Những năm qua, không ít vụ bạo lực xảy ra trong trường học. Đáng nói, nạn nhân không chỉ là học sinh mà còn là cả giáo viên. Việc đi ngược truyền thống văn hóa tôn sư trọng đạo ấy đã gây ra không ít bàng hoàng, phẫn nộ trong cộng đồng.
Hành vi không đúng mực
“Tôn sư trọng đạo” luôn là một truyền thống văn hóa, nét đẹp đạo đức quý báu của người Việt, vẫn luôn được tiếp nối đến ngày nay. Tuy nhiên, những năm qua, trong trường học xuất hiện những hành vi ứng xử vi phạm đạo đức thầy trò, thiếu tôn trọng và lễ độ. Gần đây nhất là vụ việc học sinh lớp 7, Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) có hành vi bạo lực với cô giáo chủ nhiệm khi bị nhắc nhở sử dụng vật dụng nguy hiểm. Dù trực tiếp chứng kiến hành vi đó của bạn nhưng học sinh trong lớp không dám phản ứng, can ngăn.
Thực ra, đây không phải là lần đầu tiên xuất hiện tình huống học sinh xúc phạm, tấn công giáo viên. Như năm 2023 là vụ việc một số học sinh lớp 7C, Trường THCS Văn Phú (Tuyên Quang) nhốt giáo viên Âm nhạc trong lớp, chửi bới, ném đồ vào người cô.
Dư luận cũng từng “dậy sóng” trước hành vi một sinh viên Trường Đại học Hoa Sen tát bạn trên giảng đường và còn lớn tiếng đòi đuổi giảng viên ra khỏi lớp. Hay vụ việc giáo viên Trường Trung học Phổ thông (THPT) Lê Duẩn, tỉnh Đắk Nông (cũ) bị phụ huynh học sinh đến nhà đánh đập vì xếp hạnh kiểm học sinh loại trung bình.
Năm 2022, mạng xã hội xôn xao clip nữ sinh lớp 12 Trường THPT Nguyễn Chí Thanh (Khánh Hòa) “cãi tay đôi” và dùng nhiều lời lẽ thô tục, xưng “mày - tao” với thầy giáo.
Tại Hà Tĩnh, một phụ huynh xông vào Trường Tiểu học Sơn Lâm đe dọa hành hung cán bộ, giáo viên và bắt hiệu trưởng quỳ gối xin lỗi... vì bất bình trước hành động đọc tên hai con trước toàn trường khi chưa đóng tiền bảo hiểm. Năm 2021, một đoạn clip dài 4 phút được lan truyền trên mạng xã hội ghi lại thái độ vô lễ, văng tục, chửi bậy của một nam sinh viên khi thách thức giảng viên trong tiết học online…
Nhiều ý kiến cho rằng, việc học sinh tấn công giáo viên là hành vi không thể chấp nhận được. Bởi lẽ, đó là biểu hiện của sự hư hỏng về đạo đức, thiếu tôn ti trật tự, nề nếp học đường. Trường học là nơi không dung túng cho bạo lực, càng không bao giờ dạy học sinh làm những điều trái với luân thường, đạo lý.
Không ít người nhận định, học sinh ngày nay được cha mẹ quá nuông chiều nên có cái tôi quá lớn. Các em đem cái tôi đó từ nhà vào lớp học, coi thầy cô là người có trách nhiệm phục vụ. Các em cho rằng, mình không có nghĩa vụ phải tuân thủ những quy tắc, nề nếp của lớp, của trường, càng không có nghĩa vụ phải làm thầy cô hài lòng. Chính vì vậy, khi bị thầy cô trách phạt, một số trẻ có những phản ứng tiêu cực và không kiểm soát được hành vi.
Bày tỏ cảm nghĩ trước những trường hợp học sinh tấn công giáo viên, chị Thạch Thủy Tiên (Hà Nội) cho biết: “Sau những trường hợp như vậy, chúng ta cần nhìn lại, về phía phụ huynh, các cha mẹ đã thực sự tôn trọng giáo viên hay chưa? Ở những gia đình coi trọng việc học hành, cha mẹ tôn trọng thầy cô thì không thể có chuyện, con không hài lòng và dùng vũ lực để tấn công giáo viên như một số trường hợp đáng tiếc vừa xảy ra”.
Là một phụ huynh có con đang học Tiểu học, chị Tiên nhận định, hiện nay, hầu hết các gia đình thường chỉ có một hoặc hai con. Do đó, sự đầu tư, quan tâm mà phụ huynh dành cho con mình thường rất lớn so với các thế hệ trước. Ở mặt nào đó, cha mẹ học sinh có quyền đòi hỏi cao hơn và cũng sẵn sàng chi trả các khoản học phí tương ứng để con mình được thụ hưởng những gì tốt nhất.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là học sinh hay phụ huynh sẽ được đáp ứng vô điều kiện mọi nguyện vọng hay được phép có thái độ không đúng mực với các thầy cô giáo. “Bởi điều đó đi ngược truyền thống văn hóa của dân tộc và thực tế là cũng trái quy định của pháp luật”, chị Thủy Tiên nhấn mạnh.
Ranh giới không thể xóa bỏ
Trong giao tiếp, ứng xử giữa học sinh, phụ huynh với thầy cô giáo và nhà trường, đôi khi không thể tránh xảy ra những mâu thuẫn và những vấn đề cần giải quyết. Song, tình huống đó rất cần sự bình tĩnh, đúng mực của cả hai bên, nhất là cần có sự trao đổi kịp thời và tôn trọng lẫn nhau. Những hiện tượng đáng tiếc trong môi trường học đường xảy ra thời gian qua một phần vì thiếu sự trao đổi, phối hợp giữa nhà trường và gia đình, sự quan tâm thực sự của thầy cô và cha mẹ học sinh.
Ngày trước, không phải lúc nào cha mẹ học sinh cũng có thể gặp thầy cô giáo dạy con mình để trao đổi thông tin. Tuy nhiên, hiện nay, nhờ sự phát triển của công nghệ, các phụ huynh có thể trao đổi với giáo viên hằng tuần, thậm chí là hằng ngày để nắm được tình hình của trẻ kịp thời nhất. Gia đình có thể liên lạc với các thầy cô của con mình qua nhiều hình thức, như điện thoại, Facebook, nhóm Zalo...
Các thông tin của học sinh về học lực, hạnh kiểm, các vấn đề tâm lý sẽ được thầy cô chia sẻ kịp thời. Bởi vậy, nếu sự trao đổi và phối hợp này được diễn ra một cách nhịp nhàng, duy trì thường xuyên và hiệu quả thì những vấn đề của học sinh sẽ được giải quyết kịp thời. Từ đó, tránh xảy ra các hiện tượng đáng tiếc.
Dù vậy, hiện vẫn có không ít cha mẹ học sinh phó mặc hoàn toàn việc học tập và tu dưỡng đạo đức của con mình cho các thầy cô. Thực tế, trẻ chỉ ở trường học nhiều nhất là một phần ba thời gian trong toàn bộ quỹ thời gian của một ngày. Bởi vậy, việc trút toàn bộ gánh nặng trách nhiệm lên vai người thầy thể hiện sự thiếu trách nhiệm của cha mẹ với con cái và bản thân người thầy cũng khó có thể gánh vác được.
Anh Vũ Thái Anh - phụ huynh có con học lớp 6 tại Hưng Yên chia sẻ: “Nhiều ý kiến cho rằng, cha mẹ hay thầy cô đều có thể có những lúc nóng vội, sai lầm... Có nhiều cách giải quyết vấn đề, nhưng tuyệt đối con trẻ, học sinh không thể có hành vi bạo lực với cha mẹ hay thầy cô. Nếu giáo viên có những giới hạn không được phép bước qua thì học trò cũng vậy. Do đó, không thể vì bức xúc, không thể kiểm soát mà hai bên xóa bỏ mọi ranh giới”.
Trong khi đó, cô Đặng Thục Hà My - giáo viên tại Trung tâm Anh ngữ Bình Minh (Hà Nội) nhận định, nền giáo dục hiện nay rõ ràng đang có những đổi mới. Trong đó, phương pháp lấy học sinh làm trung tâm nhằm phát huy sự chủ động, khả năng tiếp thu và thực hành của học sinh. Tuy nhiên, phương pháp này không cổ xúy cho những hành vi vi phạm chuẩn mực đạo đức.
“Ngày nay, với việc mở rộng việc dạy và tăng cường kỹ năng sống, học sinh nhận thức rõ hơn về quyền của mình, đây là những khía cạnh tích cực. Mặt khác, học sinh vẫn luôn cần nhận thức rõ về trách nhiệm của mình, cũng như học cách hành xử văn minh, tôn trọng đối với mọi người”, cô Hà My chia sẻ.
Theo giáo viên này, trong quá trình giảng dạy, bất kỳ thầy cô nào cũng có thể gặp những trường hợp học sinh có hành vi sai phạm. Song, trước những hành vi này, việc nắm bắt và hiểu tâm lý của học sinh là điều rất quan trọng. Bởi ở mỗi giai đoạn, các em sẽ có những thay đổi về tâm lý, cảm xúc và nhận thức khác nhau.
Vì vậy, thầy cô phải lắng nghe và nhận diện nhu cầu của học sinh để hiểu rõ xem trong tình huống đó, trẻ đang mong muốn ra sao rồi đồng hành và định hướng các em. Có thể nói, môi trường giáo dục luôn cần sự chung tay của nhiều lực lượng. Trong đó, phải có trách nhiệm, tình thương, sự tôn trọng giữa giáo viên, học sinh, phụ huynh, nhà trường và xã hội.
