, học sinh Trường THPT Đoàn Thị Điểm) chia sẻ, bản thân đang tìm hiểu ngành Kỹ thuật hàng không của Đại học Bách khoa Hà Nội. Tuy nhiên, Trần Ngọc vẫn còn nhiều băn khoăn liên quan tới ngành nghề.
“Bố mẹ em nói, nếu xác định theo công việc này thì phải chuẩn bị sức khỏe, bởi nghề này khá là vất vả. Bên cạnh đó, công việc yêu cầu sự tỉ mỉ, cẩn thận, tuân thủ tuyệt đối theo đúng tài liệu bảo dưỡng… Đây là công việc có yêu cầu rất cao về tính trách nhiệm vì về cơ bản, nó liên quan đến tính mạng của hàng trăm, hàng nghìn hành khách và phi hành đoàn. Ngoài ra thì làm bảo dưỡng ngoại trường cũng phải làm khuya nữa”, Trần Ngọc chia sẻ.
Còn theo anh Nguyễn Hoàng Huy (24 tuổi, hiện đang học ngành hàng không tại New Zealand), mặc dù đây là ngành học có nhiều cơ hội, mức lương hấp dẫn song, mức học phí dành cho một khóa huấn luyện phi công không phải gia đình nào cũng có thể tiếp cận được. Với thời gian đào tạo dao động từ 18 - 20 tháng, mức học phí lên đến 1,8 tỷ đồng. Trong đó, giai đoạn huấn luyện bay ở nước ngoài chiếm nhiều chi phí nhất khoảng 57.000 USD - 65.000 USD (tương đương 1,3 - 1,6 tỷ đồng). Học phí của giai đoạn huấn luyện lý thuyết là 134 triệu đồng còn huấn luyện phối hợp tổ bay cũng khoảng 99 triệu đồng.
Song trên thực tế, chi phí còn cao hơn nhiều bởi thời gian học tại nước ngoài, học viên cần chi trả các khoản ăn, ở, chi phí sinh hoạt khá đắt đỏ. Chưa kể, nếu phải học lại môn, chi phí cho mỗi môn cũng tương đối cao.
Hoàng Huy cũng cho biết, rất nhiều bạn bè của anh đã phải gác lại giấc mơ học phi công vì học phí quá đắt đỏ. Anh cũng chia sẻ thêm, bên cạnh vấn đề tài chính thì để trở thành phi công, học viên phải đáp ứng rất nhiều tiêu chuẩn nghiêm ngặt về trình độ ngoại ngữ, thể lực và chức năng sinh lý. Ngoài ra, học viên còn phải có khả năng phối hợp và giao tiếp tốt, lên kế hoạch, kỹ năng định hướng, dẫn đường, khả năng tập trung cao độ trong một thời gian dài.
“Sau khi đã trải qua và đáp ứng được tất cả những điều kiện đó, ngay cả khi đã trở thành phi công chính thức, muốn giữ được bằng lái, mỗi năm các phi công phải trải qua từ 1 đến 2 đợt khám sức khỏe và 6 kỳ thi chuyên môn. Tuy vất vả, nhưng thực tế thì đây là ngành nghề mở ra nhiều cơ hội, mức lương cao, đãi ngộ tốt, được đi nhiều nơi trên thế giới nên tôi vẫn quyết tâm theo đuổi. Tôi sắp hoàn thành chương trình học tại New Zealand và tôi dự định sẽ ứng tuyển tại Vietnam Airlines”, Hoàng Huy chia sẻ.
