Đổi mới văn hóa quản lý vẫn mang tính kinh nghiệm
PGS.TS Trần Thị Minh Hằng cho biết, hoạt động quản lý là hoạt động giáo dục quan trọng nhất, trong đó, điều hành hoạt động là người đứng đầu trong nhà trường. Hiện nay, phần lớn hoạt động này còn mang tính kinh nghiệm và “linh hoạt” theo phương pháp quản lý của người đứng đầu.
Trong nhiều năm qua, phong trào đổi mới phương pháp dạy học gắn liền công tác đổi mới quản lý đã được triển khai rộng khắp trong toàn ngành Giáo dục. Thực tế cho thấy, việc sử dụng phương pháp quản lý nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo lấy đội ngũ cán bộ, GV và học sinh làm trung tâm là động lực phát triển mạnh mẽ các trường học. Song quá trình đổi mới cũng bộc lộ một số khó khăn nhất định.
Nếu chỉ tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học mà không chú ý vào đổi mới văn hóa quản lý, đó là nâng cao năng lực quản lý thể hiện trong quản lý, chỉ đạo điều hành - kiểm tra đánh giá, làm đòn bẩy thì việc đổi mới phương pháp dạy học khó mang lại hiệu quả cao về sản phẩm là chất lượng giáo dục.
Chất lượng quản lý được hình thành từ trách nhiệm, trí tuệ, bản lĩnh của người cán bộ quản lý. Sản phẩm của đổi mới công tác quản lý là chất lượng văn hóa, chất lượng hạnh kiểm, chất lượng các phong trào thi đua. Warrd đã nói: “Người thầy trung bình chỉ biết nói. Người thầy giỏi biết giải thích. Người thầy xuất chúng biết minh họa. Người thầy vĩ đại biết cách truyền cảm hứng”. Câu nói này không chỉ đúng với người thầy mà còn đúng với cho người quản lý giỏi vừa nói hay, giải thích giỏi, minh chứng đúng, khơi dậy niềm say mê, nhiệt thành của đội ngũ.
Cần đổi mới tư duy
Theo PGS.TS Trần Thị Minh Hằng, để nâng cao năng lực quản lý ở trường phổ thông, trước hết phải đi từ đổi mới tư duy. Tư duy là cơ sở để hình thành năng lực trí tuệ, là một trong những điều kiện để đạt tới các phẩm chất trí tuệ khác.
Trong công tác quản lý, tư duy sáng tạo có vai trò đặc biệt quan trọng, là một dạng tư duy độc lập, tạo ra ý tưởng mới độc đáo và có hiệu quả giải quyết vấn đề cao.
Những yếu tố của tư duy cần được bồi dưỡng là: Bồi dưỡng nhân cách sáng tạo, bồi dưỡng lòng nhiệt tình say mê, lòng tin, bồi dưỡng tinh thần giám nghĩ, giám làm, dám chịu đựng gian khổ; bồi dưỡng tính khiêm tốn học hỏi vươn lên.
Bồi dưỡng năng lực tự quản lý của người cán bộ quản lý cũng là công việc cần phải làm: Tự mình quản lý chính bản thân mình để lãnh đạo, điều hành đơn vị hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Tự quản lý cũng đồng nghĩa với tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Cần bồi dưỡng năng lực cán bộ cho cán bộ các cấp từ tổ trưởng, tổ phó trở lên đối với GV và cả HS là lớp trưởng, lớp phó. Phân cấp, giao quyền, chế độ cho cán bộ các cấp. Hay nói khác đi là phải xây dựng văn hóa quản lý.
Văn hóa quản lý của hiệu trưởng biểu hiện văn hóa nhà trường
Tất cả mối quan hệ này được được thể hiện có hiệu quả khi hiệu trưởng giao tiếp với mọi người trên nguyên tắc tôn trọng, động viên, khuyến khích, sự cảm thông và tình yêu thương và đảm bảo lợi ích của các bên tham gia. Văn hóa thể hiện ở hiệu trưởng trong cách ra quyết định, xử lý các tình huống và cách duy trì được các mối quan hệ xã hội.
Đồng thời, người quản lý phải nhiệt tình, tận tâm trong công việc, có kiến thức về khoa học quản lý, luôn đổi mới và sáng tạo trong công việc; Hiệu trưởng luôn thể hiện sự khiêm tốn, tự giác, tích cực học tập để năng cao năng lực, luôn xây dựng đoàn kết trong tập thể, sống hòa đồng, vui vẻ với mọi người.
Như vậy, văn hóa quản lý của hiệu trưởng luôn thể hiện hiệu trưởng là trung tâm tạo nên uy tín và xây dựng được bầu không khí tâm lý trong tập thể, luôn biểu hiện trong các mối quan hệ với vai trò là thủ lĩnh, là người đi đầu dẫn dắt mọi người cùng phát triển theo mục tiêu chung của tập thể.
Văn hóa quản lý của hiệu trưởng biểu hiện văn hóa nhà trường, các thành viên trong nhà trường sẽ học tập và làm theo hiệu trưởng từ tác phong làm việc đến ngôn ngữ trong giao tiếp ứng xử với mọi người. Như vậy xây dựng văn hóa nhà trường phải bắt đầu từ xây dựng văn hóa quản lý của hiệu trưởng.
Năng lực của người cán bộ quản lý thể hiện rất rõ ở việc đầu tư xây dựng kế hoạch, xây dựng các văn bản chỉ đạo, xây dựng một tập thể sư phạm đoàn kết, mẫu mực, tâm huyết với nghề nghiệp, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao. Thu hút, đào tạo được nhiều GV giỏi, cán bộ quản lý giỏi, lấy giáo dục mũi nhọn làm đòn bẩy để nâng cao chất lượng giáo dục.
