Triển khai Chương trình GDPT 2018, đối với bộ môn Âm nhạc cấp THPT trong bối cảnh thiếu giáo viên trầm trọng ở Hà Nội đã được thầy Nguyễn Khắc Lý giải quyết qua một loạt giải pháp sáng tạo.
Thầy giáo đa tài
Trong hội trường xét duyệt Giải thưởng Nhà giáo Hà Nội tâm huyết, sáng tạo năm 2024, tiếng sáo Mèo da diết của nhà giáo Nguyễn Khắc Lý - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Phùng Khắc Khoan (Thạch Thất, Hà Nội) qua giai điệu “Xuân về trên bản Mèo” khiến Hội đồng xét duyệt và các thầy, cô giáo có mặt ấn tượng.
Một thầy giáo với chuyên môn Hoá học, Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn lại có khả năng chơi nhạc cụ điêu luyện rất hiếm có. Càng khâm phục hơn khi thầy Lý không được đào tạo bài bản về chuyên môn âm nhạc mà chỉ tự học, học qua các khóa học trực tuyến với mục đích có thêm kiến thức để truyền cảm hứng đến học trò.
Tại Trường THPT Phùng Khắc Khoan, âm nhạc đã trở thành một phần không thể thiếu trong chương trình giảng dạy ngay từ năm đầu tiên áp dụng Chương trình GDPT 2018. Thay đổi này có được nhờ sự tiên phong, tâm huyết của thầy Nguyễn Khắc Lý.
Theo thầy Lý, âm nhạc có vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng tâm hồn và phát triển toàn diện học sinh THPT; giúp các em giải tỏa căng thẳng, cân bằng cảm xúc và thể hiện bản thân. Âm nhạc đồng thời trở thành cầu nối giữa quá khứ - hiện tại - tương lai, để học sinh có điều kiện phát triển toàn diện trên con đường học tập và trưởng thành.
Từ năm học 2022 - 2023, Chương trình GDPT 2018 bắt đầu áp dụng cho khối 10, môn Âm nhạc lần đầu tiên được giảng dạy ở chương trình THPT, góp phần hài hoà, cân bằng giữa các môn học. Tuy nhiên, triển khai môn Âm nhạc ở các trường THPT đang gặp nhiều khó khăn, hạn chế trong tổ chức cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên. Ví như, đa phần trường THPT, kể cả trường đạt chuẩn quốc gia được xây dựng theo kiến trúc truyền thống, có phòng chức năng nhưng chỉ đáp ứng được yêu cầu về giáo dục theo chương trình cũ.
Nay, đưa âm nhạc vào giảng dạy, đòi hỏi phải có những đơn nguyên riêng như: Phòng tập hát, phòng học nhạc cùng hệ thống trang thiết bị, nhạc cụ phục vụ quá trình dạy và học. Kinh phí đầu tư cho vấn đề này không nhỏ, vượt quá khả năng của các trường.
Về đội ngũ giáo viên, hầu hết trường THPT chưa có định biên giáo viên dạy môn Âm nhạc, nên việc tuyển bao nhiêu giáo viên dạy môn học này cũng đặt ra cho các nhà trường vấn đề không dễ giải quyết. Tại Hà Nội, khối THPT có 241 trường nhưng chỉ 30 trường có giảng dạy bộ môn Âm nhạc (tỷ lệ 12,45%).
Nỗ lực, sáng tạo
Từ thực tế đó, thầy Nguyễn Khắc Lý chủ động tham gia khóa học online để có trải nghiệm và kinh nghiệm trực tiếp, làm cơ sở chỉ đạo hoạt động chuyên môn với yêu cầu đào tạo phải hiệu quả, chất lượng, kinh phí thấp. Tiếp đến, thầy triển khai dạy - học âm nhạc qua hình thức online. Đây là giải pháp có thể tháo gỡ khó khăn cho tình trạng thiếu giáo viên âm nhạc của Hà Nội.
Thầy Lý nhớ lại: “Đầu năm 2021, khi dịch Covid-19 bùng phát, tôi tham gia khóa học online về bộ môn Âm nhạc của giảng viên Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Đến tháng 5/2022, tôi hoàn thành khóa học và nhận thấy hoàn toàn có thể áp dụng cho Chương trình GDPT 2018”.
Năm học 2022 - 2023, Trường THPT Phùng Khắc Khoan nằm trong số ít trường THPT triển khai dạy học âm nhạc cho học sinh. Sau hơn 1 năm áp dụng linh hoạt cả 3 hình thức dạy học trực tiếp, trực tuyến và giao bài, sửa bài đồng hành qua từng tiết học, có 254/257 học sinh đạt yêu cầu (chiếm 98,83%) khi kết thúc năm học. Kết thúc học kỳ I năm học 2023 – 2024, có 392/393 (chiếm 99,75%) học sinh đạt yêu cầu khi kiểm tra đánh giá.
Ngày 27/12/2023, mô hình giảng dạy âm nhạc của Trường THPT Phùng Khắc Khoan được Sở GD&ĐT Hà Nội chọn làm điểm để phổ biến cho 241 trường THPT của Hà Nội. Buổi chia sẻ có tham dự của lãnh đạo sở, Bộ GD&ĐT, tổng chủ biên môn Âm nhạc theo Chương trình GDPT 2018. Đấy là minh chứng rõ nét cho sự thành công của mô hình.
Thầy Nghiêm Hồng Trung - Hiệu trưởng Trường THPT Phùng Khắc Khoan tự hào kể về đồng nghiệp: Nhờ những nỗ lực của thầy Khắc Lý, môn Âm nhạc đã đến với học sinh ngoại thành. Các em được thực hành với nhạc cụ là đàn guitar và sáo trúc, phát triển kỹ năng biểu diễn, sự tự tin và hiểu biết văn hóa.
Thực hành với nhạc cụ còn rèn luyện cho các em tính kiên nhẫn, kỷ luật, khả năng tập trung và giảm bớt việc sử dụng mạng xã hội. Sau năm học đầu tiên, nhiều học sinh đã tự tin biểu diễn trước đám đông, góp phần phong phú thêm đời sống văn hóa, tinh thần trong nhà trường.
Đến nay, có hàng nghìn học sinh của Trường THPT Phùng Khắc Khoan chọn Âm nhạc trong các môn lựa chọn; riêng khối 10 có 5 lớp. Sau khi học lý thuyết, các em được thực hành trên nhạc cụ. Đến Trường THPT Phùng Khắc Khoan, nhiều người thấy ngạc nhiên vì một trường ở ngoại thành Hà Nội nhưng từ hiệu trưởng, hiệu phó đến bảo vệ, học sinh đều biết chơi nhạc cụ.
Chu Phương Hoa - học sinh lớp 12A9 chia sẻ: Qua những giờ học âm nhạc tại trường, em thấy vui, giải tỏa nhiều áp lực trong học tập cũng như cuộc sống. Biết chơi một nhạc cụ là niềm vui lớn và em có được khả năng này qua sự hướng dẫn của thầy cô, đặc biệt là sự tận tâm, nhiệt tình của thầy Phó hiệu trưởng Nguyễn Khắc Lý.
Theo các đồng nghiệp tại Trường THPT Phùng Khắc Khoan, nơi thầy Lý có gần 20 năm công tác, Giải thưởng Nhà giáo Hà Nội tâm huyết, sáng tạo là sự ghi nhận xứng đáng cho những cống hiến bền bỉ, tận tâm của thầy đối với sự nghiệp giáo dục và phát triển học sinh.
Thầy không chỉ truyền đạt kiến thức mà luôn khơi dậy niềm đam mê học hỏi, sáng tạo trong mỗi học sinh. Sự tận tâm của thầy góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, tạo dựng môi trường học tập lành mạnh, đầy cảm hứng; khuyến khích các thầy cô giáo trong trường không ngừng đổi mới phương pháp giảng dạy.
