Giao lưu trực tuyến: Nâng cao nhận thức phòng chống tác hại thuốc lá trong trường THPT

Nếu có cơ hội, em rất muốn tham gia vào công tác phòng chống thuốc lá của trường, đặc biệt ở vai trò tuyên truyền viên, hỗ trợ truyền thông.

Em nghĩ mình có thể giúp lan tỏa thông điệp về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử một cách gần gũi, dễ hiểu, thông qua video ngắn, poster, bài viết chia sẻ trên mạng xã hội hoặc các buổi talkshow nhỏ trong lớp.

Em tin rằng sự kết hợp giữa truyền tải thông điệp sáng tạo và hỗ trợ trực tiếp từ bạn bè sẽ khiến chiến dịch phòng chống thuốc lá trở nên hiệu quả hơn, gần gũi hơn với học sinh.

Ngoài ra, việc tham gia công tác này còn giúp em rèn luyện kỹ năng giao tiếp, thuyết trình và quản lý dự án nhỏ, đồng thời tạo môi trường học đường lành mạnh hơn, nơi học sinh cùng nhau nâng cao ý thức và bảo vệ sức khỏe.

Việc áp dụng hình thức kỷ luật đối với học sinh sử dụng thuốc lá có thể tạo ra tác động răn đe nhất thời, nhưng nếu chỉ dựa vào kỷ luật thì hiệu quả thay đổi hành vi thường không bền vững.

Tác dụng của kỷ luật:

- Giúp học sinh nhận thức rằng hành vi hút thuốc là vi phạm nội quy và có hậu quả cụ thể.

- Tạo sự công bằng trong môi trường học đường, tránh tình trạng coi thường quy định.

- Tuy nhiên, kỷ luật thường chỉ khiến học sinh sợ bị phát hiện, chứ chưa chắc đã khiến các em thực sự muốn từ bỏ thuốc lá.

Do đó, chúng ta cần phương pháp giáo dục bổ sung:

- Giáo dục nhận thức: trang bị cho học sinh, phụ huynh và cả chính giáo viên kiến thức khoa học về tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử.

- Giáo dục kỹ năng sống rèn luyện kỹ năng từ chối, khả năng tự chủ trước áp lực từ bạn bè.

- Định hướng giá trị cá nhân giúp học sinh thấy rằng việc không hút thuốc gắn liền với hình ảnh tích cực, sức khỏe để học tập và thể thao.

- Đồng hành tâm lý với học trò. Thầy cô cần lắng nghe, chia sẻ để học sinh cảm thấy được hỗ trợ, thay vì chỉ bị phán xét.

- Phối hợp các bên liên quan để đạt hiệu quả cao nhất (phụ huynh, Đoàn Thanh niên, Ban Giám hiệu, cơ quan chức năng).

Em rất muốn nhà trường tổ chức một Hoạt động ngoại khóa chuyên đề về “Phòng chống Tác hại Thuốc lá và Thuốc lá Điện tử”, vì đây là chủ đề rất gần gũi với học sinh và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe.

Hoạt động ngoại khóa không chỉ giúp học sinh tiếp nhận thông tin một cách sinh động, dễ hiểu, mà còn tạo cơ hội để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao nhận thức thực tế.

Ngoài ra, em mong muốn Nhà trường có thể mời những người từng sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử tới trực tiếp chia sẻ, lắng nghe và đưa ra những lời khuyên hữu ích cho các bạn học sinh.

Về chủ đề, em mong muốn có thể tập trung vào chủ đề “nói không với thuốc lá điện tử”, hít không khí sạch và sống khỏe mạnh.

Chủ đề này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ tác hại mà còn phát triển kỹ năng từ chối, ra quyết định đúng đắn và nâng cao nhận thức về môi trường sống lành mạnh.

Theo em, kỹ năng tự ý thức và từ chối khéo léo là quan trọng nhất để giúp học sinh lớp 12 đứng vững trước những lời mời gọi sử dụng chất kích thích như thuốc lá.

Kỹ năng này giúp học sinh xác định rõ lập trường, nhận thức đúng về tác hại của thuốc lá và tự tin nói “không” mà không cảm thấy xấu hổ hay bị áp lực từ bạn bè.

Bên cạnh đó, kỹ năng giao tiếp và xử lý tình huống cũng rất cần thiết, giúp học sinh có thể từ chối một cách tinh tế, chuyển hướng câu chuyện hoặc thuyết phục bạn bè hiểu rõ lý do không sử dụng.

Kết hợp với tự tin và nhận thức bản thân, những kỹ năng này tạo ra một “lá chắn” vững chắc, giúp học sinh tránh xa thuốc lá và các chất kích thích khác, đồng thời duy trì các mối quan hệ xã hội lành mạnh.

Việc phát triển kỹ năng mềm không chỉ giúp các bạn học sinh bảo vệ sức khỏe cá nhân, mà còn tăng khả năng tự lập và ra quyết định đúng đắn trong môi trường học đường và đời sống.

Để học sinh dám mở lòng chia sẻ về vấn đề sử dụng thuốc lá mà không sợ bị phán xét hay kỷ luật nặng nề, tôi luôn cố gắng xây dựng một môi trường an toàn và tin cậy trong lớp học bằng:

- Thái độ tôn trọng, không phán xét;

- Giao tiếp cởi mở, thân thiện;

- Giữ bí mật và riêng tư, không nêu đích danh học sinh trên lớp khiến các em có tâm lý né tránh, e ngại với bạn bè (càng dễ quay trở lại thuốc lá). Thay vì đó tổ chức các hoạt động giáo dục chung cho các con ở trên lớp.

- Định hướng, khuyên răn thay vì kỷ luật nặng nề. Thực hiện từng bước, với sự tham gia của nhiều bên đặc biệt là cha mẹ học sinh, đoàn thanh niên, Ban Giám hiệu và cả chính bạn bè đồng trang lứa.

- Tạo cơ hội cho học sinh tham gia các hoạt động tích cực, hòa nhập cùng tập thể, tạo cơ hội cho học sinh sửa lỗi.

- Lồng ghép các hoạt động giáo dục vào trong bài giảng, giờ lên lớp.

Thực tế, tôi nhận thấy kỹ năng tư vấn của mình hiện tại vẫn còn nhiều hạn chế – chủ yếu là lắng nghe, chia sẻ thông tin khoa học và định hướng thái độ đúng cho học sinh. Những kỹ năng này giúp tôi hỗ trợ bước đầu, nhưng để giúp các em thực sự cai thuốc lá hoặc thay đổi hành vi lâu dài thì có lẽ chưa đủ. Có lẽ nhiều giáo viên cũng ở trong tình cảnh giống như tôi. Bởi vậy, tôi mong muốn các GV sẽ được tập huấn thêm

- Kỹ năng tư vấn tâm lý học đường, cách tiếp cận học sinh đang trong trạng thái chống đối hoặc che giấu hành vi; Kỹ năng giao tiếp tạo động lực giúp học sinh tự nhận thức và tự đưa ra quyết định thay đổi, thay vì cảm thấy bị ép buộc.

- Kiến thức về tác hại và cơ chế gây nghiện của thuốc lá điện tử, kiến thức pháp luật về các Thông tư, Nghị định có liên quan đến thuốc lá để có thể giải thích khoa học, thuyết phục học sinh và phụ huynh bằng bằng chứng rõ ràng.

- Phối hợp với phụ huynh, chuyên gia y tế, đoàn thanh niên, các lực lượng chức năng học cách xây dựng kế hoạch hỗ trợ đa chiều có sự tham gia của các bên, không chỉ trong phạm vi lớp học hay trường học.

Trong gia đình em, vấn đề phòng chống thuốc lá được trao đổi khá cởi mở, nhất là trong những dịp cả nhà trò chuyện về sức khỏe.

Cha mẹ thường nhắc nhở về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử, chia sẻ những thông tin về ảnh hưởng của nicotine và các hóa chất độc hại đối với phổi, tim mạch và toàn bộ cơ thể.

Nhờ những cuộc trò chuyện này, em dần hình thành nhận thức rõ ràng về nguy cơ, tác hại của thuốc lá và hiểu rằng việc tránh xa nó là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người thân xung quanh.

Em cho rằng, gia đình, người thân có ảnh hưởng lớn đến nhận thức của mỗi người. Khi việc phòng chống thuốc lá được trao đổi cởi mở và đi kèm với những ví dụ thực tế từ chính người thân, nó không chỉ giúp em hiểu rõ tác hại mà còn tăng khả năng đề phòng và quyết tâm không sử dụng thuốc lá.

Có lẽ ngay trước mắt thì tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử sẽ còn tăng nhanh. Theo Bộ Y tế, chỉ trong vòng 2 năm, tỷ lệ học sinh 13–15 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng từ 3,5% năm 2022 lên 8,0% năm 2023. Đây là mức tăng đáng báo động và cho thấy xu hướng tiếp tục đi lên trong vài năm tới.

Ảnh hưởng từ mạng xã hội và quảng cáo, sự đa dạng sản phẩm (thuốc lá điện tử ngày càng nhỏ gọn, nhiều hương vị, dễ giấu, nhiều mẫu mã hợp với gu thẩm mỹ của các em khiến việc kiểm soát trong trường học khó khăn hơn), nguy cơ đảo ngược thành quả phòng chống thuốc lá truyền thống (các chuyên gia cảnh báo rằng sự phổ biến của thuốc lá điện tử có thể làm suy giảm những nỗ lực kiểm soát thuốc lá ở thanh thiếu niên đã đạt được trong nhiều năm).

Nhà trường cần:

- Tăng cường giáo dục nhận thức: Lồng ghép kiến thức về tác hại thuốc lá điện tử vào các môn học, hoạt động ngoại khóa, và truyền thông học đường.

- Trang bị kỹ năng sống cho học sinh và giáo viên: Với học sinh, dạy kỹ năng từ chối, khả năng tự chủ trước áp lực bạn bè, và cách phân tích thông tin sai lệch trên mạng. Đối với giáo viên, các thầy cô cần được tập huấn, trang bị kỹ năng cũng như kiến thức để xử lý tình huống, can thiệp hỗ trợ cho các em học sinh sao cho hiệu quả nhất.

- Phối hợp giám sát linh hoạt: Tăng cường kiểm tra ở các khu vực khuất, kết hợp công nghệ (camera, giám sát thông minh) để phát hiện kịp thời. Phối hợp với PHHS, Đoàn TN, cơ quan chức năng, các lực lượng xã hội cùng giám sát, bài trừ việc sử dụng TLĐT.

- Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh, tổ chức hội thảo, cung cấp thông tin khoa học để phụ huynh hiểu rõ nguy cơ và đồng hành cùng nhà trường.

- Xây dựng môi trường thay thế tích cực bằng cách khuyến khích học sinh tham gia thể thao, nghệ thuật, câu lạc bộ để có kênh thể hiện bản thân lành mạnh, lưu tâm sẻ chia, đồng hành khi các em có những vấn đề tâm lý, căng thẳng, buồn chán. Sự có mặt kịp thời, đúng lúc, đúng cách của cha mẹ, thầy cô sẽ giúp giảm nhu cầu tìm đến thuốc lá điện tử.

Theo em, mạng xã hội như: TikTok, Facebook hay YouTube có ảnh hưởng rất lớn đến việc sử dụng thuốc lá điện tử đối với giới trẻ, cả theo chiều hướng tích cực lẫn tiêu cực.

Trên các nền tảng này, nhiều KOL hoặc người nổi tiếng vô tình (hoặc cố ý) đăng tải hình ảnh sử dụng thuốc lá điện tử như một phong cách thời thượng, “cool ngầu” và hiện đại, khiến không ít bạn trẻ tò mò và muốn thử để bắt kịp trào lưu.

Bên cạnh đó, mạng xã hội còn có nhiều quảng cáo trá hình hoặc chia sẻ về thuốc lá điện tử với lời giới thiệu “ít hại hơn”, “giúp thư giãn” hay “có mùi thơm dễ chịu”, khiến nhiều bạn trẻ hiểu sai về mức độ nguy hiểm của sản phẩm này.

Ngoài ra, các trang mạng xã hội từ nước ngoài chưa có sự kiểm duyệt chặt chẽ về nội dung, hình ảnh, từ đó dễ dẫn tới việc truyền tải hình ảnh, thông tin thiếu chính xác.

Tuy nhiên, mạng xã hội cũng có mặt tích cực, khi ngày càng có nhiều chiến dịch, video tuyên truyền từ các tổ chức và cá nhân trẻ tuổi được lan tỏa, giúp nâng cao nhận thức về tác hại thật sự của thuốc lá điện tử.

Theo em, điều quan trọng là giới trẻ cần biết chọn lọc thông tin và không bị ảnh hưởng mù quáng bởi hình ảnh trên mạng. Nếu mạng xã hội được sử dụng đúng cách, nó hoàn toàn có thể trở thành công cụ hữu ích để lan tỏa lối sống lành mạnh và giúp giảm thiểu việc sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ.

Theo tôi, Nhân viên Y tế và Chuyên viên Tư vấn tâm lý đóng vai trò then chốt trong can thiệp và hỗ trợ học sinh cai thuốc lá trong trường hợp cần thiết.

Nhân viên Y tế học đường là lực lượng đầu tiên giúp nhận diện nguy cơ sức khỏe, giải thích cho học sinh về tác động sinh lý của nicotine và phối hợp với phụ huynh để theo dõi tình trạng sức khỏe sau can thiệp. Họ cũng chịu trách nhiệm kết nối với Trung tâm Y tế phường khi cần đánh giá chuyên môn sâu hơn.

Chuyên viên Tư vấn tâm lý sẽ giữ vai trò giải quyết gốc rễ hành vi. Phần lớn học sinh sử dụng thuốc lá điện tử không phải do nghiện sinh học mà là do áp lực bạn bè, tò mò hoặc khủng hoảng tâm lý. Vì vậy, chuyên viên tâm lý giúp đánh giá nguyên nhân, tư vấn cá nhân, dạy kỹ năng từ chối, kỹ năng quản lý cảm xúc và theo dõi hành vi trong nhiều tuần.

Sự phối hợp giữa hai bộ phận này - một bên hỗ trợ về sức khỏe, một bên can thiệp về tâm lý - giúp quá trình cai thuốc lá của học sinh trở nên toàn diện, không chỉ là xử lý vi phạm mà thực sự giúp các em thay đổi hành vi một cách bền vững.

Theo tôi, nguyên nhân sâu xa khiến học sinh trung học tìm đến thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử, thường xuất phát từ nhiều yếu tố tâm lý – xã hội:

- Áp lực từ bạn bè và nhu cầu hòa nhập: Ở độ tuổi THPT, các em rất coi trọng việc được chấp nhận trong nhóm. Khi bạn bè rủ rê, nhiều em khó nói 'không' vì sợ bị coi là khác biệt hoặc yếu đuối.

- Tâm lý tò mò và khẳng định bản thân: Đây là giai đoạn các em muốn thử nghiệm, khám phá cái mới để chứng minh sự trưởng thành. Thực tế, thuốc lá điện tử có nhiều khói hơn, khiến khi phả khói ra các em có cảm giác ‘oai’, thú vị.

- Ảnh hưởng từ truyền thông và mạng xã hội: Nhiều quảng cáo hoặc nội dung trên mạng vô tình (hoặc cố ý) tạo hình ảnh thuốc lá điện tử như một sản phẩm 'thời thượng', 'ít hại hơn', khiến học sinh bị lôi cuốn.

- Thiếu kiến thức và nhận thức đúng đắn: Một số em chưa được trang bị đầy đủ thông tin khoa học về tác hại của thuốc lá điện tử, dẫn đến niềm tin sai lệch rằng nó an toàn hơn thuốc lá truyền thống.

- Yếu tố tâm lý cá nhân: Có em tìm đến thuốc lá như một cách giải tỏa căng thẳng, áp lực học tập, hoặc để đối phó với những khó khăn trong gia đình, tình cảm.

- Cuối cùng, phải nhắc tới sự dễ tiếp cận: Thuốc lá điện tử nhỏ gọn, dễ giấu, dễ mua trên mạng, không cần bật lửa khi sử dụng khiến việc thử nghiệm trở nên thuận tiện hơn nhiều so với thuốc lá truyền thống.

Bản thân em đã từng bị các bạn rủ rê thậm chí bị bắt ép và đe dọa hút thuốc lá/thuốc lá điện tử.

Trong tình huống đó, em đã kiên quyết từ chối thẳng và khuyên bạn không nên thử và từ bỏ việc hút thuốc lá/thuốc lá điện tử. Bởi, em nhận ra rằng việc giữ vững lập trường và hiểu rõ giá trị bản thân là rất quan trọng.

Ngoài ra, em còn chia sẻ nhẹ nhàng những thông tin mình biết về tác hại của thuốc lá/thuốc lá điện tử, để các bạn hiểu hơn và hạn chế sử dụng.

Nhà trường đánh giá hiệu quả phòng chống thuốc lá dựa trên một số chỉ số cụ thể và có thể đo lường được.

Thứ nhất là số vụ vi phạm giảm theo từng học kỳ, đặc biệt là các hành vi liên quan đến thuốc lá điện tử. Đây là chỉ số trực tiếp phản ánh sự chuyển biến hành vi.

Thứ hai là mức độ nhận thức của học sinh được cải thiện, đo qua khảo sát nhanh sau các buổi chuyên đề, hoạt động ngoại khóa hoặc bài kiểm tra nhỏ trong môn GDCD. Kết quả năm nay cho thấy tỉ lệ học sinh hiểu đúng tác hại của thuốc lá tăng rõ rệt.

Thứ ba là sự phối hợp của phụ huynh, được ghi nhận qua số lượng phản hồi, báo cáo sớm và mức độ tương tác trong các cuộc họp phụ huynh.

Thứ tư là hiệu quả can thiệp cá nhân, thể hiện ở việc học sinh sau tư vấn không tái phạm; nhà trường theo dõi theo chu kỳ 4–6 tuần để đảm bảo tính bền vững.

Ngoài ra, chúng tôi cũng dùng chỉ số mềm như mức độ lan tỏa của truyền thông (lượt tương tác trên fanpage, số poster – video học sinh tham gia) để đánh giá sự quan tâm thực chất của các em.

Những tiêu chí này giúp nhà trường đánh giá khách quan, không chỉ trên giấy tờ mà dựa vào sự thay đổi hành vi thật của học sinh.

Một số dấu hiệu dễ nhận biết thấy HS sử dụng thuốc lá, đặc biệt thuốc lá điện tử:

- Thường tụ tập theo nhóm nhỏ ở những nơi kín đáo, ít người để tránh bị phát hiện. Có biểu hiện che giấu, né tránh khi thầy cô hoặc bạn bè đến gần hay khi nhắc đến vấn đề thuốc lá.

- Thỉnh thoảng mang theo những vật dụng lạ như thiết bị nhỏ giống USB, lọ tinh dầu, hoặc hộp đựng bất thường.

- Có mùi lạ (nhất là sau khi ra khỏi lớp với lý do đi vệ sinh vào hoặc sau giờ ra chơi. Thường là mùi hương ngọt, trái cây hoặc bạc hà).

- Thay đổi thái độ: dễ cáu gắt, mất tập trung trong giờ học, hoặc có xu hướng xa lánh các hoạt động tập thể. Học sinh cũng hay xin ra ngoài trong giờ học để tìm cách sử dụng thuốc lá điện tử ở những nơi vắng người.

- Ho khan, khàn giọng hoặc khó thở nhẹ khi vận động. Da và mắt có dấu hiệu mệt mỏi, thiếu ngủ do ảnh hưởng của nicotine.

- Một số em có biểu hiện nghiện nhẹ: thường xuyên cần sử dụng để giữ tỉnh táo hoặc giảm căng thẳng.

Những dấu hiệu này không phải lúc nào cũng rõ ràng, nhưng nếu thầy cô quan sát kỹ và kết hợp với việc trò chuyện thân thiện, sẽ giúp phát hiện sớm và có biện pháp hỗ trợ kịp thời. Nhưng quan trọng hơn, thay vì chỉ trích, chúng ta cần tiếp cận bằng sự cảm thông, định hướng để học sinh hiểu và tự nguyện từ bỏ thói quen có hại.

Theo em, nội dung về phòng chống tác hại thuốc lá hiện nay mới chỉ được đề cập một cách khái quát và chưa thật sự sâu trong các môn học ở trường.

Thường thì những thông tin này chỉ xuất hiện thoáng qua trong các tiết Giáo dục công dân, Sinh học hoặc Hoạt động trải nghiệm, nên học sinh dễ xem nhẹ và chưa hiểu rõ được mức độ nguy hiểm của việc hút thuốc, đặc biệt là thuốc lá điện tử.

Việc thiếu ví dụ thực tế, hình ảnh minh họa hay câu chuyện gần gũi khiến nội dung này chưa thật sự tạo được ấn tượng mạnh.

Em mong rằng trong thời gian tới, chủ đề này có thể được tích hợp sâu hơn trong môn Sinh học, vì đây là môn học giúp học sinh hiểu rõ cấu tạo cơ thể người và dễ hình dung tác hại của các chất độc trong thuốc lá đối với phổi, tim hay hệ thần kinh.

Ngoài ra, việc lồng ghép thêm vào các tiết Giáo dục công dân cũng rất cần thiết để học sinh nhận thức được trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ sức khỏe và môi trường xung quanh.

Đồng thời, nâng cao ý thức về việc tuân thủ pháp luật trong việc mua bán, sử dụng và tàng trữ thuốc lá điện tử.

Trong các hoạt động giáo dục, chúng tôi đặc biệt tập trung vào xây dựng kỹ năng từ chối và khả năng chống lại áp lực bạn bè.

Nội dung này được lồng ghép trong môn Hoạt động trải nghiệm và các chuyên đề kỹ năng sống, nơi học sinh được thực hành tình huống: cách nói “không”, cách xử lý khi bị rủ rê và cách tìm kiếm sự hỗ trợ từ thầy cô, bạn bè. Đây là nhóm kỹ năng rất quan trọng vì thuốc lá điện tử thường lan truyền qua tác động của nhóm bạn.

Về phối hợp chuyên môn, nhà trường đã lên kế hoạch làm việc với Trung tâm Y tế phường và một số tổ chức phi chính phủ đang hoạt động tại Hà Nội trong lĩnh vực phòng chống thuốc lá.

Cụ thể, chúng tôi dự kiến tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề, tập huấn cho giáo viên chủ nhiệm về nhận diện hành vi sử dụng thuốc lá điện tử, và mời chuyên gia hướng dẫn học sinh về tác hại hóa chất, phương pháp tự bảo vệ cũng như trách nhiệm pháp lý khi vi phạm.

Nhà trường cũng mong muốn triển khai truyền thông theo mô hình “peer-to-peer” (bạn bè tuyên truyền cho bạn bè) với sự hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức này, để tăng hiệu quả lan tỏa trong học sinh.

Cách tiếp cận này giúp việc giáo dục không chỉ mang tính lý thuyết mà trở thành kỹ năng thật – có chuyên môn hỗ trợ và có cơ chế phối hợp bền vững.

Về hiệu quả công tác giám sát và thực thi quy định 'Trường học không khói thuốc' tại Trường THPT CLC Lê Lợi, tôi nhận thấy có những điểm tích cực nhưng cũng tồn tại thách thức, đặc biệt ở các khu vực khuất:

Điểm tích cực là:

- Nhà trường đã ban hành quy định rõ ràng, có biển báo và tuyên truyền thường xuyên. Các lực lượng chức năng trên địa bàn (Công An, Đoàn Thanh Niên) cũng đã phối hợp tổ chức tuyên truyền phòng chống tác hại của thuốc lá. Nhà trường có chuyên đề học kỹ năng sống riêng với chủ đề này.

- Giáo viên, cán bộ giám thị và đoàn thanh niên phối hợp kiểm tra, nhắc nhở học sinh.

- Ý thức của phần lớn học sinh đã được nâng cao, nhiều em chủ động tránh xa thuốc lá và nhắc nhở bạn bè.

Khó khăn ở khu vực khuất:

- Các vị trí như nhà vệ sinh, cầu thang khuất, góc sân sau… vẫn là nơi tiềm ẩn nguy cơ học sinh lén sử dụng thuốc lá điện tử.

- Việc giám sát liên tục ở những khu vực này gặp hạn chế do tính nhạy cảm, nhân lực và thời gian.

- Một số học sinh có tâm lý đối phó, giấu thiết bị nhỏ gọn như thuốc lá điện tử vào những vị trí khác nhau trên cơ thể khiến việc phát hiện khó khăn hơn.

Nhìn chung:

- Quy định 'Trường học không khói thuốc' đã tạo được môi trường chung lành mạnh và giảm đáng kể tình trạng hút thuốc công khai.

- Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao hơn, cần tăng cường giám sát linh hoạt , đồng thời kết hợp giáo dục ý thức để học sinh hiểu rằng việc tuân thủ không chỉ vì sợ bị phát hiện, mà vì sức khỏe và hình ảnh của chính các em.

Khi phát hiện trực tiếp một học sinh hút thuốc hoặc mang theo thuốc lá điện tử, tôi luôn áp dụng quy trình can thiệp cá nhân trước khi báo cáo lên Ban Giám hiệu. Quy trình này giúp đảm bảo vừa xử lý kịp thời, vừa giữ được sự tôn trọng và định hướng tích cực cho học sinh:

- Trước hết, tiếp cận bình tĩnh và riêng tư: Tôi không quát mắng hay làm học sinh xấu hổ trước bạn bè. Thay vào đó, tôi mời em ra một không gian riêng để trò chuyện. Phân tích cho HS hiểu rõ những tác hại của thuốc lá (điện tử) cũng như việc hút thuốc lá đối với người dưới 18 tuổi, trong trường học là hành vi vi phạm Pháp luật, vi phạm kỷ luật của nhà trường.

- Lắng nghe và tìm hiểu nguyên nhân: Tôi hỏi nhẹ nhàng để hiểu vì sao em lại hút thuốc hoặc mang theo thuốc lá điện tử. Có thể là do tò mò, do bạn bè rủ rê, hoặc do áp lực tâm lý.

- Định hướng thay thế tích cực: Tôi khuyến khích học sinh tìm cách thể hiện bản thân qua thể thao, nghệ thuật, hoặc các hoạt động ngoại khóa thay vì thử thuốc lá.

- Cam kết và theo dõi: Tôi đề nghị em cam kết không tái phạm, đồng thời quan sát thêm trong thời gian sau để hỗ trợ nếu cần.

- Báo cáo lên Ban Giám hiệu: Sau khi đã trò chuyện và can thiệp cá nhân, tôi mới báo cáo sự việc để nhà trường có biện pháp quản lý phù hợp, đảm bảo tính công bằng và nghiêm túc.

- Thông tin chia sẻ với PHHS: Sau đó, tôi chia sẻ thông tin chi tiết với Phụ huynh HS để cùng phối hợp giám sát, bảo ban con em. Tôi cũng thường tư vấn cho phụ huynh cách thức tiếp cận, nhấn mạnh về sự sẻ chia, gần gũi khuyên bảo thay vì phản ứng cực đoan dễ gây ra tâm lý chống đối từ phía học sinh.

Việc dạy cho học sinh kỹ năng từ chối và khả năng tự chủ trước áp lực từ bạn bè đóng vai trò cốt lõi trong phòng chống việc thử hoặc sử dụng thuốc lá ở lứa tuổi trung học phổ thông.

Ở tuổi này, học sinh thường chịu ảnh hưởng mạnh từ bạn bè, dễ bị lôi kéo thử thuốc lá như một cách hòa nhập hoặc chứng tỏ bản thân. Kỹ năng từ chối giúp các em có cách nói 'không' rõ ràng, tự tin mà vẫn giữ được mối quan hệ bạn bè. Ngoài ra, khả năng tự chủ giúp các em kiên định với lựa chọn của mình, không bị dao động trước lời thách thức hay sự rủ rê.

Trong thực tế, tôi thường đặt luôn tình huống lồng ghép trong môn mình giảng dạy bằng cách tạo ra hoạt động nhóm nhập vai, lấy bối cảnh thực tế “Nếu bạn bè rủ rê, tôi sẽ nói thế nào?” để các em chủ động tìm lời đáp phù hợp với phong cách cá nhân.

Việc đã tiếp cận với tình huống này, dù là giả định, cũng giúp các em có sự chuẩn bị tốt và tự tin hơn khi gặp phải trong thực tế.

Nếu được chia sẻ trực tiếp với Ban Giám hiệu, em sẽ đề xuất một số biện pháp cụ thể để việc phòng chống thuốc lá trong trường hiệu quả hơn.

Trước hết, nên tăng cường tuyên truyền và giáo dục, thông qua các buổi ngoại khóa, video ngắn, poster, talkshow hoặc mời chuyên gia chia sẻ về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử. Nội dung nên kết hợp ví dụ thực tế, hình ảnh minh họa và câu chuyện gần gũi để học sinh dễ tiếp thu.

Thứ hai, cần siết chặt kỷ luật, thường xuyên kiểm tra và thực thi quy định cấm hút thuốc trong khuôn viên trường. Đồng thời, nhà trường cần hỗ trợ, tư vấn cho những học sinh có mong muốn bỏ thuốc, thay vì chỉ áp dụng hình thức xử lý kỷ luật.

Thứ ba, có thể tạo các nhóm đại sứ phòng chống thuốc lá, nơi học sinh được cùng nhau hỗ trợ bạn bè, giúp thông điệp lan tỏa từ chính cộng đồng học sinh.

Cuối cùng, em xin được đề xuất Ban Giám hiệu gia tăng các hoạt động trải nghiệm, ngoại khóa, các bộ môn thể thao… giúp học sinh hình thành thói quen sống lành mạnh và tự bảo vệ sức khỏe.

Tôi đánh giá các giải pháp hiện nay của nhà trường đang phát huy hiệu quả, đặc biệt ở hai khía cạnh: giảm số vụ vi phạm và nâng cao nhận thức của học sinh về thuốc lá điện tử.
Việc kết hợp giữa tuyên truyền – giám sát – can thiệp cá nhân đã tạo thành một quy trình tương đối hoàn chỉnh, giúp chúng tôi không chỉ xử lý mà còn hỗ trợ học sinh thay đổi hành vi.

Tuy nhiên, để công tác phòng chống thuốc lá trong học đường đạt hiệu quả bền vững hơn, chúng tôi có một số kiến nghị.
Thứ nhất, cần siết chặt quản lý các điểm bán thuốc lá điện tử quanh khu vực trường học, vì đây là nguồn cung tác động trực tiếp tới học sinh.
Thứ hai, rất cần thêm các chương trình tập huấn chuyên môn dành cho giáo viên và nhân viên y tế học đường, giúp họ nhận diện sớm hành vi và tư vấn đúng cách.
Thứ ba, chúng tôi mong muốn cơ quan quản lý hỗ trợ thêm tài liệu truyền thông chính thống, phù hợp lứa tuổi trung học, để nhà trường triển khai đồng bộ và thống nhất hơn.

Nếu có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường – gia đình – chính quyền địa phương và cơ quan chuyên môn, công tác phòng chống tác hại thuốc lá trong học đường chắc chắn sẽ đạt hiệu quả cao và bền vững hơn

Trong môn Tiếng Anh, tôi thường tích hợp chủ đề phòng chống thuốc lá một cách tự nhiên thông qua các hoạt động học tập gắn với kỹ năng ngôn ngữ và tư duy phản biện. Ví dụ như:

- Lồng ghép vào bài đọc, nghe: Tôi chọn những đoạn văn, bài báo ngắn bằng tiếng Anh về tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử, hoặc câu chuyện thực tế từ thanh thiếu niên trên thế giới. Học sinh vừa rèn kỹ năng đọc hiểu, vừa tiếp nhận thông tin khoa học.

- Cho HS thảo luận nhóm bằng tiếng Anh: Tôi đặt câu hỏi mở như “Why do some teenagers start smoking?” hoặc “What are better ways to show independence?”. Các em được bày tỏ quan điểm, tranh luận bằng tiếng Anh, qua đó tự nhận ra tác hại và tìm giải pháp thay thế.

Trong quá trình giảng dạy, tôi đặt mình vào vị trí người chia sẻ, không phải người phán xét. Khi học sinh cảm thấy được tôn trọng, các em dễ tiếp nhận thông điệp hơn và tự hình thành thái độ đúng đắn.

Trong thực tế giảng dạy, tôi đã từng gặp học sinh đưa ra nhận định sai lệch rằng thuốc lá điện tử "ít hại hơn thuốc lá truyền thống". Đây là một tình huống khá phổ biến, bởi các em thường tiếp nhận thông tin từ mạng xã hội, bạn bè hoặc đối tượng có mục đích xấu mà chưa có sự kiểm chứng.

Về cách xử lý:

- Tôi lắng nghe trước: Tôi không vội phủ nhận ngay, mà để học sinh trình bày quan điểm. Điều này giúp các em cảm thấy được tôn trọng và khuyến khích sự trao đổi cởi mở.

- Sau đó, tôi giải thích rằng thuốc lá điện tử vẫn chứa nicotine và nhiều hóa chất độc hại, có thể gây nghiện và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tim mạch, hô hấp, cũng như sự phát triển não bộ ở lứa tuổi thanh thiếu niên.

Vừa qua, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04, Bộ Công an) triệt phá thành công chuyên án ma túy pha trộn, tẩm ướp, bơm tinh chất vào thuốc lá điện tử, đồng thời đưa ra cảnh báo về mối nguy hại liên quan đến các sản phẩm này. Đại tá Nguyễn Xuân Trường - giám đốc Trung tâm Giám định ma túy, Viện Khoa học hình sự (Bộ Công an) - cho biết tác hại của thuốc lá điện tử lớn hơn nhiều so với thuốc lá truyền thống.

- Sau cùng, điều quan trọng không phải là so sánh cái nào hại hơn, mà là nhận thức rằng cả hai đều có hại và cần tránh xa.

Tôi cho rằng việc nâng cao nhận thức phòng chống tác hại thuốc lá ở lứa tuổi trung học phổ thông có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong bối cảnh hiện nay, bởi:

- Học sinh THPT đang ở giai đoạn hình thành nhân cách, dễ bị tác động bởi môi trường xung quanh và tò mò trước những thói quen không lành mạnh. Nếu không được định hướng đúng, các em có thể thử hút thuốc như một cách khẳng định bản thân và trong thực tế, phần lớn học sinh đến với thuốc lá vì lý do này.

- Thuốc lá không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe mà còn tác động đến học tập, tinh thần và tương lai của các em. Các em học sinh ở thành thị nước ta phải đối mặt với bầu không khí vốn đã ô nhiễm hơn, khiến đường hô hấp dễ bị tổn thương, các cơ quan trong hệ hô hấp phải hoạt động vất vả, nay lại thêm khói thuốc càng dễ gây thương tổn.

Hút thuốc lá còn gây mệt mỏi do nicotin làm giảm lượng oxy trong máu (phổi phải làm việc nhiều hơn). Thêm vào đó là một loạt các nguy cơ, tác động xấu lâu dài khác như hẹp mạch máu, tắc nghẽn phổi mãn tính (COPD). Việc giáo dục sớm giúp các em hiểu rõ hậu quả để chủ động tránh xa.

- Thầy cô là người gần gũi, dễ tạo niềm tin cho học trò, có thể lồng ghép kiến thức về tác hại thuốc lá vào bài giảng, hoạt động ngoại khóa, hoặc đơn giản là những lời nhắc nhở hàng ngày.

- Trong thời đại ngày nay, khi thuốc lá điện tử và các sản phẩm mới xuất hiện, nguy cơ càng phức tạp. Vì vậy, nâng cao nhận thức không chỉ dừng ở việc nói về thuốc lá truyền thống, mà còn phải cập nhật kiến thức để học sinh hiểu rõ các hình thức mới cũng nguy hại không kém, nếu không muốn nói là tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn.

Theo em, nhà trường hiện đã có quy định nghiêm cấm việc học sinh sử dụng thuốc lá và thuốc lá điện tử trong khuôn viên trường, kèm theo các hình thức kỷ luật như khiển trách, hạ hạnh kiểm hoặc mời phụ huynh làm việc nếu vi phạm.

Tuy nhiên, mức độ xử lý đôi khi chưa thật sự nghiêm khắc hoặc chưa được thực hiện đồng đều, nên vẫn còn một số học sinh lén sử dụng thuốc lá điện tử mà không bị phát hiện. Điều này phần nào làm giảm tính răn đe và khiến quy định chưa phát huy hết hiệu quả.

Theo quan sát của em, những khu vực ít người qua lại như góc khuất trong khuôn viên trường, khu sau trường, tầng cao của tòa nhà học, hoặc các quán nước gần cổng trường... là những nơi học sinh dễ sử dụng thuốc lá hoặc thuốc lá điện tử.

Đặc biệt là trong các nhà vệ sinh, đây là những chỗ kín đáo, khó bị giáo viên phát hiện, kiểm tra.

Theo em hình thức tuyên truyền có thể thu hút và tác động mạnh mẽ nhất đến học sinh THPT hiện nay là tuyên truyền trực tiếp tại trường học.

Ngoài ra, việc các bạn học sinh tiếp nhận thông tin qua các video ngắn trên các nền tảng như TikTok, YouTube Shorts hoặc Threads một cách sinh động và mang tính giải trí cao sẽ dễ thu hút sự chú ý.

Nếu các video này được xây dựng sáng tạo, kết hợp giữa tình huống thực tế, kiến thức khoa học và yếu tố cảm xúc thì thông điệp về tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử sẽ được lan tỏa hiệu quả hơn.

Ngoài ra, nhà trường có thể tổ chức các buổi nói chuyện, chia sẻ thực tế từ người từng nghiện thuốc lá hay tổ chức các cuộc thi tìm hiệu, sáng tạo slogan phòng chống thuốc lá sẽ góp phần giúp các bạn học sinh nhận thức sâu sắc hơn về vấn đề này.

Theo em, khó khăn lớn nhất mà một người bạn đang sử dụng thuốc lá điện tử phải đối mặt khi muốn bỏ là sự phụ thuộc vào nicotine và thói quen sử dụng hằng ngày.

Nicotine là chất gây nghiện mạnh, khi cơ thể đã quen với việc nạp vào thường xuyên, người dùng sẽ cảm thấy bồn chồn, khó chịu, mất tập trung hoặc căng thẳng nếu ngừng đột ngột. Điều này khiến việc cai thuốc lá điện tử trở nên rất khó khăn hơn.

Ngoài ra, thuốc lá điện tử còn gắn liền với thói quen xã hội — nhiều người hút khi đi chơi, tụ tập bạn bè hoặc để giảm căng thẳng. Khi muốn bỏ, họ phải đối mặt với việc thay đổi thói quen đó, thậm chí có thể cảm thấy “ham muốn” nếu môi trường xung quanh vẫn có người sử dụng.

Thêm vào đó, sự ảnh hưởng của mạng xã hội và quảng cáo khiến thuốc lá điện tử trông “vô hại” hoặc “thời thượng”, làm cho người đang cai dễ bị dao động và tái sử dụng.

Theo em, để vượt qua những khó khăn này, bạn cần có sự kiên định, hỗ trợ từ bạn bè và gia đình, cũng như tìm đến các nguồn thông tin và phương pháp cai thuốc lá, thuốc lá điện tử một cách khoa học.

Chỉ khi có ý chí và quyết tâm cùng với môi trường tích cực, việc từ bỏ thuốc lá điện tử mới thực sự hiệu quả và bền vững.

Theo em, nhiều người vẫn hiểu lầm rằng thuốc lá điện tử “ít hại hơn” thuốc lá truyền thống, nhưng thực tế thì không hẳn như vậy.

Cá nhân em cho rằng thuốc lá điện tử vẫn gây hại đáng kể cho sức khỏe, đặc biệt là do chứa nicotine và nhiều hóa chất khác có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp, tim mạch và não bộ, nhất là ở người trẻ.

Thậm chí một số người cho rằng dùng thuốc lá điện tử trông “hiện đại” hơn, ít mùi hơn và có thể giúp cai thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, cũng có nhiều bạn sau khi tìm hiểu hoặc chứng kiến tác hại thực tế thì nhận ra rằng thuốc lá điện tử vẫn tiềm ẩn rất nhiều rủi ro.

Vì vậy, em nghĩ điều quan trọng là cần có thêm thông tin chính xác và tuyên truyền rõ ràng để mọi người, đặc biệt là giới trẻ, hiểu đúng về tác hại của thuốc lá điện tử và không chủ quan cho rằng nó an toàn hơn thuốc lá truyền thống.

Em chủ yếu tiếp nhận thông tin về tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử, thông qua bạn bè.

Trong các cuộc trò chuyện hằng ngày, nhiều người bạn của em từng tìm hiểu hoặc chứng kiến tác hại của việc sử dụng thuốc lá nên thường chia sẻ lại những thông tin đó. Những câu chuyện thực tế như vậy khiến em nhận ra rõ hơn những ảnh hưởng tiêu cực của thuốc lá đối với sức khỏe và cuộc sống.

Ngoài ra, nhờ việc nghe bạn bè trao đổi, em cũng tò mò tìm hiểu thêm trên mạng để kiểm chứng, từ đó hiểu sâu hơn về tác hại của nicotine, các chất độc trong khói thuốc và nguy cơ của việc hút thuốc thụ động.

Có thể nói, bạn bè chính là nguồn thông tin gần gũi, dễ tiếp cận và có ảnh hưởng lớn đến nhận thức của em về vấn đề này. Nhờ sự chia sẻ chân thực đó, em có thêm động lực để tránh xa thuốc lá và khuyên người xung quanh cũng nên cẩn trọng hơn.

Ngoài ra, em còn được tiếp nhận thông tin từ Internet, báo chí, mạng xã hội... qua các buổi tuyên truyền hoặc giờ sinh hoạt từ nhà trường hoặc từ gia đình, thầy cô nhắc nhở.

Quan điểm của nhà trường là không chỉ xử lý kỷ luật mà phải can thiệp và hỗ trợ để các em thay đổi hành vi.
Khi phát hiện học sinh sử dụng thuốc lá hoặc thuốc lá điện tử, sau bước lập biên bản và thông báo cho phụ huynh, nhà trường triển khai một quy trình tư vấn bắt buộc, bao gồm:

• Gặp gỡ riêng với giáo viên chủ nhiệm và bác sĩ tư vấn tâm lý để đánh giá nguyên nhân: bị rủ rê, tò mò, áp lực nhóm bạn hay mua bán thử nghiệm.
• Buổi tư vấn cá nhân với chuyên gia tâm lý học đường, tập trung vào quản lý cảm xúc, kỹ năng từ chối và xử lý áp lực đồng trang lứa.
• Tham gia buổi giáo dục chuyên đề về tác hại của thuốc lá điện tử do Trung tâm Y tế phường hoặc chuyên gia mời tới trường thực hiện.
• Theo dõi 4–6 tuần sau can thiệp, có sự phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm – phụ huynh – phòng tư vấn để đảm bảo học sinh không tái phạm.

Cách tiếp cận này giúp việc xử lý không chỉ mang tính răn đe mà còn hỗ trợ học sinh thay đổi nhận thức và hành vi một cách bền vững

Chúng tôi sử dụng nhiều hình thức tuyên truyền khác nhau để phù hợp tâm lý lứa tuổi và đảm bảo thông điệp đủ hấp dẫn.

Thứ nhất là các buổi tọa đàm – hội thảo với chuyên gia y tế, nơi học sinh được nghe những câu chuyện thực tế và đặt câu hỏi trực tiếp; hình thức tương tác giúp các em tiếp thu tốt hơn.

Thứ hai là sân khấu hóa trong giờ chào cờ, với tiểu phẩm ngắn do chính học sinh dàn dựng; đây là cách rất hiệu quả vì học sinh thường ghi nhớ tốt các tình huống gần gũi với đời sống của mình.

Thứ ba là các cuộc thi sáng tạo như làm poster, video ngắn hoặc infographic; nhiều sản phẩm đoạt giải được trưng bày tại bảng tin của trường và chia sẻ lại trên fanpage.

Cuối cùng, chúng tôi tận dụng mạng xã hội của trường để đăng các nội dung ngắn, dễ hiểu, ngôn ngữ phù hợp với học sinh. Các bài đăng thường đạt lượt tương tác cao, chứng tỏ sức lan tỏa tốt. Nhờ đa dạng hình thức và gắn với sở thích của lứa tuổi trung học, thông điệp phòng chống thuốc lá đến với học sinh tự nhiên và hiệu quả hơn.

Chủ đề phòng chống tác hại thuốc lá được nhà trường tích hợp vào ba môn học chính khóa.

Thứ nhất, trong môn Giáo dục công dân, học sinh được học về quy định pháp luật liên quan đến thuốc lá, quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng với thời lượng khoảng 1–2 tiết/năm.

Thứ hai, môn Khoa học tự nhiện (nội dung Sinh học) lồng ghép kiến thức về tác động của nicotine và hóa chất trong thuốc lá điện tử lên hệ hô hấp, tuần hoàn và sự phát triển của não bộ, thường xuyên xuất hiện trong các bài về sức khỏe sinh sản và hệ cơ quan.

Thứ ba, trong môn Hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp, nội dung được triển khai theo chủ đề, bao gồm kỹ năng từ chối, cách nhận diện sản phẩm thuốc lá mới, với thời lượng ít nhất 1 chủ đề/1 học kỳ.

Nhờ tích hợp vào nhiều môn khác nhau, học sinh được tiếp cận nội dung này một cách hệ thống, vừa có lý thuyết, vừa có kỹ năng thực hành.

Để kiểm soát nguy cơ học sinh tiếp cận thuốc lá điện tử bên ngoài trường, chúng tôi triển khai ba nhóm biện pháp có kiểm chứng.
Thứ nhất, nhà trường phối hợp với phụ huynh và GVCN bằng cơ chế báo cáo định kỳ và cảnh báo sớm; bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như mùi lạ, đồ vật nghi vấn đều được xử lý theo quy trình thống nhất.
Thứ hai, chúng tôi làm việc trực tiếp với công an phường; ngăn chặn tình trạng rao bán cho học sinh.
Thứ ba, học sinh được trang bị kỹ năng nhận diện thiết bị vape, cách từ chối khi bị rủ rê và hệ lụy pháp lý khi tàng trữ hoặc mua bán. Các chuyên đề này được tổ chức tối thiểu mỗi học kỳ.

Nhờ có biện pháp cụ thể và có đối tác phối hợp, việc kiểm soát ngoài nhà trường trở nên thực chất hơn, không chỉ mang tính hình thức.

Trong công tác phòng chống thuốc lá trong nhà trường, Hiệu trưởng đã phân công trách nhiệm rất cụ thể cho từng bộ phận để đảm bảo việc phát hiện – can thiệp – tuyên truyền được thực hiện đồng bộ và liên tục.

Đối với Đoàn/Đội, nhiệm vụ trọng tâm là tuyên truyền và giáo dục. Các em trong ban phụ trách thiếu nhi triển khai các buổi sinh hoạt chuyên đề, phát động phong trào “Trường học không khói thuốc”, xây dựng các sản phẩm truyền thông, clip tuyên truyền, poster, và lan tỏa thông điệp qua các giờ chào cờ, sinh hoạt tập thể. Đây cũng là lực lượng gần gũi với học sinh nên dễ phát hiện các biểu hiện bất thường của bạn bè.

Đối với Y tế học đường, nhiệm vụ chính là can thiệp và hỗ trợ. Bộ phận y tế thường xuyên tổ chức truyền thông về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; phối hợp tổ chức các buổi tư vấn chuyên sâu cho các lớp; đồng thời theo dõi sức khỏe học sinh, xử lý các trường hợp nghi ngờ có dấu hiệu sử dụng chất kích thích hoặc cần hỗ trợ tâm lý.

Đối với giáo viên chủ nhiệm, đây là lực lượng nòng cốt trong phát hiện và quản lý hằng ngày. Giáo viên nắm rõ tình hình nề nếp, quan sát sự thay đổi trong hành vi của học sinh, trao đổi thường xuyên với phụ huynh, và chịu trách nhiệm lập biên bản hoặc báo cáo Ban Lãnh đạo khi phát hiện vi phạm. Giáo viên chủ nhiệm cũng lồng ghép nội dung “không thuốc lá” vào các tiết sinh hoạt lớp để duy trì ý thức của học sinh.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa ba bộ phận này giúp nhà trường triển khai công tác phòng chống thuốc lá một cách hiệu quả, kịp thời và toàn diện. Đồng thời phối hợp với lực lượng Công an phường để ngăn chặn tình trạng mua bán thuốc lá điện tử trên mạng.

Để cụ thể hóa quy định Trường học không khói thuốc, đặc biệt bao gồm cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, nhà trường đã đưa các nội dung này vào nội quy học sinh ngay từ đầu năm học.

Nội quy quy định rõ ràng: học sinh tuyệt đối không được sử dụng, tàng trữ, mua bán hoặc quảng bá bất kỳ hình thức thuốc lá nào trong khuôn viên trường và trong suốt các hoạt động do nhà trường tổ chức. Đồng thời, nhà trường lồng ghép quy định này vào cam kết giữa phụ huynh – học sinh – giáo viên chủ nhiệm để tăng tính ràng buộc.

Về công tác giám sát, nhà trường triển khai nhiều lớp kiểm tra khác nhau: giáo viên chủ nhiệm theo dõi nề nếp hằng ngày; giáo viên trực giám sát khu vực lớp học và sân trường; Ban phụ trách thiếu nhi và giám thị tăng cường kiểm tra đột xuất, đặc biệt tại những khu vực dễ phát sinh vi phạm như nhà vệ sinh, cầu thang và khu vực gửi xe.

Nhà trường cũng phối hợp với phụ huynh để phát hiện sớm dấu hiệu học sinh sử dụng thuốc lá điện tử – vốn dễ giấu và khó nhận biết hơn thuốc lá truyền thống.

Về quy trình xử lý vi phạm, nhà trường áp dụng theo hướng vừa răn đe vừa giáo dục. Học sinh vi phạm sẽ bị lập biên bản, thông báo ngay cho phụ huynh, mời lên làm việc và tùy mức độ sẽ có các hình thức kỷ luật từ nhắc nhở, khiển trách đến hạ bậc rèn luyện.

Với các trường hợp tái phạm hoặc có dấu hiệu tàng trữ/mua bán, nhà trường phối hợp với chính quyền địa phương và cơ quan chức năng để xử lý đúng quy định. Quan trọng hơn, sau mỗi trường hợp, học sinh được tư vấn tâm lý và tham gia buổi giáo dục về tác hại của thuốc lá điện tử để điều chỉnh hành vi.

Tôi cho rằng quy trình này đảm bảo được cả hai yếu tố: tính răn đe để ngăn ngừa hành vi tái phạm, và tính giáo dục để học sinh hiểu – tự giác – và thay đổi một cách bền vững.

Theo tôi, trong bối cảnh hiện nay ở Hà Nội, thách thức lớn nhất cản trở công tác phòng chống thuốc lá trong trường học chính là sự xuất hiện và lan rộng của thuốc lá điện tử dưới nhiều hình thức mới. Chúng thường được thiết kế nhỏ gọn, màu sắc bắt mắt, dễ giấu, dễ mua và được quảng cáo tràn lan trên mạng xã hội. Điều này khiến việc kiểm soát và phát hiện trong trường học trở nên khó khăn hơn rất nhiều.

Theo tôi, trong bối cảnh hiện nay ở Hà Nội, thách thức lớn nhất cản trở công tác phòng chống thuốc lá trong trường học chính là sự xuất hiện và lan rộng của thuốc lá điện tử dưới nhiều hình thức mới. Chúng thường được thiết kế nhỏ gọn, màu sắc bắt mắt, dễ giấu, dễ mua và được quảng cáo tràn lan trên mạng xã hội. Điều này khiến việc kiểm soát và phát hiện trong trường học trở nên khó khăn hơn rất nhiều.

Bên cạnh đó, nhận thức của một bộ phận phụ huynh và học sinh về tác hại của thuốc lá điện tử còn chưa đầy đủ, dẫn tới tâm lý chủ quan, coi đây chỉ là sản phẩm “không độc hại” hay “ít ảnh hưởng”. Sự chênh lệch giữa quy định pháp luật và khả năng thực thi trong môi trường học đường cũng là một rào cản đáng kể.

Tóm lại, thách thức lớn nhất không chỉ là sản phẩm thuốc lá mới mà còn là việc thay đổi nhận thức và hành vi của học sinh trong bối cảnh môi trường Internet lan rộng và khó kiểm soát.