Đây là mùa những con nước rút đi, chỉ còn cá và cá ở lại, như món quà tự nhiên ban tặng cho dải đất này nên người ta gọi là mùa cá ra. Mùa cá ra cũng là mùa đánh bắt cuối cùng của những ngư dân nơi đây.
Kiếm tiền triệu/ngày nhờ nguồn cá ra
Đã vậy, điều đặc biệt, hầu hết cá ở cuối mùa nước nổi đều là cá lớn sau mấy tháng sinh trưởng và phát triển. Nếu đặc sản đầu mùa nước là những đàn cá linh non thì cuối mùa nước chính là những chú cá trê, cá lóc, cá lăng hay cá chốt, mè vinh...
Chỉ tay ra cánh đồng mênh mông nước có vài cây tràm nhô lên lẻ loi, anh Nguyễn Văn Sỹ (xã Vĩnh Châu A, Tân Hưng, Long An), 44 tuổi, một nông dân đang đánh cá, cười bảo: “Bây giờ ngập sâu vậy nhưng nước đã bắt đầu rút, chỉ khoảng 15-20 ngày nữa, cả vùng này sẽ trở lại là những cánh đồng bằng phẳng, chuẩn bị bước vào vụ gieo sạ mới. Vì thế, nếu không đánh bắt hết, nguồn lợi thủy sản mùa nước nổi cũng theo dòng nước đi mất. Đó là lý do mà những ngày này, nhiều người dân ở đây đổ xô tới các kênh 79, Cả Nổ, Cả Môn để đón đầu, đánh bắt đàn cá từ đồng đi ra. Năm nay lũ lớn nên mùa cá ra ai cũng kiếm bộn”.
Về kinh nghiệm đánh bắt cá mùa này, anh Sỹ bảo, khác rất nhiều với những thời điểm trước. “Bình thường người ta hay đặt dớn, đặt lọp ở những cánh đồng. Đây là kiểu đánh bắt thủy sản phổ biến nhất ở miền Tây. Nhưng khi tới mùa cá ra, phải đánh bắt theo hình thức khác, chủ yếu là sử dụng lưới kéo và lưới vây. Mùa cá ra phải chọn chính xác địa điểm để đón được luồng cá di chuyển. Đồng nước mênh mông, cá có vô vàn hướng di chuyển để ra ngoài kênh, ra ngoài sông.
Mà từng loài cá lại có cách và thời điểm di chuyển khác nhau. Nhìn con nước chảy, nhìn địa hình kênh đồng, mình phải tính toán được dòng cá đi mới đánh bắt có hiệu quả. Quan trọng hơn, phải thay đổi địa điểm, chuyển ra các tuyến kênh - thường là kênh giao nhau với cánh đồng, vì nước bắt đầu rút đi, cá ở lại. Có năm nước rút nhanh, có năm rút chậm, nhưng cũng như khi tràn vào, nước rút phải đổ ra kênh, rồi ra sông, ra biển, vì vậy, chỉ cần bủa lưới ở ven kênh là có thể chặn được dòng cá ra”, anh cho biết thêm.
Năm nay, nước lũ tràn về nhiều, lại sớm ngay từ đầu tháng 8 nên những cánh đồng vùng tứ giác Long Xuyên, Đồng Tháp Mười đều ngập sâu cùng với lượng thủy sản dồi dào hơn các năm trước, đó cũng có nghĩa khi mùa cá ra là khi người dân có nhiều cơ hội để tăng thu nhập.
 |
Thành quả từ mùa cá ra |
Đặc sản đón Tết
Với người dân vùng châu thổ Cửu Long giang, mùa cá ra luôn luôn là một niềm vui. Có thể vỡ òa với những đàn cá dày đặc kênh rạch hay hài lòng với những mẻ lưới nặng tay. Trong quá khứ - những lão nông dân ở Tân Công Sính (Tam Nông, Đồng Tháp) kể - cách đây chừng 1-2 chục năm, mỗi khi tới mùa cá ra, nước ở những cánh đồng theo kênh rút đi, người dân nơi đây bắt được những con cá rất lớn. Nhiều chú cá lóc ba bốn ký cũng mắc lưới. Rồi mè vinh với cá lăng, những loài cá mà khi mùa nước nổi về người dân ít thấy nhưng khi nước rút đi thì không hiểu sao chúng lại xuất hiện rất nhiều.
Ngoài ra, nhiều cư dân miệt đồng bằng châu thổ cũng tâm sự với chúng tôi, bây giờ mùa cá ra không còn dồi dào, trù phú như trước nữa dù nước nổi tràn về khá nhiều, ngập mênh mông khắp nơi. Một phần vì nhiều người đánh bắt, một phần vì có nhiều loại ngư cụ mang tính tận diệt như dớn, kích điện, giã cào… khiến cho những đàn cá non bị đánh bắt cạn kiệt trong mùa nước nổi, không còn sinh trưởng và xuất hiện ở mùa cá ra nữa.
Trong thời gian tìm hiểu về cuộc sống của cư dân miệt đồng bằng châu thổ mùa cá ra, chúng tôi được biết đây là một trong những mùa cá đặc biệt nhất của người dân. Không phải nó là mùa cá cuối cùng mà bởi là mùa cá trùng với dịp cuối năm. Thường khi hết mùa cá ra cũng là sắp tới tháng 12, nhiều người bắt đầu chuẩn bị lo dịp tết. Vì thế, nhiều gia đình thay vì coi đánh cá để mưu sinh, họ lại chuẩn bị làm khô, làm mắm từ cá để dành cho dịp tết. Bao năm qua cũng vậy. Thế nên ở vùng đồng bằng châu thổ miền Tây, mùa cá ra là mùa có nhiều người đi khai thác thủy sản. Phần vì tôm cá tập trung nhiều quanh các tuyến kênh chính, phần nữa vì đã gần cuối năm, họ đánh bắt để có nguồn thực phẩm để dành.
Vẫn biết thiên nhiên đã thay đổi nhiều nhưng vẫn mang đến nguồn sinh kế vô tận cho người dân, nhất là những cư dân nghèo. Đó là lý do người ta không chỉ mong chờ mà còn vô cùng náo nức chào đón những mùa cá ra. Mùa cá ra không phải là mùa cá đi mất mà lại là mùa mang đến nguồn thu lớn cho người dân trước khi quay trở lại, vào mùa nước nổi năm sau.
