Những dải cát cằn cỗi đột ngột dậy muôn vạn bông hoa màu hồng và màu trắng, khiến du khách yêu hoa khắp nơi trên Trái đất nô nức tụ hội đến chiêm ngưỡng và chụp hình.
Thế giới hạt giống khát mưa
Sa mạc Atacama nằm ở phía Bắc của Chile, rộng 104.741 km2, bám dọc theo bờ biển Thái Bình Dương và có độ cao trung bình 3.200m so với mực nước biển. Theo bằng chứng địa chất thì từ năm 1570 – 1971, nó không nhận được trận mưa nào đáng kể nên đã được Kỷ lục Thế giới Guinness ghi nhận là “khô cằn nhất hành tinh”.
Khoảng 40 năm trở lại đây, lượng mưa ở Atacama chỉ ở mức trung bình 25mm/năm, năm nào nhiều nhất cũng mới chạm 50mm. Ngoài khô hạn, nó còn khét tiếng hiếm oxy, đến nỗi ở nhiều khu vực, ngay cả cây xương rồng cũng không mọc nổi và xác động vật thì không thể bị phân hủy.
Tuy nhiên, chính sa mạc này lại là mảnh đất lưu giữ hạt giống của gần 1.900 loài thực vật có hoa, trong đó có 32% là thực vật đặc hữu của Nam Mỹ và 58% là thực vật đặc hữu Chile.
Cứ khoảng 3 - 10 năm, Atacama lại bùng nổ siêu hoa một lần. Mặt đất vốn trống huơ trống hoác như sao Hỏa của nó bừng sức sống với muôn vàn màu sắc và âm thanh, xinh đẹp và rộn rã hơn bất cứ thiên đường tự nhiên nào trên Trái đất. Năm nay, nhờ mưa El Niño, Atacama còn bùng nổ hoa sớm hơn so với các chu kỳ trước. Hiện, các dải cát rộng mênh mông trải dài dằng dặc của nó đang tràn ngập 2 sắc màu hoa chủ đạo là hồng và trắng.
“Hầu hết thực vật của Atacama thuộc dạng cây một năm, thân thảo, có hoa, tức là thực vật sinh sôi nảy nở giống bằng hạt. Thời gian sinh trưởng của chúng rất ngắn, thường chỉ kéo dài từ 3 – 6 tháng nhưng vẫn kịp ra hoa, kết quả và rụng hạt khi bất chợt có mưa về”, nhà nghiên cứu thực vật sa mạc có kinh nghiệm 30 năm - Ana María Mujica cho biết.
“Các loại hạt giống của thực vật trong Atacama có chung đặc điểm là vỏ dày, gần như không thể bị đập vỡ hoặc xuyên thủng bởi tác động tự nhiên, một phôi và nhiều tinh bột. Với các đặc tính này, chúng có thể giữ trạng thái chờ nảy mầm lên đến tận 10 năm. Nếu muốn, bạn có thể so sánh chúng như những “người đẹp ngủ trong rừng””, bà Mujica nói thêm.
Thiên đường siêu hoa
Đợt bùng nổ siêu hoa khiến Atacama nổi tiếng khắp thế giới là vào năm 2017, khi bất ngờ nhận được lượng mưa 50mm. Ngàn vạn hạt giống ngủ vùi thức tỉnh, sẵn sàng cho hiện tượng tự nhiên được người dân Chile mong đợi nhất: Sa mạc nở hoa (desierto florido).
Điều hấp dẫn hơn cả ở Atacama là các loại hoa không nở đồng loạt mà nối tiếp nhau. Loài nở hoa sớm nhất là loa kèn (thực vật thân củ rễ) hoa màu vàng và màu đỏ, kế tiếp là rock purslane (thực vật thân thảo) hoa màu hồng, sau đó đến tử đinh hương, anh thảo…
Đếm sơ sơ trong năm siêu hoa, Atacama cũng có đến 200 loài hoa khác nhau. Vì nở gối nhau, chúng liên tiếp thay đổi diện mạo của sa mạc. Mới mấy hôm trước, mặt đất còn dày đặc hoa loa kèn đỏ mà hôm sau đã chuyển sang màu hồng rực rỡ của rock purslane…
Năm 2021, Atacama tiếp tục bùng nổ siêu hoa ở một số khu vực, dù chỉ đạt lượng mưa có 10mm. “Trong 40 năm qua, hiện tượng sa mạc nở hoa đã xảy ra khoảng 15 lần. Khu vực dễ bùng nổ siêu hoa nhất có lẽ là Copiapó và Huasco. Tại 2 nơi này, hạt giống chỉ cần được trời cho lượng mưa 15mm là đồng loạt nảy mầm”, bà Mujica cho biết.
Loài hoa biểu tượng của Atacama là rock purslane, thực vật mọc dày nhất. Ngoài màu hồng bắt mắt, nó còn hấp dẫn bởi số lượng hoa như vô hạn. Một khi rock purslane bung cánh, toàn bộ các vạt đất thấp của Atacama biến thành biển màu hồng rực.
Loài cây biểu tượng của Atacama là xương rồng copiapoa, thực vật kiên cường nhất hành tinh. Xương rồng copiapoa rất lùn, nhiều gai, có hoa. Theo thống kê của Chile, Atacama có khoảng 30 loài xương rồng copiapoa khác nhau nhưng đều chung dáng vẻ hình cầu hoặc gần tròn, nụ hoa hình ống và sắc hoa màu vàng. Người dân Chile gọi loài hoa này là “sao vàng”, cực kỳ trân quý và hết lòng bảo vệ.
Trong thời gian siêu hoa, Atacama cũng bùng nổ động vật. Các loài côn trùng, bò sát và chim chóc lũ lượt kéo đến, hình thành hệ sinh thái siêu nhộn nhịp. “Sự đa dạng của côn trùng là ngoài sức tưởng tượng, một số loài còn chỉ khi có siêu hoa mới thấy xuất hiện”, bà Mujica tán dương.
Đối với Atacama mùa siêu hoa, côn trùng là những “ông tơ, bà mối” quan trọng nhất. Nhờ chúng mà thực vật vừa nâng cao số lượng và cải thiện chất lượng hạt giống vừa đảm bảo được sự đa dạng.
Các loài chim và bò sát thì giúp lan hạt giống đi xa hơn. “Có 3 điều mà chúng ta nhất định phải làm bằng được cho Atacama. Thứ nhất là giới thiệu về hiện tượng sa mạc nở hoa, thứ 2 là nâng cao hiểu biết về hiện tượng này và thứ 3 là bảo vệ nó”, bà Mujica nhấn mạnh.
Đầu năm 2023, Chính phủ Chile đã đưa ra câu trả lời khiến tất cả mọi người đều hài lòng: Thành lập Công viên Quốc gia Sa mạc Nở hoa (Desierto Florido National Park). Công viên này nằm trong khu vực Llanos và Chañarcillo, rộng 141 nghìn mẫu Anh, tập trung bảo vệ sự đa dạng sinh học và thời gian siêu hoa của Atacama.
