TS. Phạm Văn Giềng, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 nhận định: Nghị quyết số 71/NQ-TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo được ban hành trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, khẳng định giáo dục không chỉ là nhiệm vụ trọng tâm mà là vấn đề quyết định tương lai dân tộc.
Điểm mới nổi bật so với Nghị quyết số 29/NQ-TW và Kết luận số 91/KL-TW là chuyển từ “đổi mới căn bản, toàn diện” sang “đột phá chiến lược”, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ, gắn trực tiếp với mục tiêu Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.
Nghị quyết đã chỉ rõ sự hài hòa giữa giáo dục toàn dân và tinh hoa, lần đầu tiên nhấn mạnh rõ yếu tố tinh hoa bên cạnh phổ cập. Đây là bước chuyển tư duy quan trọng, đặt giáo dục đại học vào vai trò đào tạo nhân lực trình độ cao, nhân tài, trong khi giáo dục phổ thông đảm nhiệm nhiệm vụ đào tạo nhân lực nền tảng.
Đồng thời, Nghị quyết mở ra “không gian mới”, giáo dục gắn kết chặt chẽ với khoa học - công nghệ, kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế và chuyển đổi số.
Về mục tiêu, theo TS. Phạm Văn Giềng, Nghị quyết gây ấn tượng mạnh bởi tính cụ thể, khả kiểm chứng. Việt Nam đặt ra chỉ số HDI, GII, tỷ lệ 35% sinh viên học khoa học cơ bản - ngang bằng với các nền giáo dục tiên tiến châu Á như Hàn Quốc, Singapore.
Đến 2030, phấn đấu có 8 đại học vào top 200 châu Á, 1 đại học vào top 100 thế giới; đến 2045, ít nhất 5 trường thuộc nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới.
Đây là bước đi có tầm nhìn, học hỏi kinh nghiệm của Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore khi đặt đại học làm trung tâm chiến lược phát triển.
Về giải pháp, Nghị quyết đề ra hàng loạt chính sách đột phá: bỏ những rào cản thể chế, phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, trao quyền tự chủ toàn diện cho cơ sở giáo dục; tăng chi cho giáo dục đại học lên tối thiểu 3% tổng chi ngân sách nhà nước, khắc phục tình trạng thiếu đầu tư kéo dài.
Đặc biệt, chính sách đặc thù cho nhà giáo với phụ cấp tối thiểu 70% là bước tiến quan trọng để thu hút, giữ chân nhân lực chất lượng cao. Cùng với đó là chính sách đào tạo tài năng, nuôi dưỡng tinh hoa, coi đây là động cơ thúc đẩy quốc gia bứt phá.
Nghị quyết nhấn mạnh đến yêu cầu xây dựng đội ngũ nhà giáo và cơ sở vật chất nhà trường, bố trí đủ đội ngũ giáo viên, thu hút học sinh giỏi theo học ngành sư phạm, xây dựng nhà công vụ cho giáo viên.
Cùng với đó, thay vì chỉ tập trung cải cách từng mặt, Nghị quyết số 71/NQ-TW coi giáo dục như vấn đề sống còn, quyết định tương lai dân tộc, gắn trực tiếp với mục tiêu chiến lược quốc gia đến năm 2045. Đây là bước chuyển từ cải cách mang tính chỉnh sửa sang tư duy kiến tạo và dẫn dắt phát triển quốc gia bằng giáo dục.
Có thể nói, đột phá về quan điểm trong Nghị quyết số 71/NQ-TW chính là sự thay đổi cách nhìn chiến lược: giáo dục không chỉ cung cấp kiến thức mà còn kiến tạo tương lai; không chỉ dừng ở mục tiêu công bằng, phổ cập mà còn nuôi dưỡng tinh hoa; không chỉ cải thiện trong phạm vi nội bộ mà còn mở rộng ra không gian phát triển toàn diện, hội nhập và bền vững.
“Nghị quyết số 71/NQ-TW được đánh giá là một trong những văn kiện đột phá nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực giáo dục, mở đường cho Việt Nam tiến vào nhóm quốc gia phát triển.
Thành công của Nghị quyết phụ thuộc vào sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, trong đó đội ngũ nhà giáo tiếp tục giữ vai trò tiên phong, quyết định để giáo dục trở thành động lực then chốt cho sự phát triển và trường tồn của dân tộc”, TS.Phạm Văn Giềng nhận định.
Để Nghị quyết thực sự đi vào cuộc sống, cần thể chế hóa nhanh chóng các chính sách về đãi ngộ, tài chính, tự chủ, tránh khoảng cách giữa văn bản và thực tiễn; đồng thời, xây dựng cơ chế giám sát hiệu quả, bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong thực thi. Cần tạo hệ sinh thái giáo dục lành mạnh, kết nối nhà trường - doanh nghiệp - xã hội, đồng thời đầu tư thực chất cho các trường sư phạm để thu hút nhân lực giỏi.
TS. Phạm Văn Giềng, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2
