Hành trình biến củ hành tím thành nước mắm chay của sinh viên miền Tây

Nguyên Việt 10/10/2025 08:54

GD&TĐ - Thấy nông dân trồng hành tím hay gặp cảnh rớt giá khi vào vụ, nam sinh viên Sơn Trần Minh Mẫn mày mò nghiên cứu tạo ra nước mắm chay từ củ hành.

Nhóm sinh viên của Trường ĐH Trà Vinh tạo ra sản phẩm nước mắm chay từ củ hành tím.

Từ những "đặt hàng" khởi nghiệp

Củ hành tím là cây trồng quen thuộc của người dân ở Vĩnh Châu (Sóc Trăng cũ) nay là TP Cần Thơ và Duyên Hải (Trà Vinh cũ) nay là tỉnh Vĩnh Long.

Theo Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) chỉ riêng Vĩnh Châu sản xuất hơn 117.000 tấn hành tím. Dù hành tím là một loại gia vị không thể thiếu trong các bếp ăn gia đình Việt nhưng khi vào vụ, nguồn cung nhiều đã khiến gần một nửa sản lượng bị tồn đọng, rớt giá thê thảm.

Thạc sĩ Nguyễn Văn Vũ An, Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo và Khởi nghiệp (Trường Đại học Trà Vinh) cho biết, khi vào vụ, mỗi kg hành tím xuống dưới 5.000 đồng. Có nhiều nơi, nông dân không mặn mà thu hoạch, hoặc thu hoạch phơi đầy ruộng nhưng thương lái không đoái hoài tới mua.

Sơn Trần Minh Mẫn và sản phẩm nước mắm chay CUHATI - đứa con tinh thần của mình.

"Tính công thu hoạch, bó hành đã quá giá bán, nông dân rất khổ", Thạc sĩ An nói và cho biết thực tế này đã thôi thúc nhà trường đưa ra những "đặt hàng" khởi nghiệp, khuyến khích sinh viên tìm lời giải cho nông sản địa phương.

Ý tưởng nước mắm chay từ củ hành tím của Sơn Trần Minh Mẫn, nam sinh viên ngành Công nghệ thông tin cũng từ đó được nhen nhóm.

Dự án CUHATI (viết tắt của "Củ Hành Tím") do Mẫn và 3 thành viên trong nhóm khởi xướng. Mục tiêu là tạo ra một sản phẩm gia vị mới lạ và giải quyết bài toán đầu ra cho nông sản.

Nước mắm chay được lên men hoàn toàn tự nhiên, không hóa chất, hướng đến người tiêu dùng ăn chay và quan tâm đến sức khỏe lành mạnh.

Để tạo ra sản phẩm, nhóm của Mẫn mất gần 1,5 năm mày mò nghiên cứu. Mẫn tiết lộ công thức đặc biệt của mình: “Tụi em trộn củ hành tím với muối theo tỉ lệ 3:1 giống như nước mắm truyền thống. Nhưng trong đó, củ hành tím chiếm đến 80%, ngoài ra còn bổ sung thêm đậu nành để tăng độ đạm và khóm (dứa) để tạo vị ngọt tự nhiên".

Hỗn hợp này được ủ trong khoảng 6 tháng, sau đó nấu lại để tiệt trùng trước khi đóng chai. Sản phẩm không chỉ có hương vị đậm đà, tinh tế mà còn giải quyết được vấn đề tuần hoàn khi phần bã sau chiết xuất được tận dụng làm phân bón. Hiện sản phẩm xác nhận đảm bảo an toàn chất lượng.

Gọi vốn thành công

Đánh giá cao dự án, Thạc sĩ Nguyễn Văn Vũ An cho rằng, CUHATI có tiềm năng phát triển rất tốt, đặc biệt có thể trở thành sản phẩm OCOP trong tương lai nhờ mang đậm yếu tố vùng miền.

CUHATI gọi được số vốn 1,3 tỷ đồng từ các nhà đầu tư.

Dù vậy, ông cũng cho rằng sản phẩm còn nhiều thách thức về việc đồng nhất chất lượng và công nghệ, mạng lưới phân phối...

Tại chương trình gọi vốn do Vườn ươm Doanh nghiệp tỉnh Vĩnh Long (thuộc Trường Đại học Trà Vinh) tổ chức, dự án Nước mắm từ củ hành tím của Mẫn đã gọi vốn thành công với 1,3 tỷ đồng. Đặc biệt, nhà đầu tư mua lại dự án nhưng Mẫn vẫn giữ 30% cổ phần và tiếp tục vai trò điều hành.

Không chỉ dừng lại ở nước mắm, Mẫn và nhóm của mình còn nghiên cứu phát triển 5 - 6 sản phẩm chế biến sâu khác từ hành tím như siro ho, dầu gội, xà phòng và cả mặt nạ.

PGS.TS Nguyễn Minh Hoà, Hiệu trưởng Trường Đại học Trà Vinh cho rằng, thành công của CUHATI cùng với 4 dự án khởi nghiệp khác của sinh viên, nhà khởi nghiệp trẻ gọi vốn thành công từ các nhà đầu tư trực tiếp, là lần đầu tiên một Vườn ươm doanh nghiệp trực thuộc trường đại học ở ĐBSCL đạt được kết quả khá ấn tượng đó.

Điều này cho thấy các chương trình đổi mới, sáng tạo và hỗ trợ khởi nghiệp tại nhà trường tạo được niềm tin và ngày càng đi vào chiều sâu, hướng đến mục tiêu cuối cùng là thành lập doanh nghiệp và phát triển bền vững. Đây là tín hiệu đáng mừng cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại địa phương.