Tòa soạn giữa chiến trường
Chúng tôi đến thăm Đại tá, nhà báo Phạm Phú Bằng tại tư gia của ông trong một ngõ nhỏ ở phố Lý Nam Đế (Hà Nội). Trực tiếp tham gia làm báo tại Tòa soạn báo tiền phương của báo Quân đội Nhân dân tại chiến dịch Điện Biên Phủ, dẫu năm nay đã ở tuổi 90 nhưng nhà báo Phạm Phú Bằng vẫn nhớ như in từng bài viết về chiến trường Điện Biên Phủ.
“Ngày ấy chúng tôi có 5 người, bây giờ chỉ còn lại tôi và anh Tiếp (nhà báo Nguyễn Khắc Tiếp, đã 96 tuổi), những người khác đã không còn nữa, nhưng “vũ khí đặc biệt” của Quân đội nhân dân Việt Nam ngày ấy đã đi vào lịch sử cùng với chiến dịch Điện Biên Phủ. Tờ báo là một “cán bộ tuyên huấn” đắc lực, góp phần làm nên chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” - Đại tá, nhà báo Phạm Phú Bằng ngậm ngùi.
Năm 2014, ông Phạm Phú Bằng có dịp quay lại Mường Phăng để tìm lại và dựng bia di tích Tòa soạn báo tiền phương trên đồi Pu Ma Hong (đồi Ngựa Hí), cách sở chỉ huy chiến dịch một cánh đồng. Khi đến nơi, chủ mảnh đất, cựu chiến binh Quàng Văn Xuyên cho biết, năm 1982 khi gia đình ông về canh tác trên quả đồi này, còn thấy 6 - 7 chiếc hầm bị sạt lở ven sườn đồi mà không biết hầm gì. Ông Bằng mừng quá, thốt lên: “Đúng rồi, đúng là hầm ngày xưa chúng tôi đào, là nơi làm việc của tòa soạn và cả nơi đặt máy in nữa”.
Tòa soạn báo tiền phương của chiến dịch Điện Biên Phủ lúc ấy có 5 người, gồm: Đồng chí Hoàng Xuân Tùy (phụ trách chung), Trần Cư (thư ký tòa soạn), Phạm Phú Bằng, Nguyễn Khắc Tiếp (phóng viên) và họa sĩ Nguyễn Bích. Ngoài ra, còn có các cộng tác viên là các phóng viên báo Quân đội Nhân dân, báo Nhân dân, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam...; và các văn nghệ sĩ như: Nguyễn Đình Thi, Vũ Cao, Đỗ Nhuận, Mai Văn Hiến, Triệu Đại... Việc trình bày, in ấn và phát hành đều được thực hiện tại chỗ, chuyển trực tiếp tới cán bộ, chiến sĩ các đơn vị trực tiếp tham gia chiến dịch.
 |
|
Những số báo ghi dấu lịch sử
Ngày 31/1/1954, Tòa soạn báo tiền phương của chiến dịch Điện Biên Phủ chuyển đến chân đồi Pu Mạ Hoong bên rừng Mường Phăng, cách hầm của Tổng Tư lệnh và Chủ nhiệm Chính trị mặt trận một cánh đồng. Ngày 28/12/1953, Tòa soạn xuất bản số 116, số báo đầu tiên tại mặt trận. Số 148, ra ngày 16/5/1954 là số báo cuối cùng, cũng là số báo đặc biệt chào mừng chiến thắng Điện Biên Phủ.
Cùng với số báo mở đầu và kết thúc chiến dịch Điện Biên Phủ, có nhiều số báo đặc biệt được xuất bản. Trong đó, phải kể đến những số báo phát hành trong đợt tấn công thứ nhất của chiến dịch như: Số báo xuân Giáp Ngọ 1954, lần đầu tiên ở mặt trận, bộ đội và dân công được đọc những dòng thơ chúc Tết có cả chữ ký của Bác Hồ trên số ra ngày 1/2/1954. Số báo 130, số chuẩn bị cho trận mở màn của chiến dịch, ngày 10/3/1954 trước giờ nổ súng ba ngày với lời kêu gọi của Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp với tựa đề: “Kiên quyết tiêu diệt toàn bộ quân địch tại Điện Biên Phủ” trên trang nhất.
Ngay sau khi chiếm được cứ điểm Him Lam, ngày 14/3/1954, trong số báo 131 đã đưa tin chiến thắng giòn giã với tiêu đề “Quân ta đã tiêu diệt toàn bộ quân địch ở Him Lam”.
Trong đợt tấn công thứ hai, tờ báo đã ra được 10 số. Các số báo ra trong giai đoạn này chủ yếu tập trung biểu dương chiến công, sự anh dũng hy sinh, trên báo xuất hiện nhiều gương chiến đấu điển hình, với nhiều chuyên mục đa dạng như: Phong trào “Săn Tây bắn tỉa”, đoạt dù tiếp tế. Đồng thời, cũng nghiêm khắc phê bình đưa ra biện pháp trong từng trận đánh để phổ biến toàn mặt trận.
Đợt tấn công thứ ba của chiến dịch bắt đầu từ ngày 1/5/1954, quân ta bắt đầu cuộc tổng tiến công trên toàn mặt trận, tiến thẳng vào cơ quan đầu não của tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, với tốc độ diễn ra nhanh chóng của chiến dịch thì trong thời điểm này tờ báo của ta chưa kịp đăng tin phản ánh về cuộc chiến thì 17 giờ ngày 7/5/1954, Tướng De Castries cùng toàn bộ quân Pháp tại mặt trận đã ra hàng. Ngày 11/5/1954, số báo 147 chạy tít lớn tràn trên trang nhất của tờ báo, Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam công bố: Quân ta đã toàn thắng trên mặt trận Điện Biên Phủ.
Ngày 16/5/1954, số báo 148 với những bài nhận định thắng lợi, các điện văn chúc mừng bên cạnh bài tường thuật cảnh đầu hàng của hàng nghìn binh lính Pháp tại chiến trường Điện Biên Phủ. Đây là số báo đặc biệt và cũng là số báo cuối cùng của Tòa soạn báo tiền phương trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ.
Để có tin, bài hay, nội dung phong phú, các nhà báo đã bất chấp hiểm nguy trên chiến trường, có mặt tại những điểm nóng, khai thác những chi tiết hay nhất, độc đáo nhất. Cùng với việc đi và viết về chiến trường, chiến dịch… họ còn khai thác, tìm hiểu về hoàn cảnh của gia đình bộ đội ở hậu phương ra sao, những bức thư nhà… 140 ngày đêm, 33 số báo, mỗi bài viết, mỗi trang báo đều thấm đẫm mồ hôi, nước mắt và xương máu của những người làm báo cầm súng tại chiến trường Điện Biên Phủ.
