Rà soát lại nội dung ghi trên văn bằng
Góp ý cho dự thảo Thông tư nói trên, TS Tôn Quang Cường – Chủ nhiệm Khoa Công nghệ Giáo dục, Trường ĐH Giáo dục (ĐHQG Hà Nội) – nhận định: Việc rà soát lại nội dung ghi trên bằng tốt nghiệp đại học, thạc sĩ, tiến sĩ là cần thiết với lý giải:
Điểm qua một số bằng tốt nghiệp của các trường mới thấy sự không thống nhất về format, nội dung chi tiết chính, mỗi nơi ghi một kiểu, mỗi cấp ghi một kiểu. Đơn cử, thật khó hiểu nếu bằng cử nhân ghi: “Bác sĩ Răng hàm mặt”, “Thạc sĩ Răng hàm mặt”… Như vậy, bác sĩ được hiểu là ngang với cử nhân; vậy thạc sĩ có hơn bác sĩ không? Đây là 2 phạm trù khác nhau. Các nước có sự đa dạng nhưng về cơ bản nội dung ghi trên bằng rất ngắn gọn, dễ hiểu: Ai cấp cho ai, trình độ nào, ngành gì...
Theo TS Tôn Quang Cường, chúng ta bị ảnh hưởng phong cách của Liên Xô (cũ). Trước đây, các trường đại học đào tạo đơn ngành, nên học xong ngành nào được vào làm việc trong lĩnh vực đó, theo đúng ngành được đào tạo. Trong bằng tốt nghiệp đại học không có bậc tốt nghiệp mà thường ghi là đã hoàn thành khóa đào tạo ngành “...”, được công nhận làm nghề “....”.
Cách ghi và hiểu nội dung theo kiểu này ít nhiều ảnh hưởng đến chuyện “danh xưng tốt nghiệp” trùng với “danh xưng nghề nghiệp” (hoặc vị trí việc làm) mà thực tế của ta đang mắc phải. Từ việc có bằng đào tạo theo ngành/chuyên ngành đến khi được làm việc theo đúng ngành/chuyên ngành đào tạo còn khá xa trong thực tế. Tốt nghiệp sư phạm thì gọi là “cử nhân sư phạm”, Y thì gọi là “cử nhân y khoa”, tương tự với “cử nhân luật”, “cử nhân kĩ thuật”... chứ không nên gán ngay “bác sĩ”, “luật sư”, “kĩ sư”....
Về việc không nên ghi hình thức đào tạo, TS Tôn Quang Cường cũng hoàn toàn đồng ý với các lý do:
Thứ nhất: Cần loại bỏ sự phân biệt (thậm chí kì thị) về hình thức đào tạo. Vấn đề chất lượng đào tạo có liên quan nhưng không phải là kết quả bản chất của loại hình chính qui hay không chính qui (vừa làm vừa học, từ xa, mở...). Việc loại bỏ nội dung ghi hình thức đào tạo sẽ tạo nên cơ hội công bằng, mang tính cạnh tranh tích cực trong việc nâng cao chất lượng nội tại của mỗi trường, mỗi chương trình đào tạo; đồng thời mở rộng cơ hội tìm kiếm việc làm đầu ra cho sinh viên tốt nghiệp.
Thứ 2: Phù hợp với thông lệ quốc tế (nhất là ghi dịch, chuyển đổi bằng để đi học tiếp ở nước ngoài).
Thứ 3: Tạo cơ hội thúc đẩy việc học tập thường xuyên, suốt đời; động viên khuyến khích các nhà trường chú ý đảm bảo chất lượng trong đào tạo, mạnh dạn áp dụng các phương thức đào tạo mới phù hợp với xu thế, chịu trách nhiêm về sản phẩm đầu ra...
Cũng đồng ý không nên ghi đạt xếp loại gì trên bằng, TS Tôn Quang Cường đưa lý giải bằng loạt “câu hỏi”: Thực tế, bằng thạc sĩ đã không ghi thì tại sao bằng cử nhân cứ phải ghi? Ghi để làm gì? Trên thực tế, nhà tuyển dụng luôn quan tâm đến những năng lực thật của ứng viên chứ không phải là kết quả đạt loại gì khi tốt nghiệp.
 |
| Các loại văn bằng cần thống nhất theo chuẩn. (Ảnh minh họa) |
Không nhất thiết phải ghi xếp loại
PGS.TS Hoàng Minh Sơn – Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội - cho rằng: Việc bỏ ghi xếp loại trên văn bằng giáo dục đại học là phù hợp với quy định trong Luật và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học, văn bằng giáo dục đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân bao gồm bằng cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ và văn bằng trình độ tương đương. Người học hoàn thành chương trình đào tạo, đạt chuẩn đầu ra của trình độ đào tạo theo quy định, hoàn thành nghĩa vụ, trách nhiệm của người học, được hiệu trưởng cơ sở giáo dục đại học cấp văn bằng ở trình độ đào tạo tương ứng. Không nhất thiết phải ghi xếp loại trên văn bằng, nhưng như vậy không có nghĩa là không có sự xếp loại kết quả học tập của người học.
Việc xếp loại được thể hiện trong bảng điểm. Bảng điểm mới thể hiện được lực học của người học ở từng môn khác nhau. Thường thì khi nộp hồ sơ xin việc hay dự tuyển vị trí công việc, người học sẽ nộp bằng cùng với bảng điểm. Đơn vị tuyển dụng hoàn toàn có thể yêu cầu người dự tuyển nộp bảng điểm, qua đây, xem xét kỹ hơn về quá trình học của người học.
Tôi cũng muốn nói thêm, lâu nay chúng ta vẫn kêu về việc sính bằng cấp, quá coi trọng bằng cấp mà coi nhẹ năng lực thực sự, việc xóa bỏ ghi xếp loại trên văn bằng sẽ dần xóa bỏ thói quen đánh giá năng lực qua văn bằng, để đánh giá thông qua năng lực làm việc, sự phù hợp với vị trí việc làm mà người tuyển dụng mong muốn. Doanh nghiệp hiện nay không còn tuyển dụng chỉ dựa vào văn bằng nữa mà thông qua đánh giá năng lực.
Theo dự thảo mà Bộ GD&ĐT vừa ban hành, nội dung chính ghi trên văn bằng giáo dục đại học chỉ còn 10 mục; không còn phân loại chính quy hay vừa học vừa làm, loại khá hay giỏi; không còn những cách gọi như “bằng kỹ sư”, “bằng bác sĩ”… Về cơ bản, PGS.TS Đào Đăng Phượng – Hiệu trưởng Trường ĐHSP Nghệ thuật Trung ương – cho biết đồng tình với thay đổi trong dự thảo này.
Ông lý giải: Trước hết, việc không phân loại chính quy hay vừa học vừa làm… là theo quy định trong Luật. Đào tạo chính quy, vừa làm vừa học, đào tạo từ xa chỉ là hình thức tổ chức đào tạo khác nhau. Dù theo hình thức nào, sinh viên cũng phải học hết chương trình đào tạo theo quy định để tốt nghiệp - người học phải tích lũy đủ các tín chỉ của chương trình đào tạo mới được cấp bằng. Vấn đề là các trường tổ chức, quản lý đào tạo như thế nào để các hình thức đào tạo có chất lượng như nhau. Do đó, không cần ghi cụ thể hình thức đào tạo trên văn bằng theo luật giáo dục sửa đổi mới ban hành là hợp lý.
Về việc ghi xếp loại, dù trên văn bằng không cụ thể loại “giỏi”, “khá”, “trung bình”… nhưng những thông tin này đã có, cụ thể trên bảng điểm của sinh viên. Mỗi sinh viên ra trường đều được cấp bằng và kèm theo bảng điểm. Thực tế, không cơ quan, doanh nghiệp nào khi tuyển dụng chỉ yêu cầu cần mỗi văn bằng mà phải kèm theo cả bảng điểm, thậm chí còn tổ chức thi tuyển, phỏng vấn trực tiếp theo thực lực của sinh viên. Do đó, giảm bớt thông tin về xếp loại trên văn bằng cũng là chấp nhận được.
