Giáo dục di sản từ hiện vật kể chuyện

Món quà ý nghĩa

Đó là những khởi đầu đầy ấn tượng khi chương trình trải nghiệm di sản Hồ Chí Minh “Bác Hồ trong trái tim em” của Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch chính thức đi vào hoạt động từ 19/5, đúng dịp kỷ niệm 135 năm ngày sinh Bác Hồ. Ba mươi học sinh Trường Tiểu học Nghĩa Dũng (Ba Đình, Hà Nội) là một trong những nhóm đầu tiên “khai trương” chương trình này, gồm 3 hoạt động trải nghiệm ứng dụng công nghệ: Đi tìm ẩn số, Nghe hiện vật kể chuyện, Ai nhanh – Ai đúng.

Bước vào hoạt động đầu tiên “Đi tìm ẩn số”, có những ẩn số người hướng dẫn chưa lật mở gợi ý nhưng nhiều học sinh đã có câu trả lời chính xác. Chẳng hạn, vừa nghe câu hỏi: “Là những điều mà thiếu niên, nhi đồng cần thực hiện?”, Phạm Trúc An đã trả lời đó là 5 điều Bác Hồ dạy và cùng các bạn đồng thanh đọc vang. Ánh mắt bạn nào bạn nấy đều đong đầy sự quyết tâm và lòng biết ơn Bác Hồ kính yêu. Hay đến ẩn số: “Đây là danh hiệu gì?”, Hà Linh liền giơ tay và đưa ra đáp án chính xác là danh hiệu Cháu ngoan Bác Hồ. “Đã nói đến danh hiệu dành cho học sinh thì đầu tiên em nghĩ đến Cháu ngoan Bác Hồ. Danh hiệu này được trao vào cuối năm học cho những đội viên chăm ngoan, học giỏi”, cô bé đang học lớp 4A4 đĩnh đạc giải thích vì sao lại có đáp án nhanh như thế.

Đặc biệt, ở hoạt động “Nghe hiện vật kể chuyện”, các em được xem video ngắn mang tên “Xe Peugeot 404 và hành trình phục vụ Bác Hồ”. Video dài chừng 5 phút với câu chuyện chân thực, giản dị mà dí dỏm, xúc động của bảo vật quốc gia xe Peugeot 404 - phương tiện từng phục vụ Bác Hồ trong những năm 1964 – 1969 - người bạn thân thiết bên cạnh Bác kể lại câu chuyện về bản thân mình cũng như vinh dự như thế nào khi được trực tiếp phục vụ Bác.

Cùng với đó, ban tổ chức còn khéo léo xếp phòng trải nghiệm ở ngay bên cạnh phòng trưng bày xe Peugeot 404. Sự kết hợp này tạo những cộng hưởng mạnh mẽ từ trực quan sinh động đến những cảm xúc, ấn tượng khó quên. Thế nên, không quá bất ngờ khi chỉ trong khoảng thời gian ngắn (chưa đầy 3 phút so với yêu cầu) nhiều bạn đã hoàn thành phiếu khám phá gồm các yêu cầu khá hóc búa về các thông tin liên quan đến hiện vật như thông số kỹ thuật, nội thất, sự sang trọng, ưu việt… của xe.

Không chỉ vậy, có bạn không chỉ nhớ câu nói của Bác Hồ với chú lái xe Peugeot 404: “Chú đi nhanh cũng không thể nhanh hơn máy bay mà đi chậm thì cũng sẽ nhanh hơn xe đạp. Điều quan trọng là phải an toàn” mà còn tự thấm thía bài học: “Thông điệp mà em nhận được từ lời dặn này của Bác là khi tham gia giao thông phải đảm bảo an toàn”.

Trực tiếp dẫn học sinh tham gia chương trình trải nghiệm, cô Trương Thị Hiền Hòa – Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nghĩa Dũng cho biết, cô rất bất ngờ và mừng vui khi thấy học trò không chỉ tự tin, sôi nổi tham gia các hoạt động mà còn xuất sắc khi thể hiện những hiểu biết của mình về các hiện vật gắn bó với Chủ tịch Hồ Chí Minh từ nhà sàn đến xe Peugeot 404; về những tình cảm, niềm tin yêu Bác Hồ dành cho thiếu niên nhi đồng.

Cũng theo cô Hòa, đây không phải lần đầu mà là hoạt động thường niên được nhà trường tổ chức 3 năm qua vào mỗi dịp sinh nhật Bác. Qua từng năm, Khu di tích luôn có những đổi mới, xây dựng câu chuyện, trò chơi, chương trình thêm hấp dẫn, ấn tượng.

Những năm trước, học sinh thường được tham gia các trò chơi trải nghiệm. Điển hình như khi giới thiệu về cây đa kiên trì, các em được sử dụng lá đa làm trò chơi dân gian hoặc tham gia tái hiện lại những phút giây Bác cùng thiếu nhi vui chơi ở trước cây đa.

Năm nay, sau vòng tham quan nhà sàn, ao cá Bác Hồ, các em còn được hiểu kỹ hơn về hiện vật gắn liền với đời sống của Bác qua hoạt động vừa được xây dựng - “Xe Peugeot 404 và hành trình phục vụ Bác Hồ”.

“Đây là món quà nhà trường dành tặng cho các đội viên lớp 4 và 5 có thành tích xuất sắc trong mỗi năm học. Đợt này có 30 học sinh được đến đây để trải nghiệm. Nhìn các con hào hứng, tích cực với các hoạt động sau đó tự rút được nhiều bài học từ cuộc đời, lối sống của Bác Hồ, tôi rất hạnh phúc. Là điểm trường còn nhiều khó khăn về mọi mặt, nhất là sự thiếu ổn định về sĩ số học sinh song chúng tôi vẫn luôn cố gắng tổ chức các hoạt động giáo dục di sản cho học sinh. Ngoài điểm đến này, chúng tôi còn chú trọng giới thiệu các di sản khác trong địa bàn như khu đài tưởng niệm liệt sĩ, cầu Long Biên… giúp các con hiểu thêm về các di tích lịch sử văn hóa ở gần nơi mình ở nhất và trên địa bàn quận. Đồng thời đáp ứng mục tiêu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 chú trọng giáo dục phẩm chất và năng lực cũng như tạo niềm tin với phụ huynh (phần lớn là người nhập cư)”, cô Hòa nhấn mạnh.

Xúc động và vinh dự

Bận rộn đón tiếp các em học sinh tham quan và tham gia các hoạt động trải nghiệm tại Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch, chị Nguyễn Thị Lệ Thủy, cán bộ Phòng Tuyên truyền Giáo dục, chia sẻ: “Việc tuyên truyền về tư tưởng, đạo đức và cuộc sống đời thường của Bác Hồ vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, để truyền tải thông tin đến học sinh một cách dễ hiểu không phải là điều đơn giản. Chính vì vậy, chúng tôi đã tìm ra một cách tiếp cận mới: Giáo dục di sản thông qua hoạt động trải nghiệm ứng dụng công nghệ”.

Một trong những hoạt động nổi bật trong chương trình này là “Nghe hiện vật kể chuyện”, nơi các hiện vật lịch sử được nhân cách hóa để trở thành những người bạn kể lại câu chuyện về quá trình gắn bó và cống hiến của Bác Hồ cho sự nghiệp cách mạng. Mục tiêu của hoạt động là giúp học sinh không chỉ hiểu biết sâu sắc về lịch sử mà còn cảm nhận được tình yêu thương, sự hy sinh mà Bác dành cho dân tộc.

Chị Thủy kể lại một câu chuyện đặc biệt trong chương trình: Chiếc xe Peugeot 404 - Bảo vật quốc gia, được kiều bào ở vùng Tân Thế giới (Pháp) tặng Bác Hồ vào năm 1964. Qua hoạt động này, chiếc xe không chỉ là một hiện vật mà trở thành người bạn kể lại những cảm xúc sâu sắc khi được đồng hành cùng Bác trong các chuyến công tác.

“Ban đầu, Bác không sử dụng chiếc xe này ngay vì nó quá sang trọng. Bác từng nói rằng chiếc xe chỉ nên dùng cho các chuyến công tác ngoại giao, chỉ khi thật cần thì Bác mới sử dụng. Nhưng khi sức khỏe Bác yếu hơn, chiếc xe đã trở thành người bạn đồng hành thân thiết, đưa Bác đến thăm nhân dân và chiến sĩ khắp mọi miền đất nước”, chị Thủy kể.

Với vai trò là người viết kịch bản và dàn dựng video ngắn để chiếc xe “kể chuyện”, chị Thủy xúc động chia sẻ: “Khi chứng kiến các em học sinh hào hứng lắng nghe câu chuyện, tôi cảm thấy vô cùng vinh dự. Mỗi câu chuyện nhỏ qua chiếc xe Peugeot 404 đều mang đậm tình cảm và sự kính trọng đối với Bác Hồ.”

Chia sẻ về quá trình viết kịch bản cho chiếc xe, chị Thủy cho biết: “Mặc dù tôi đã có hơn 10 năm tiếp xúc với chiếc xe này và có tài liệu phong phú, nhưng việc chọn cách thể hiện sao cho sinh động và hiệu quả lại là một thử thách lớn. Cuối cùng, tôi quyết định nhân cách hóa chiếc xe, để nó tự kể câu chuyện của mình. Đây là cách thể hiện cảm xúc gần gũi và mạnh mẽ nhất”. Chị nhớ lại những đêm khuya dốc hết tâm huyết vào kịch bản: “Hơn 12 giờ đêm, khi hoàn thành kịch bản và trở về nhà, tôi cảm nhận mình chính là chiếc xe, cùng Bác đi qua bao nhiêu chặng đường gian nan”.

Theo chị Nguyễn Thị Lệ Thủy, trước đây, các hoạt động giáo dục di sản tại Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch chủ yếu diễn ra trong tổng thể khu di tích mà chưa đi sâu vào từng hiện vật cụ thể. Tuy nhiên, từ mùa Hè năm nay, hoạt động “Nghe hiện vật kể chuyện” đã được triển khai, đánh dấu một bước đột phá trong cách tiếp cận giáo dục cho học sinh. Đội ngũ cán bộ tại khu di tích đã nỗ lực không ngừng, thực hiện chương trình với tất cả trách nhiệm, mang đến những câu chuyện xúc động về Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Chị Thủy cũng cho biết, hoạt động này không chỉ giới hạn ở chiếc xe Peugeot 404. Còn rất nhiều hiện vật khác, như ngôi nhà sàn nơi Bác sống, đôi dép cao su giản dị, và những dụng cụ sinh hoạt hàng ngày của Bác, đều có thể “kể chuyện” riêng của mình. Những câu chuyện này không chỉ giúp các em học sinh hiểu hơn về cuộc sống giản dị nhưng đầy ý nghĩa của Bác, mà còn cảm nhận được những hy sinh lớn lao mà Bác đã dành cho đất nước trong những năm tháng khó khăn.

Chị Thủy chia sẻ: “Ngôi nhà sàn là một hiện vật vô giá, ghi lại những khoảnh khắc xúc động trong cuộc đời Bác. Nơi đây đã chứng kiến những đêm Bác mệt mỏi, những đêm không ngủ vì công việc của đất nước, cũng như những giờ phút nghỉ ngơi giản dị nhưng đầy tình cảm. Những câu chuyện từ ngôi nhà này sẽ giúp học sinh hiểu sâu hơn về cuộc sống và phẩm hạnh của Bác, từ đó bồi đắp lòng kính trọng và tự hào về vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc”.