Năng suất cao hơn 15%
TS Lê Thị Kính, Trường Đại học Mở TPHCM cho biết, năng suất và chất lượng là hai yếu tố chính của tiến trình cải thiện giống dưa leo. Hai đặc tính này cùng với những tính trạng có liên quan là những đặc điểm được quan tâm nhiều nhất của việc chọn giống.
Việc chọn ra giống dưa leo tốt bằng chỉ thị phân tử giúp các nhà chọn giống rút ngắn thời gian, tiết kiệm chi phí. Ngoài ra, cây mang toàn hoa cái giúp tăng năng suất. Từ đó cải thiện tình hình kinh tế của nông dân.
Đề tài “Tạo giống dưa leo ưu thế lai F1 với dòng mẹ toàn hoa cái cho vùng miền Đông Nam Bộ bằng ứng dụng bộ chỉ thị phân tử hỗ trợ hồi giao” được TS Lê Thị Kính và cộng sự thực hiện.
Mục tiêu của nhóm là xây dựng bộ chỉ thị phân tử liên kết với các gene liên quan đến các tính trạng nông học quan trọng và khả năng kháng bệnh của dưa leo ở dòng cho. Đồng thời, chuyển và quy tụ các gene liên quan đến các tính trạng mong muốn từ dòng dưa leo cho vào dòng dưa leo nhận.
Thách thức của nhóm là làm sao duy trì được các đặc tính ưu việt của dòng bố mẹ mà vẫn giữ được đặc tính toàn hoa cái cho năng suất cao, chất lượng quả thương phẩm tốt.
Kết quả, giống F1 mới được tạo ra có các đặc điểm năng suất cao hơn đối chứng 10 - 15%; trái thẳng và cân đối; kích thước chiều dài quả 17,0 - 19,0 cm, đường kính quả 3,4 - 3,6 cm; màu sắc là màu xanh; có phẩm chất tương đương với đối chứng ăn giòn, ngọt, không đắng đầu (đánh giá cảm quan); khả năng chống chịu bệnh mốc sương và virus tương đương hoặc hơn đối chứng.
Giống dưa này phù hợp để gieo trồng ở Đông Nam Bộ với các đặc tính nổi trội nêu trên, có thể chống chịu được sâu bệnh. Nhóm cũng đã hoàn thiện bộ đánh dấu liên kết gene quy định tính trạng nông học, khả năng kháng nấm mốc sương và virus của loài dưa này.
Đặc biệt là tạo ra được một quy trình chọn giống dưa leo toàn hoa cái, tạo nguồn giống dưa phong phú cho quá trình lai tạo giống sau này, có thể ứng dụng phát triển ở các vùng nông nghiệp khác trên cả nước.
Có thể ứng dụng sang mướp đắng, bầu bí…
Theo TS Lê Thị Kính, để đánh giá hiệu quả giống mới, nhóm đã thực hiện 2 điểm trình diễn tổ hợp lai triển vọng tại vùng Đông Nam Bộ là Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu.
Thời gian tới nhóm tiếp tục nghiên cứu đến các dòng dưa leo có nguồn gốc khác nhau, bao gồm các dòng địa phương ở Việt Nam và các nguyên liệu nước ngoài để tạo ra nhiều giống dưa mang những đặc tính nổi trội nhất phục vụ thị trường.
Về mặt phương pháp, có thể sử dụng quy trình được thiết lập của đề tài trong chọn giống cho các loại cây trồng khác như dưa lưới, mướp đắng, bầu, bí… và các cây trồng có giá trị khác.
Chỉ cần sàng lọc lại chỉ thị phân tử là có thể linh hoạt ứng dụng trên các loại cây trồng nói trên. Nghiên cứu này là một ví dụ điển hình của việc ứng dụng kiến thức được trang bị trong chương trình đào tạo chuyên ngành công nghệ sinh học thực vật tại Trường Đại học Mở TPHCM vào thực tế sản xuất.
TS Kính đánh giá, đề tài giúp nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên. Những sinh viên tham gia nhóm nghiên cứu khi ra trường có khả năng ứng dụng các kiến thức chuyên môn cụ thể như chọn giống truyền thống và chọn giống có sự hỗ trợ của công nghệ chỉ dấu phân tử vào thực tế. Ngoài ra, sinh viên được nâng cao kỹ năng thực nghiệm.
Nhóm nghiên cứu đã tập trung khai thác dữ liệu để xây dựng bộ chỉ thị phân tử liên kết với các gene với các tính trạng nông học quan trọng và khả năng kháng bệnh. Tiếp đến tạo dòng dị hợp toàn hoa cái từ nguồn vật liệu bố (A) và mẹ ban đầu (B).
Bên cạnh đó, nhóm cũng đã chọn một dòng bố mẹ (dòng cho và dòng nhận) và chuyển các tính trạng mong muốn từ dòng cho sang dòng nhận cũng như tạo dòng thuần, lai định hướng các dòng thuần.
Phân tích về hiệu quả kinh tế xã hội, TS Kính cho biết, nghiên cứu đã cung cấp các giống dưa leo F1 mới có một số đặc tính tốt về năng suất, khả năng kháng bệnh. Hơn nữa, việc chủ động được nguồn hạt giống làm chi phí sản xuất giảm; nguồn giống tốt, phù hợp với điều kiện môi trường ở vùng Đông Nam Bộ. Từ đó mang lại lợi ích kinh tế cho người dân.
