Rèn luyện kỹ năng ra quyết định
Khi được quyết định lựa chọn trong giới hạn cho phép, trẻ cảm thấy được tôn trọng và ủng hộ. Do đó, chúng sẽ mong muốn được quyết định nhiều hơn và quyết đoán đưa ra giải pháp cho các vấn đề chúng gặp phải. Cha mẹ cần tuân thủ những nguyên tắc cơ bản để dạy con trẻ kỹ năng ra quyết định nhanh, hiệu quả.
Cô Nguyễn Thị Liên (giáo viên dạy STEM Trường Mầm non Thực hành Hoa Sen) cho rằng, cha mẹ hãy bắt đầu dạy con từ sớm. Ngay từ khi còn nhỏ, cha mẹ hãy đưa ra những cơ hội lựa chọn phù hợp với độ tuổi của trẻ và điều kiện cụ thể của gia đình. Ví dụ, cha mẹ có thể cho con lựa chọn một trong hai món ăn trong bữa sáng hoặc một trong hai món đồ chơi mang theo vào nhà tắm.
Những lựa chọn này có vẻ không mấy quan trọng nhưng lại giúp xây dựng sự quyết đoán, linh hoạt và chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình. Việc lựa chọn nhiều lần cũng giúp trẻ tự tin hơn, mạnh dạn hơn trong việc đưa ra quyết định trong cuộc sống sau này.
Cha mẹ cũng có thể cho phép trẻ tham gia vào những quyết định của người lớn, nhất là những quyết định có liên quan trực tiếp tới chúng. Ví dụ, có thể thảo luận với trẻ về việc tặng món quà sinh nhật cho bạn thân của trẻ như thế nào. Điều này sẽ giúp trẻ suy nghĩ thấu đáo về việc đưa ra quyết định sau này.
Hãy lưu ý là nếu có thể, cha mẹ đừng quyết định thay con. Nếu trẻ được phép quyết định điều gì, hãy để cho chúng chịu trách nhiệm đến cùng với quyết định đó. Miễn đó là một tình huống hợp lý và an toàn, dù hậu quả của quyết định khá tồi tệ thì con trẻ cũng phải chịu trách nhiệm về sai lầm đó.
Theo cô Liên, khi trẻ biết cách đưa ra quyết định, chúng sẽ có nhiều thuận lợi trong việc kiểm soát cảm xúc. Trước hết, trẻ được phép đưa ra quyết định thì sẽ kiểm soát được cơn giận dữ. Hầu hết trẻ sẽ lập tức nổi giận và khóc lóc ăn vạ vì cảm thấy bị mất kiểm soát với chính những điều chúng muốn. Vì vậy, cha mẹ hãy thảo luận với trẻ về những lựa chọn trước khi trẻ đưa ra quyết định nhằm đảm bảo chúng vừa được lắng nghe, vừa có quyền kiểm soát nhất định trong một số việc.
Việc được quyết định vấn đề gì đó cũng giúp trẻ hình thành tự tôn, bớt cảm thấy tự ti về giá trị của bản thân. Hơn nữa, việc được tham gia vào quyết định những việc trong gia đình cũng cho trẻ nhận thức về vị trí và vai trò của mình đối với những thành viên khác. Từ đây, trẻ xây dựng được lòng tự trọng và nhìn nhận đúng đắn về giá trị của bản thân chúng.
Việc ra quyết định cũng nuôi dưỡng và thúc đẩy năng lực sáng tạo của trẻ. Trên thực tế, người lớn thường cho rằng trẻ chỉ cần học hỏi và thực hiện chứ không cần sáng tạo. Thế nhưng, nếu cha mẹ cho phép trẻ quyết định việc học gì và thực hành điều gì trong phạm vi cho phép thì sẽ thúc đẩy năng lực sáng tạo của trẻ, mang đến hiệu quả học tập cao hơn.
Khi lớn dần lên, trẻ phải đối mặt với nhiều quyết định quan trọng hơn. Chúng có thể yêu cầu được giúp đỡ, thương lượng hoặc thoả hiệp. Cha mẹ hãy thảo luận cùng con và cùng nhau lập kế hoạch triển khai thực hiện, đánh giá những kết quả đạt được và cùng đúc rút kinh nghiệm từ những điểm sai lầm. Như vậy, muốn trẻ thực hành được kỹ năng ra quyết định, cha mẹ cần phải quyết định trao quyền trước.
 |
Ảnh minh họa. |
Thừa nhận giá trị của con
Cô Liên cho rằng, việc dạy và trao quyền lựa chọn cho con cũng không đơn giản. Cha mẹ cần tránh sự giận dữ vì những cơn tức giận thường xuất phát từ việc thiếu kiểm soát hay gặp phải sự không công bằng. Đó là phản ứng tự nhiên của con người. Là người lớn, bạn thường không nhận ra trẻ cũng có quyền đưa ra quyết định và kiểm soát sự việc.
Chẳng hạn, trong khi con muốn cắt bánh sinh nhật hình vuông thì bạn lại tự quyết định cắt bánh hình tam giác. Điều đó khiến chúng cảm thấy không có quyền gì và trở nên tức giận. Vậy tại sao người lớn không cho trẻ tự lựa chọn?
Tự đưa ra quyết định là một phần quan trọng để xây dựng sự tự tin. Khi con nhỏ đưa ra quyết định và mọi việc được tiến hành suôn sẻ, chúng sẽ cảm thấy tự hào và điều này sẽ giúp sự tự tin được củng cố, từ đó có động lực để tiếp tục cải thiện kỹ năng lựa chọn, tự quyết trong thời niên thiếu cho đến khi trưởng thành.
Một trong những khía cạnh quan trọng nhất và thường bị bỏ qua trong việc nuôi dạy con là khiến chúng cảm thấy có giá trị. Trẻ em thường sáng tạo và nhận thức nhiều hơn người lớn. Sự lựa chọn của trẻ có nhiều giá trị như của người lớn và bạn cần đảm bảo rằng con biết bạn thừa nhận giá trị của chúng trong gia đình. Hãy bắt đầu bằng việc cho con tự lựa chọn những thứ nhỏ nhặt nhất.
Cuộc sống là tổng hòa của rất nhiều lựa chọn và quyết định. Bằng cách đưa ra những lựa chọn mỗi ngày, cha mẹ đang dạy chúng trở thành một phần tích cực của quá trình ra quyết định và cho phép chúng học cách quản lý cả quyết định và kết quả. Cho dù kết quả có theo mong muốn hay không.
“Không phải tất cả quyết định con đưa ra đều có kết quả tốt và khi một quyết định đi kèm những phản ứng không mong muốn, con sẽ học được cách giải quyết vấn đề, từ đó có cơ sở để đưa ra quyết định tốt hơn vào lần sau. Là phụ huynh, cần giúp con trở thành người đồng cảm, mạnh mẽ và có trách nhiệm trong tương lai. Cách tốt nhất để làm điều đó là cung cấp không gian cần thiết để chúng sáng tạo, phát triển sự tự tin và cảm thấy kiểm soát được chính chúng khi còn trẻ”, cô Liên lưu ý.
