Giáo viên phải đối mặt với tình trạng lớp học quá đông, thiếu sự phát triển chuyên môn trong quá trình làm việc và lương thấp.

Giáo viên là trung tâm

Như đã thực hiện hằng năm kể từ 1994, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) kỷ niệm Ngày Nhà giáo Thế giới vào 5/10 để nhìn về chặng đường phía trước của nghề giáo trên toàn cầu. Điều kiện làm việc tồi tệ, thiếu sự công nhận và mức lương thấp của giáo viên là một trong những lý do khiến UNESCO và các đối tác hành động. Qua đó, nhằm đảm bảo đáp ứng nhu cầu của giáo viên trên toàn thế giới.

Năm ngoái, chủ đề “Giáo viên là trung tâm của sự phục hồi giáo dục” đã tập trung tranh luận vào thực tế mới mà giáo viên đang phải đối mặt kể từ năm 2020. Đó là giáo viên phải liên tục thích nghi với những bối cảnh thay đổi và không chắc chắn.

Đồng thời, cuộc khủng hoảng toàn cầu cũng cho thấy, các hệ thống giáo dục không được chuẩn bị để hỗ trợ giáo viên trong cả việc giảng dạy từ xa và tình cảm xã hội. Trong khi đó, đây là những yếu tố vô cùng quan trọng để đảm bảo rằng, việc giảng dạy không bị gián đoạn.

Kể từ đó, nhiều nỗ lực đã được thực hiện và đạt được những tiến bộ. Đó là lý do năm nay, dựa trên những bài học kinh nghiệm để khôi phục giáo dục, UNESCO và các tổ chức muốn nhấn mạnh rằng, sự chuyển đổi của giáo dục bắt đầu từ giáo viên. Chủ đề này song hành với các cam kết và đồng thuận được đưa ra tại Hội nghị Thượng đỉnh về giáo dục chuyển đổi được tổ chức vào tháng 9.

Để chuyển đổi giáo dục thành công, một trong những yếu tố cần thiết đó là xây dựng lực lượng giáo viên hùng hậu. Ví dụ, khu vực cận Sahara, châu Phi cần 15 triệu giáo viên để đạt được Mục tiêu Phát triển Bền vững 4 vào năm 2030. Đây là mục tiêu về giáo dục chất lượng và nằm trong số 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững do Liên Hợp Quốc thiết lập vào tháng 9/2015.

Đó không chỉ là về vấn đề số lượng giáo viên. Thực tế, giáo viên có trình độ là chìa khóa cho một nền giáo dục chất lượng. Tuy nhiên, thống kê cho thấy, 83% nhà giáo dục tiểu học và trung học trên toàn thế giới có bằng cấp tối thiểu bắt buộc. Trong khi đó, ở các nước thu nhập thấp, con số này chỉ là 70% và 64%, lần lượt ở giáo viên tiểu học và trung học.

Bên cạnh đó, sự chuyển đổi của giáo dục cũng cần được bắt đầu bằng việc cải thiện điều kiện làm việc của giáo viên. Tình trạng hiện nay ở nhiều quốc gia đã dẫn đến việc giáo viên bỏ nghề, chuyển ngành. Trên hết, không có đủ cơ hội để phát triển nghề nghiệp là yếu tố cản trở nhiệm vụ thu hút ứng viên đến với một nghề mà họ có thể thấy không hấp dẫn.

Ở không ít quốc gia, giáo viên có thu nhập thấp hơn so với chuyên gia ở ngành nghề khác.

Cần gì để chuyển đổi nền giáo dục?

Các quốc gia có thu nhập cao thường không trả lương cho giáo viên nhiều hơn so với những chuyên gia có cùng trình độ. Do đó, những quốc gia này có thể gặp khó trong việc thu hút và giữ chân giáo viên. Phần Lan, Pháp và Mỹ đều báo cáo tình trạng thiếu giáo viên.

Thống kê cho thấy, giáo viên tiểu học kiếm được khoảng 3/4 hoặc ít hơn mức lương của những người ở ngành nghề khác đòi hỏi trình độ tương tự. Ở một số quốc gia Trung và Đông Âu, giáo viên kiếm được thậm chí còn thấp hơn, bao gồm cả Hungary. Tại quốc gia này, giáo viên nhận được mức lương bằng 0,47 lần của các chuyên gia có trình độ tương tự.

Trong khi đó, giáo viên tiểu học được trả lương tương đối cao ở Hàn Quốc, Singapore và Tây Ban Nha. Mức lương của giáo viên tại ba quốc gia này cao gấp 1,39, 1,25 và 1,24 lần so với các chuyên gia ở ngành nghề khác yêu cầu trình độ tương đương. Điều này phù hợp với một số phân tích trước đây ở châu Phi cận Sahara. Tuy nhiên, đó chắc chắn không phải là trường hợp phổ biến.

Trong số các quốc gia có thu nhập trên trung bình, đặc biệt là Cộng hòa Dominica, giáo viên tiểu học kiếm được gấp gần ba lần mức lương của các chuyên gia ở ngành khác có trình độ tương đương.

Con số này ở Nam Phi là hơn hai lần. Trong số các quốc gia có thu nhập thấp, giáo viên kiếm được gần gấp đôi ở Benin (1,85) và Togo (1,89). Trong khi ở Cameroon (0,79), giáo viên kiếm được ít hơn đáng kể so với các chuyên gia có trình độ tương đương.

Để cải thiện điều kiện làm việc của giáo viên, sức khỏe tâm lý xã hội của giáo viên phải được hỗ trợ. Trong đại dịch, sức khỏe của giáo viên bị ảnh hưởng do khối lượng công việc nặng hơn, thói quen mới, lo lắng về bệnh tật, cân bằng giữa việc giảng dạy với chăm sóc trẻ em, hỗ trợ tinh thần xã hội cho các giáo viên và học sinh cùng nhiều yếu tố khác.

Dữ liệu từ một cuộc khảo sát chung cho thấy vào năm 2020 - 2021, khoảng 50 - 60% các quốc gia, với mức thu nhập ít thay đổi, đã cung cấp hỗ trợ tâm lý xã hội cần thiết để thúc đẩy hạnh phúc của giáo viên. Trong đó, bao gồm đào tạo các nhóm hỗ trợ đồng nghiệp.

Tuy nhiên, các phân tích trước đây cho thấy, giáo viên ở khoảng 2/3 số quốc gia tại châu Phi cận Sahara không nhận được sự hỗ trợ về mặt tinh thần và xã hội. Đánh giá cho thấy, chỉ 1/3 các quốc gia ưu tiên nhu cầu hỗ trợ sức khỏe tâm lý xã hội của cả học sinh và giáo viên, bao gồm Albania và Kuwait.

Sự chuyển đổi của giáo dục cũng bắt đầu khi giáo viên tích cực tham gia vào đối thoại xã hội, ra quyết định các quá trình và chính sách. Họ cần được lắng nghe từ lớp học đến cấp trên.

Cuối cùng, sẽ không có sự chuyển đổi nào trong giáo dục nếu không có đủ tài chính để đảm bảo đạt được các mục tiêu giáo dục toàn cầu. Cách tiếp cận của chính phủ các quốc gia nhằm cải thiện điều kiện cho giáo viên, thúc đẩy đổi mới và cung cấp tài chính cho giáo dục như một hàng hóa công. Những yếu tố đó có thể tăng nguồn cung giáo viên có trình độ. Qua đó, khiến nền giáo dục có chất lượng trở nên bền vững.