Xung đột Nga - Ukraine đang đứng trước cơ hội bước ngoặt kết thúc một cách rõ ràng chưa từng có sau hơn 3 năm, nhưng một loạt những động thái cho thấy bước ngoặt này vẫn đầy yếu tố rủi ro.
Bước đi mang tính đột phá trong chuỗi các diễn biến gần đây là cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Alaska hôm 15/8. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên lãnh đạo hai nước Mỹ - Nga đối thoại trực tiếp với nhau kể từ năm 2019 và được đánh giá là diễn ra mang tính xây dựng và nồng ấm.
Giới chức chính quyền Tổng thống Donald Trump đều chung quan điểm đánh giá đây là “ánh sáng cuối đường hầm”, mở ra cơ hội cho một nền hòa bình lâu dài giữa Nga và Ukraine. Trên thực tế, sự kiện này cũng đã nhanh chóng dẫn tới loạt sự kiện mang tính lịch sử sau đó và đưa triển vọng hòa bình đến gần hơn bao giờ hết trong hơn 3 năm xung đột vừa qua.
Chỉ 3 ngày sau, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có cuộc họp với Tổng thống Ukraine và các nhà lãnh đạo chủ chốt đến từ châu Âu tại Nhà Trắng để bàn bước đi tiếp theo với Nga. Ngay sau khi cuộc họp này kết thúc, ông Trump đã chủ động gọi điện cho Tổng thống Nga thông báo, đẩy tiến trình hòa bình tiến thêm một bước.
Giới chức Nga kể từ sau cuộc gặp thượng đỉnh ở Alaska hôm 15/8 cũng lên tiếng hoan nghênh thiện chí tìm kiếm hòa bình của Tổng thống Mỹ. Tuy nhiên, Moscow cũng không quên nhắc Ukraine và các đồng minh châu Âu cần tránh các hành động mang tính “chọc gậy bánh xe” làm phức tạp hơn tiến trình hòa bình.
Lo ngại này của Nga là có cơ sở khi Ukraine và châu Âu hiện vẫn sẵn sàng gây sức ép với Nga bằng các lệnh trừng phạt song song với thiện chí hòa đàm. Ngay sau các cuộc họp thượng đỉnh vừa qua, Liên minh châu Âu (EU) tuyên bố đang đặt sẵn lên bàn gói trừng phạt thứ 19 nhằm vào nền kinh tế Nga và dự kiến sẽ áp dụng vào tháng 9 nếu mọi việc không diễn ra như mong muốn.
Lý do EU vẫn đang chuẩn bị sẵn lệnh trừng phạt mới nhằm vào Nga là việc Moscow đến nay vẫn không đưa ra bất kỳ cam kết nào về việc ngừng bắn tại Ukraine. Trong một diễn biến mới nhất, ngày 21/8, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kêu gọi Mỹ cần có hình thức trừng phạt Nga một cách mạnh mẽ nếu Moscow không sẵn sàng cho cuộc gặp thượng đỉnh song phương với Kiev.
Nga luôn giữ quan điểm mọi lệnh trừng phạt của EU hay Mỹ nhằm vào Moscow đều là bất hợp pháp và sẽ không khiến Nga thay đổi lập trường. Trong khi đó, ngay trước thời điểm về cuộc hòa đàm thượng đỉnh Nga - Ukraine có thể diễn ra, loạt thông tin đe dọa trừng phạt Moscow đến từ EU và Ukraine có thể khiến triển vọng này trở nên mong manh hơn.
Cho đến nay, dù giới chức Nga luôn hoan nghênh kết quả các cuộc gặp cấp cao vừa qua nhưng không tỏ ra quá sốt sắng với hòa đàm. Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov khẳng định nước này không từ chối bất kỳ hình thức đối thoại nào liên quan đến giải pháp cho cuộc xung đột, kể cả cuộc gặp giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Zelensky hay cuộc gặp ba bên với Mỹ tham gia.
Tuy nhiên, Moscow tuyên bố những cuộc gặp cấp lãnh đạo quốc gia như vậy cần được chuẩn bị kỹ lưỡng và chu đáo nhất có thể và những lợi ích an ninh của Nga phải được các bên tôn trọng một cách tuyệt đối. Quá trình chuẩn bị như vậy hiện không thể xác định được chính xác mất bao lâu, do đó triển vọng về một bước ngoặt trong hòa đàm phía trước vẫn còn khá mong manh.
