'Lá chắn mềm' đẩy lùi bạo lực, ma túy học đường

Đây được xem là giải pháp quan trọng góp phần phòng ngừa bạo lực học đường và các tệ nạn xã hội, xây dựng môi trường học tập an toàn, lành mạnh.

Nhiều mô hình tuyên truyền

Một trong những điểm nổi bật là việc tổ chức các buổi truyền thông pháp luật trực tiếp tại trường học, kết hợp giữa lý thuyết và tình huống thực tế.

Tại Trường Tiểu học & THCS Kỳ Hoa (Kỳ Hoa, Hà Tĩnh), nhà trường đã phối hợp với Công an xã Kỳ Hoa tổ chức buổi tuyên truyền chuyên đề “Phòng chống ma túy, đảm bảo an ninh trật tự và bạo lực học đường”.

Trong buổi truyền thông, học sinh được nghe cán bộ công an xã phân tích các tình huống thật về bắt nạt học đường, đồng thời được hướng dẫn các kỹ năng phòng vệ cá nhân bằng những hình ảnh, video minh họa và các câu hỏi tình huống gần gũi, giúp học sinh dễ hiểu, dễ nhớ. Không khí trở nên hào hứng khi đến phần giao lưu hỏi - đáp nhanh, với những phần quà nhỏ khích lệ tinh thần. Học sinh không chỉ được “học luật” mà còn “sống cùng luật” thông qua những câu chuyện, phản hồi và đối thoại trực tiếp.

Bên cạnh hình thức tuyên truyền các quy định pháp luật với cách làm truyền thống thì việc tổ chức mô phỏng phiên tòa giả định cũng đặc biệt được chú trọng quan tâm.

Đầu tháng 10, tại Trường THPT Lê Quảng Chí (Hoành Sơn, Hà Tĩnh), một phiên tòa giả định mô phỏng vụ án “Cố ý gây thương tích” và “Làm nhục người khác” đã được tổ chức với sự phối hợp giữa TAND tỉnh Hà Tĩnh, Tỉnh đoàn và Ban giám hiệu nhà trường. Kịch bản dựa trên tình huống có thật: Một nhóm học sinh vì mâu thuẫn nhỏ đã đánh nhau, quay video tung lên mạng, gây tổn thương tinh thần nghiêm trọng cho nạn nhân. Qua phần xét xử theo đúng quy trình tố tụng hình sự, học sinh được chứng kiến hậu quả pháp lý nghiêm khắc của hành vi bạo lực học đường.

Em Trần Thị Quỳnh Trang (lớp 11) xúc động nói: “Thấy bị cáo khóc xin lỗi trong phiên tòa, em thực sự cảm nhận rõ chỉ một phút nóng giận có thể khiến mình phạm tội. Em nghĩ mình cần bình tĩnh hơn, tôn trọng người khác và biết lắng nghe”.

Phiên tòa thu hút hơn 200 học sinh tham dự trực tiếp, gần 10.000 lượt xem trực tuyến, cho thấy hiệu ứng tuyên truyền sâu rộng và sự quan tâm đặc biệt của học sinh đối với hình thức học tập mới mẻ.

Xây dựng môi trường học đường an toàn, thân thiện

Các trường học tại Hà Tĩnh đã ban hành bộ quy tắc ứng xử học đường, thành lập tổ tư vấn tâm lý, tổ chức các câu lạc bộ kỹ năng sống, tuyên truyền pháp luật măng non, nhằm chủ động tạo môi trường học tập thân thiện, ngăn chặn bạo lực học đường ngay từ gốc.

Với đặc thù có học sinh đến từ nhiều dân tộc thiểu số, trong đó có các nhóm đặc biệt như dân tộc Chứt, Lào, Mường, Mán…, Ban giám hiệu Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh xác định muốn phòng chống hiệu quả bạo lực học đường thì trước hết phải tạo dựng được tinh thần đoàn kết và tôn trọng sự khác biệt văn hóa trong học sinh.

Từ định hướng này, nhà trường không chỉ dạy pháp luật theo cách truyền thống mà lồng ghép các nội dung pháp luật, đạo đức, nhân văn vào các hoạt động văn hóa - trải nghiệm. Điển hình là chương trình “Rung chuông vàng” với chủ đề “Tìm hiểu bản sắc văn hóa các dân tộc Việt Nam”, thu hút hơn 50 học sinh từ lớp 7 đến lớp 12 tham gia, cùng sự cổ vũ của toàn thể học sinh và giáo viên.

30 câu hỏi của chương trình trải rộng về phong tục, trang phục, tín ngưỡng, ẩm thực, âm nhạc…, không chỉ giúp học sinh thêm hiểu biết mà còn tạo điều kiện để các em chia sẻ, thấu hiểu và kết nối. Em Hồ Viết Cường (lớp 7, người dân tộc Chứt) vui vẻ chia sẻ: “Nhờ những buổi như thế, em thấy các bạn rất cởi mở. Em không còn ngại ngùng khi giao tiếp, mà còn có thêm nhiều bạn mới”.

Không dừng lại ở hoạt động văn hóa, nhà trường còn tích cực tổ chức các diễn đàn “Chúng em nói về phòng chống bạo lực học đường”, các buổi sinh hoạt chuyên đề về quyền trẻ em, kỹ năng ứng xử tình huống xung đột, từ đó giúp học sinh nâng cao nhận thức và điều chỉnh hành vi.

Tại TP Cần Thơ, các trường học đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp can thiệp sớm, hỗ trợ tâm lý học đường và giáo dục kỹ năng sống – được ví như “lá chắn mềm” giúp ngăn chặn từ gốc các hành vi lệch chuẩn.

Trường THCS Lê Lợi (phường Phước Thới) không chỉ lồng ghép nội dung phòng chống bạo lực học đường trong môn Giáo dục công dân mà còn tổ chức các buổi trải nghiệm kỹ năng sống, diễn đàn do học sinh làm chủ. Tổ tư vấn tâm lý luôn sẵn sàng tiếp nhận, hỗ trợ học sinh khi có vấn đề về cảm xúc, mâu thuẫn bạn bè hoặc áp lực học tập.

Em Lý Đào Huỳnh Anh (học sinh lớp 9) chia sẻ: “Em luôn tìm đến Tổ Tư vấn tâm lý học đường khi cần hỗ trợ. Tổ tư vấn đã giúp chúng em ổn định tâm lý, đặc biệt khi là nạn nhân bạo lực học đường hoặc gặp áp lực học tập, khó khăn gia đình”.

Ngoài ra, Trường THCS Lê Lợi còn tổ chức nhiều hoạt động ngoài trời, rèn luyện các môn võ cổ truyền giúp học sinh tự bảo vệ bản thân khi cần thiết. Thầy cô còn cho học sinh làm các bài văn nghị luận xã hội về đề tài bạo lực học đường để nâng cao ý thức phòng chống.

Dưới góc nhìn của một học sinh, Huỳnh Anh đề xuất các giải pháp sáng tạo như tạo website phòng chống bạo lực học đường trên trang web nhà trường, khuyến khích học sinh kết nối và tìm kiếm giáo viên khi gặp khó khăn.

Ngăn chặn ma túy, thuốc lá điện tử xâm nhập học đường

Cùng với công tác phòng, chống bạo lực, nhiều trường học đang nỗ lực triển khai đồng bộ các biện pháp ngăn ngừa ma túy, thuốc lá điện tử - những mối đe dọa ngày càng tinh vi, có xu hướng trẻ hóa và len lỏi vào môi trường giáo dục.

Trong tháng 10, Công an xã Sơn Lâm (Nghệ An) phối hợp với các trường: Tiểu học Kim Lâm, THCS Kim Lâm, Tiểu học Hương Tiến, THCS Hương Tiến tổ chức nhiều buổi tuyên truyền trực quan, sinh động về an toàn học đường, đặc biệt tập trung vào phòng chống ma túy và tệ nạn xã hội.

Sơn Lâm là xã đặc thù, với đa số người dân đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống tại các bản tái định cư thủy điện Bản Vẽ. Nhận thức của bà con về ma túy còn hạn chế, trên địa bàn vẫn còn người nghiện và tái nghiện, khiến công tác tuyên truyền trở thành ưu tiên hàng đầu của chính quyền địa phương và nhà trường.

Ông Hoàng Kim Cương - Hiệu trưởng THCS Hương Tiến, cho biết hàng năm nhà trường phối hợp với lực lượng chức năng và các tổ chức đoàn thể tổ chức các buổi tuyên truyền phòng chống ma túy trong giờ chào cờ, hoạt động trải nghiệm.

Để việc phòng chống ma túy “ngấm” vào nhận thức học sinh, thì thầy cô giáo còn thường xuyên lồng ghép vào trong các buổi học, môn học. Trong đó, vai trò giáo viên chủ nhiệm rất quan trọng trong việc nắm bắt, theo dõi sát sao học tập, rèn luyện, tâm lý cũng như hoàn cảnh học sinh.

Trong tuần qua, nhiều trường trên địa bàn Nghệ An như THCS Quỳnh Bảng (Quỳnh Anh) cũng tổ chức truyền thông phòng chống ma túy học đường. Học sinh được cán bộ công an xã hướng dẫn nhận biết các loại chất gây nghiện qua hình ảnh và video, từ heroin, hồng phiến, kẹo ma túy, nhựa cần sa, ma túy đá đến thuốc lá điện tử. Những buổi truyền thông này giúp học sinh nâng cao cảnh giác, chủ động phòng tránh nguy cơ sử dụng chất cấm.

Tại Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh, công tác phòng chống ma túy và thuốc lá điện tử cũng được triển khai nghiêm túc, linh hoạt theo đặc thù. Trường có đông học sinh dân tộc thiểu số, đặc biệt là học sinh người Chứt - nơi việc sử dụng thuốc lá, thuốc lào khá phổ biến trong cộng đồng dân cư.

Sau mỗi kỳ nghỉ dài, nhà trường tổ chức kiểm tra đột xuất, giám sát nội trú kỹ lưỡng. Mới đây, một số học sinh dân tộc Chứt trở lại trường đã mang theo các dụng cụ tự chế để hút thuốc lào. Nhà trường đã lập tức thu giữ, yêu cầu học sinh viết cam kết không tái phạm.

Ngoài ra, giáo viên được phân công trực nội trú hàng tuần, theo dõi sát sao từng phòng ở. Mô hình “bạn đồng hành cùng bạn” cũng được áp dụng, trong đó các học sinh khá chủ động hỗ trợ, giám sát bạn cá biệt. Nội dung phòng chống ma túy, thuốc lá còn được lồng ghép trong các môn học chính khóa, tạo nên nền tảng giáo dục đồng bộ từ nhận thức đến hành vi.

Tại TP Cần Thơ, các trường học cũng xây dựng hàng loạt “lá chắn mềm” giúp học sinh nâng cao đề kháng trước tác hại của các loại ma túy. Điển hình là Trường THCS Tân Hưng, nơi Công an xã Tân Thạnh phối hợp tổ chức tuyên truyền sâu rộng về ma túy cho học sinh, giáo viên. Học sinh được hướng dẫn cách nhận biết thủ đoạn lôi kéo, các biểu hiện nghi vấn và kỹ năng xử lý tình huống thực tế.

Các hoạt động này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về tác hại của ma túy mà còn chủ động bảo vệ bản thân, góp phần xây dựng môi trường học đường lành mạnh, an toàn và không khói thuốc.

Bà Dương Thị Thanh Tú - Hiệu trưởng Trường THCS Tân Hưng cho biết, hoạt động này có ý nghĩa sâu sắc, giúp học sinh không chỉ hiểu rõ hơn về hậu quả khôn lường của ma túy mà còn được rèn luyện kỹ năng sống, biết tự bảo vệ mình và lan tỏa thông điệp “nói không với ma túy” trong học đường.