Trong xu thế toàn cầu, “xanh” không còn là khẩu hiệu mà đã trở thành tiêu chuẩn bắt buộc. Thuế carbon, cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của châu Âu hay yêu cầu ESG từ các nhà đầu tư quốc tế đang tạo ra áp lực nhưng cũng mở ra cơ hội cho Việt Nam. Chính phủ đã đặt mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, đồng thời đẩy mạnh chính sách tài chính xanh, thu hút dòng vốn quốc tế phục vụ cho chiến lược này.
Chuyển đổi xanh từ doanh nghiệp FDI
Trong bức tranh chung đó, doanh nghiệp FDI giữ vai trò tiên phong. Ông Shin JuBack, Tổng Giám đốc LOTTE MART Việt Nam khẳng định: “Chúng tôi đặt ESG là trụ cột chiến lược dài hạn, gắn liền với định hướng tăng trưởng xanh của Chính phủ. ESG phải trở thành cam kết lâu dài trong văn hóa doanh nghiệp, chứ không chỉ là hoạt động rời rạc”.
Theo chiến lược, LOTTE Mart tập trung vào xây dựng chuỗi cung ứng xanh, mở rộng túi tái chế “Re-earth”, áp dụng hóa đơn điện tử, tối ưu logistics để giảm phát thải, đồng thời hợp tác với nhà cung cấp nhằm thay thế bao bì nhựa. Mục tiêu là giảm phát thải trên toàn chuỗi, không chỉ trong siêu thị.
Không chỉ ở khía cạnh môi trường, ESG còn đem lại lợi thế kinh doanh. Các sản phẩm xanh, hữu cơ, hàng Việt chất lượng cao ngày càng được người tiêu dùng lựa chọn. Doanh nghiệp nào đi sớm trên con đường xanh hóa sẽ nắm lợi thế cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nơi tiêu chuẩn “xanh” đã trở thành tấm vé gia nhập.
Không chỉ đóng góp vốn và công nghệ, khối doanh nghiệp FDI còn mang đến tư duy quản trị và mô hình ESG tiên tiến, tạo tác động lan tỏa tới doanh nghiệp Việt.
Các chuyên gia đánh giá, sự hiện diện của những doanh nghiệp FDI định vị ESG ngay từ chiến lược dài hạn sẽ tạo áp lực tích cực, thúc đẩy doanh nghiệp Việt chuyển đổi nhanh hơn. Đồng thời, việc tham gia sâu vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn FDI sẽ giúp SMEs nâng cao tiêu chuẩn, từ đó đủ điều kiện tiếp cận nguồn vốn xanh và mở rộng xuất khẩu.
Dòng vốn - "nhiên liệu" cho cỗ máy tăng trưởng
Nếu “xanh” là hướng đi thì vốn chính là nhiên liệu. Tuy nhiên, việc tiếp cận vốn (đặc biệt là vốn xanh) đang là rào cản lớn của nhiều doanh nghiệp trong nước.
Ông Nguyễn Việt Cường, Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán Kaphi nhận định: “Hiện nay cách dẫn vốn đến doanh nghiệp vừa và nhỏ chủ yếu là qua ngân hàng. Trong khi đó, các kênh như trái phiếu hay phát hành cổ phiếu ra công chúng còn rất hạn chế, do vấn đề minh bạch thông tin”.
Theo ông Cường, hầu hết doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) chưa có hệ thống dữ liệu rõ ràng về định hướng phát triển, kế hoạch sử dụng vốn, cũng như tiêu chuẩn môi trường, xã hội. Điều này khiến ngân hàng, quỹ đầu tư hay tổ chức tín dụng trong và ngoài nước gặp khó trong việc đánh giá rủi ro và quyết định rót vốn.
Với nguồn vốn xanh, tiêu chuẩn còn khắt khe hơn. “Doanh nghiệp muốn thu hút được vốn xanh thì bản thân doanh nghiệp phải xanh, phải có mục tiêu phát triển bền vững. Đây là tiêu chí dễ dàng hơn với các doanh nghiệp đầu ngành, nhưng lại là thách thức lớn đối với SMEs” - ông Cường nhấn mạnh.
Theo ông, giải pháp đưa ra là SMEs phải tăng cường minh bạch hóa thông tin, tham gia các hiệp hội ngành nghề, trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp để quảng bá hình ảnh, kết nối với nhà đầu tư. Ngoài ra, Chính phủ cần có cơ chế hỗ trợ như quỹ bảo lãnh tín dụng, kênh vốn trung gian nhằm giúp SMEs vượt qua rào cản tài sản thế chấp, mở đường tiếp cận vốn quốc tế.
Trên thực tế một số doanh nghiệp Việt cũng đã tận dụng tốt cơ hội này. Chẳng hạn, Kadivi - một trong những doanh nghiệp cáp điện lớn nhất Việt Nam đã chuyển hướng sản phẩm theo tiêu chuẩn xanh và an toàn, qua đó mở rộng xuất khẩu. Đây là minh chứng rằng khi doanh nghiệp biết đầu tư cho sản phẩm và minh bạch hóa thông tin, vốn và thị trường sẽ tự tìm đến.
Có thể thấy rõ sự hiện diện của nhiều động lực hội tụ thúc đẩy như nỗ lực minh bạch hóa thông tin để tiếp cận vốn và vai trò tiên phong của doanh nghiệp FDI trong lan tỏa ESG. Nếu tận dụng tốt cơ hội bứt phá từ xanh hóa, Việt Nam hoàn toàn có thể định vị mình như một trung tâm tăng trưởng mới, nơi hội tụ cả năng lực nội tại và sức mạnh toàn cầu, sẵn sàng vươn mình trong kỷ nguyên mới.
